Thuốc giả rình rập xâm nhập thị trường
Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) vừa phát đi cảnh báo về một loại thuốc giả có chứa hoạt chất Theophyllin, thuốc điều trị các bệnh lý về hô hấp, nhưng hàm lượng hoạt chất chỉ đạt 6,3% so với công bố trên nhãn.
Đây là mức quá thấp, khiến thuốc không còn hiệu quả điều trị, đồng thời tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng đến sức khỏe người sử dụng. Theo thông tin từ Cục Quản lý dược, lô thuốc bị phát hiện giả có tên “Theophylline Extended Release Tablets 200 mg” (Theophylin 200 mg), số lô 21127, ghi nơi sản xuất là “Pharmacy Laboratories Plus”.
Đáng chú ý, nhãn sản phẩm không ghi số giấy đăng ký lưu hành, số giấy phép nhập khẩu cũng như thông tin về cơ sở nhập khẩu, những yếu tố bắt buộc theo quy định hiện hành. Kết quả kiểm nghiệm cho thấy, hàm lượng hoạt chất Theophyllin trong thuốc chỉ đạt 6,3% so với mức ghi trên bao bì. Điều này có nghĩa là thuốc gần như không có hiệu lực điều trị, trong khi có thể đánh lừa người bệnh, khiến bệnh không được kiểm soát, thậm chí trở nên nghiêm trọng hơn do điều trị sai cách hoặc chậm trễ.
Trong thời gian gần đây, tình trạng thuốc giả, thực phẩm chức năng giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe không rõ nguồn gốc đang ngày càng gia tăng tại nhiều địa phương, gây ra hệ lụy nghiêm trọng đến sức khỏe người dân và sự ổn định của ngành dược. Mới đây, Bộ Y tế cũng yêu cầu điều tra nguồn gốc lô thuốc dạ dày giả mang nhãn hiệu NEXIUM 40 mg Enterik Kapli Pellet Tablet (Esomeprazol) do không đạt chất lượng.
Trước đó, giữa tháng 4, Công an tỉnh Thanh Hóa đã triệt phá thành công một đường dây sản xuất và buôn bán thuốc tân dược giả quy mô lớn, bắt giữ 14 đối tượng liên quan. Những loại thuốc giả thường được sản xuất tinh vi, khiến người tiêu dùng khó phát hiện bằng mắt thường, nhưng thực chất lại không hề có tác dụng điều trị, thậm chí có thể chứa các chất độc hại, làm tổn hại đến cơ thể, đặc biệt nếu sử dụng trong thời gian dài. Ngoài việc ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dùng, thuốc giả còn gây tổn hại đến uy tín của ngành dược, xói mòn niềm tin của người dân vào hệ thống y tế và gây thiệt hại không nhỏ về mặt kinh tế.
Lập hàng rào kỹ thuật khắt khe
Thuốc chữa bệnh là mặt hàng đặc biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người. Do đó, mọi hoạt động liên quan đến sản xuất, kinh doanh, buôn bán và sử dụng thuốc đều phải tuân thủ nghiêm ngặt Luật Dược và các quy định pháp luật liên quan. Hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả là hành vi bị nghiêm cấm và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, với mức án cao nhất có thể lên tới tử hình, tùy theo mức độ vi phạm.
Trước vấn nạn thuốc giả đang diễn ra, Bộ Y tế đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Bộ Công thương, Cục Hải quan và các địa phương nhằm siết chặt quản lý, kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm vi phạm.
Theo TS. Tạ Mạnh Hùng, Phó cục trưởng Cục Quản lý dược, một trong những nguyên nhân chính khiến tình trạng thuốc giả vẫn tồn tại là do chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Có trường hợp thuốc giả trị giá vài trăm nghìn đồng nhưng mức phạt chỉ từ một đến vài triệu đồng. Ông nhấn mạnh cần nâng cao chế tài xử phạt và đẩy mạnh phối hợp giữa các cơ quan pháp luật để truy vết và triệt phá tận gốc các đường dây sản xuất, buôn bán thuốc giả.
Bộ Y tế cũng đang thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong Chỉ thị số 17/CT-TTg, năm 2018 và các công điện liên quan đến việc đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và sản xuất, kinh doanh hàng giả trong lĩnh vực dược phẩm. Bộ cũng đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất, phân phối, đặc biệt tập trung vào các kênh thương mại điện tử.
Cùng với đó, Bộ Y tế đang xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về thuốc được cấp phép lưu hành, cho phép người dân và cơ sở kinh doanh truy xuất nguồn gốc thuốc một cách dễ dàng. Tuy nhiên, hiện tại, nhiều cơ sở kiểm nghiệm tại các tỉnh vẫn đang thiếu trang thiết bị, dẫn đến việc khoảng 30% hoạt chất trong thuốc chưa thể kiểm nghiệm. Để khắc phục, Bộ Y tế đã chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm đầu tư máy móc hiện đại và khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, tem chống giả trên sản phẩm.
Tại Hội thảo chuyên đề về chống thuốc giả, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đã đánh giá cao tính thời sự và ý nghĩa thực tiễn của sự kiện, đồng thời đề nghị các chuyên gia tập trung thảo luận vào hai vấn đề then chốt: hệ thống pháp luật và tổ chức thực hiện. Theo ông, cần rà soát kỹ lưỡng các quy định pháp lý hiện hành để phát hiện các lỗ hổng, từ đó kịp thời bổ sung, hoàn thiện. Đồng thời, việc tổ chức thực hiện, từ thanh tra, kiểm tra đến xử lý vi phạm cũng cần rõ ràng, tránh chồng chéo và bỏ sót trách nhiệm.
Ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của ứng dụng công nghệ trong quản lý dược phẩm. Trong khi nhiều quốc gia đã có thể truy xuất toàn bộ hành trình một viên thuốc chỉ bằng cú nhấp chuột, thì Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu triển khai. Do đó, ngành y tế cần đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hệ thống thông tin minh bạch, dễ tra cứu cho người dân và cơ sở kinh doanh.
Mộc An