Giảm tác hại để đưa ngành thuốc lá lên hành trình bền vững và hội nhập

3 giờ trướcBài gốc

Ngành cũng tăng cường kiểm soát thị trường, ngăn chặn buôn lậu và phát triển các sản phẩm thuốc lá có kiểm soát, giảm thiểu tác hại theo xu hướng vận động toàn cầu về bảo vệ sức khỏe xã hội. Quá trình chuyển đổi này cũng góp phần đóng góp vào nền kinh tế, tạo việc làm và liên kết với chuỗi giá trị nông nghiệp - công nghiệp, qua đó gắn kết phát triển kinh tế với cải cách thể chế và trách nhiệm xã hội.

Tập trung hạn chế tar (nhựa thuốc lá) để giảm mức độ gây hại của thuốc lá

Chiến lược phát triển ngành thuốc lá do Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam xây dựng, được Chính phủ phê duyệt vào năm 2024, đã xác định mục tiêu đến năm 2025 và tầm nhìn 2030. Theo đó, ngành tập trung vào đổi mới công nghệ, nâng cấp dây chuyền chế biến thuốc lá hiệu quả nhằm sản xuất những sản phẩm giảm thiểu tác hại (giảm tar), hạn chế ô nhiễm môi trường, hướng tới mục tiêu vì sức khỏe cộng đồng và trách nhiệm xã hội.

Cùng sử dụng nguyên liệu thuốc lá, nhưng thuốc lá truyền thống tạo khói, tàn và tar, còn thuốc lá nung nóng thì không (Ảnh minh họa).

Nhựa thuốc lá (tar) là một trong những thành phần độc hại trong khói thuốc lá. Tar được hình thành khi thuốc lá bị đốt cháy, đi vào phổi dưới dạng các hạt nhỏ và bám lại trên mô phổi, răng và đường hô hấp, gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe.

Báo cáo từ NHS (National Health Service) - Dịch vụ Y tế Quốc gia của Vương quốc Anh đã chỉ ra, nicotine dù là chất gây nghiện, khiến người hút thuốc khó cai, nhưng không phải là nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý nghiêm trọng do hút thuốc lá như ung thư phổi hay bệnh tim mạch. Thay vào đó, hàng ngàn hợp chất hóa học độc hại được tạo ra trong khói thuốc lá, kể cả tar, tạo ra do quá trình đốt cháy lá thuốc, mới là nguyên nhân dẫn đến gánh nặng y tế do hút thuốc lá.

Do vậy, giảm tác hại hút thuốc lá là tìm cách để giảm tar và hàm lượng các chất gây hại, có tiềm năng gây ung thư khác. Điều này được giải quyết khi các sản phẩm thuốc lá không tạo ra khói như thuốc lá điếu thông thường.

Các sản phẩm này, theo tên kỹ thuật thường được gọi chung là các sản phẩm không khói, trong đó điển hình như thuốc lá làm nóng – không đốt cháy (Heated Tobacco Products - HTPs), hay còn gọi là thuốc lá nung nóng (TLNN). Các sản phẩm TLNN nguyên bản (không phải các loại lai tạp) về bản chất là sử dụng hoàn toàn nguyên liệu từ thuốc lá, nhưng khác với thuốc lá điếu truyền thống về cách thức hoạt động và sử dụng. Để hút thuốc lá điếu người hút phải dùng bật lửa để đốt cháy và tạo ra khói, tàn và một lượng lớn tar.

Còn với TLNN, người dùng chỉ cần dùng thiết bị để làm nóng ở mức nhiệt độ giới hạn đủ để giải phóng nicotine từ nguyên liệu thuốc lá mà không làm cháy điếu thuốc, do đó không tạo ra khói, tàn thuốc, cũng như không có tar.

Dưới góc độ sức khỏe, mọi sản phẩm thuốc lá và nicotine đều gây nghiện. Việc cai bỏ thuốc lá vẫn là tiêu chuẩn vàng đối với người hút thuốc. Tuy nhiên, đến nay số người cai thuốc vẫn rất thấp. Do vậy, giảm tác hại cho người đang hút thuốc vẫn là giải pháp phù hợp, gắn liền thực tiễn, được tiếp nhận bởi số đông, dù không phải là giải pháp tốt nhất.

Minh chứng cho điều này, theo khảo sát toàn cầu mới đây của công ty Povaddo, phần lớn người trưởng thành ủng hộ các giải pháp thay thế thuốc lá truyền thống để giảm tỷ lệ hút thuốc. Cụ thể, 78% tin rằng người hút thuốc nên có quyền tiếp cận với các lựa chọn thay thế tốt hơn thuốc lá điếu; 74% đồng ý rằng việc chuyển đổi sang các sản phẩm thay thế có thể cải thiện sức khỏe cộng đồng. Đáng chú ý, 87% khuyến khích chính phủ ưu tiên bằng chứng khoa học hơn là quan điểm thiên kiến, và 80% kỳ vọng các tổ chức y tế công cộng minh bạch trong việc chia sẻ toàn bộ dữ liệu và bằng chứng về các giải pháp thay thế này.

Tái định hình ngành thuốc lá: Cơ hội đầu tư và xuất khẩu trong xu thế mới

Ngoài mục tiêu giảm tác hại, ngành thuốc lá đang đứng trước ngưỡng chuyển đổi quan trọng nhằm hướng tới phát triển bền vững, tích cực, đóng góp vào kinh tế quốc gia thông qua việc thu hút đầu tư chất lượng cao và đẩy mạnh xuất khẩu.

Nhà máy sản xuất thuốc lá không khói tại Yangsan, Gyeongsang, Hàn Quốc. (Ảnh: The Korea Herald)

Sự chuyển dịch này diễn ra trong bối cảnh nhiều quốc gia và khối kinh tế, bao gồm các nước OECD, đã và đang chuyển hướng từ mô hình kiểm soát truyền thống sang quản lý theo mức độ rủi ro của từng loại sản phẩm, bao gồm các sản phẩm thuốc lá không khói. Các sản phẩm này được chính phủ các nước kỳ vọng sẽ góp phần giảm tác hại so với thuốc lá truyền thống, tạo ra cơ hội khác cho người hút thuốc lá có nhiều lựa chọn hơn là đánh đổi sức khỏe với việc tiếp tục hút thuốc lá điếu.

Do vậy, sự phát triển các sản phẩm này được chứng kiến trên toàn cầu. Nhiều quốc gia tại châu Á & Đông Nam Á trở thành trung tâm sản xuất cung cấp sản phẩm cho các nước.

Ở Việt Nam, trước đây đã có nhiều doanh nghiệp FDI tham gia đầu tư vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, thị trường Việt Nam có thể vẫn sẽ cần thêm nhiều thời gian để nghiên cứu sau khi Nghị quyết 173/2024/QH15 cấm thuốc lá điện tử, TLNN có hiệu lực. Hiện các doanh nghiệp FDI cũng dần có kế hoạch chuyển sang các thị trường khác trong khu vực để không làm gián đoạn chuỗi sản xuất, cung ứng. Điển hình là trường hợp của một trong những doanh nghiệp sản xuất thuốc lá lớn nhất thế giới - Tập đoàn Hàn Quốc KT&G, khi chuyển toàn bộ dây chuyền sản xuất các sản phẩm này từ Việt Nam và sang Malaysia vào tháng 5/2025 vừa qua.

Quan sát từ quốc tế, ngành thuốc lá tại các quốc gia đang chuyển mình theo hướng phát triển bền vững, có trách nhiệm, thông qua tập trung phát triển các sản phẩm thay thế ít gây hại hơn, và giảm dần đầu tư vào thuốc lá truyền thống. Chính phủ các nước đón nhận các sản phẩm này với mong muốn giảm tác hại cho người hút thuốc song song với điều chỉnh chính sách để ngăn chặn những hệ lụy ngoại ý. Hướng đi này cũng thúc đẩy xu hướng kinh tế hội nhập trên toàn cầu, tạo cơ hội đầu tư và xuất khẩu.

Tiến trình phát triển các sản phẩm này tại các quốc gia sẽ là thực tiễn sinh động để làm hình mẫu cho các nước cân nhắc đa chiều, và tìm ra hướng quản lý phù hợp ở hiện tại và tương lai, trong đó có Việt Nam.

Đức Bình

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/giam-tac-hai-de-dua-nganh-thuoc-la-len-hanh-trinh-ben-vung-va-hoi-nhap-192251027130626172.htm