Gian nan làm sổ hồng vì... ông, bà ngoại chồng biệt tích

10 giờ trướcBài gốc

Gửi đơn phản ánh đến Pháp Luật TP.HCM, bà Nguyễn Thùy Trang, ở khóm 4, phường Tân Thành, tỉnh Cà Mau cho biết đã hơn 1 năm qua, bà gian nan làm sổ hồng nhưng cũng không được chỉ vì không tìm được tung tích tích của ông bà ngoại chồng.

Bà Trang gian nan làm sổ hồng hơn 1 năm qua chưa được chỉ vì không biết được ông bà ngoại chồng là ai. Ảnh: TRẦN VŨ

Bế tắc vì không biết tung tích ông bà ngoại chồng

Bà Trang và chồng là ông Đào Văn Nghiệp có mua nhà đất tại số 223 đường Phan Bội Châu, khóm 4, phường Tân Thành, tỉnh Cà Mau từ năm 1997, ở ổn định đến nay đã là 28 năm.

Tháng 2-2024, bà Trang đi làm sổ hồng cho nhà đất này thì gặp phải một tình huống éo le, hiếm có.

Cụ thể, do ông Nghiệp mất năm 2018, không để lại di chúc, nên 1/2 di sản trên của ông Nghiệp được phân chia thừa kế theo pháp luật.

Hàng thừa kế thứ nhất của ông Nghiệp là bà Trang (vợ), các con chung của vợ chồng bà Trang và cha mẹ chồng bà Trang.

Tất cả những người này đều có văn bản từ chối di sản để cho bà Trang hưởng trọn, chỉ trừ mẹ ruột ông Nghiệp (bà Huệ), đã mất năm 2019 (mất sau ông Nghiệp), không để lại di chúc.

Thủ tục làm sổ hồng cuối cùng của bà Trang là tìm những người thừa kế của mẹ chồng mình, bao gồm cha chồng, anh chị em chồng và ông bà ngoại chồng.

Mọi người đều từ chối nhận di sản, éo le là ông bà ngoại chồng thì không biết đâu mà tìm, vì sinh thời, mẹ chồng (bà Huệ) cũng không nói cha mẹ ruột của mình là ai, ở đâu.

Bà Trang kể: "Mẹ chồng tôi lúc sinh thời nói rằng, không nhớ được cha mẹ mình tên gì, ở đâu. Bà chỉ biết lớn lên trong một quán ăn, với công việc phụ bếp, rửa chén bát. Rồi gặp cha chồng tôi kết hôn sống đến suốt đời.

Chồng tôi, cha chồng tôi, cả nhà tôi không ai biết được thông tin gì bên ngoại chồng tôi. Tôi đã cố tìm kiếm hơn 1 năm qua nhưng không thể biết được. Vậy là tôi bế tắc hoàn toàn cơ hội làm sổ hồng cho nhà đất của mình?".

Bà Trang cho biết đã đến 2 văn phòng công chứng, đến UBND phường, TP Cà Mau (cũ) trình bày câu chuyện éo le của mình, nhưng chưa ai giúp giải quyết được vấn đề.

"Đến đâu tôi cũng được trả lời theo quy định phải cố gắng đi tìm cho ra tung tích ông bà ngoại chồng để xác định họ còn sống hay đã mất, họ có nhận di sản của mẹ chồng tôi hay không. Có một văn phòng công chứng chỉ tôi một cách khác là đi khởi kiện. Tôi thiệt không biết khởi kiện ai nữa" - bà Trang nói.

PV và bà Trang đến Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Tân Thành, tỉnh Cà Mau hôm 24-7 để tìm cách giải quyết vụ việc. Ảnh: TRẦN VŨ

Ngoài một văn phòng công chứng viết hướng dẫn cho bà vài chữ (viết tay bởi một công chứng viên), tất cả các đơn vị khác mà bà đã đến đều hướng dẫn trực tiếp qua lời nói, hoặc qua điện thoại. Hướng dẫn viết tay của công chứng viên chỉ bao gồm nội dung "làm thêm tờ khai tông chi của bà Huệ".

Phường hướng dẫn đến Văn phòng công chứng để được hướng dẫn

Ngày 24-7, phóng viên PLO cùng bà Trang đến một số cơ quan chức năng ở tỉnh Cà Mau để tìm một hướng dẫn giải quyết vụ việc.

Tại UBND phường Tân Thành, nơi cư trú của bà Trang hiện nay, không cửa nào tiếp nhận được vấn đề của bà Trang, vì nó "không nằm trong khuôn khổ nào của thủ tục hành chính". Chúng tôi được chỉ qua phòng tiếp công dân.

Tại đây, cán bộ tư pháp nghe câu chuyện và hướng dẫn miệng là cố gắng đi tìm ông bà ngoại chồng, tại những nơi sinh sống trước đây của bà Huệ.

Bà Trang quyết liệt đề nghị phải tiếp nhận đơn yêu cầu và hướng dẫn bằng văn bản cách để làm thủ tục trong trường hợp này. Cán bộ đồng ý nhận, nhưng lại không có phiếu tiếp nhận đơn, lý do chưa có mẫu.

Bà Trang tìm lãnh đạo UBND phường để trình bày và cuối cùng được tiếp nhận đơn có phiếu tiếp nhận.

Cùng ngày, chúng tôi đến Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau để gửi đơn trình bày câu chuyện và đề nghị được Sở hướng dẫn cách làm để được cấp sổ hồng.

Bảo vệ chỉ vào văn thư. Cán bộ văn thư xem đơn, nghe trình bày và chỉ qua Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước (một đơn vị trực thuộc Sở).

Tuy nhiên, trợ giúp pháp lý sau khi nghe trình bày đã từ chối nhận, vì bà Trang không phải đối tượng được trợ giúp.

Bà Trang đành dùng đến cách cuối cùng, đó là gửi đơn theo đường bưu điện cho Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau.

Đến ngày 29-7, bà Trang nhận được công văn phúc đáp của Chủ tịch UBND phường Tân Thành, với nội dung hướng dẫn bà "đến các văn phòng công chứng trên địa bàn để được hướng dẫn và thực hiện xác lập giấy tờ về việc nhận thừa kế quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về dân sự".

Sau khi nhận văn bản phúc đáp, bà Trang đưa cho PV và nói: "Tôi xem đi xem lại cũng không hiểu được phải làm thế nào. Vậy là lại đến văn phòng công chứng và lại được hướng dẫn miệng làm tờ khai tông chi bà Huệ...".

Cũng theo bà Trang, ông bà ngoại chồng mình chắc chắn đã trên 100 tuổi. Bởi theo giấy chứng tử, bà Huệ sinh năm 1941, tức đã 85 tuổi. Như vậy, cha mẹ của bà Huệ, (tức ông bà ngoại chồng của bà Trang) đến nay phải trên 100 tuổi.

Có vẻ như công chứng viên đã không hỗ trợ nhiệt tình?

ThS Ngô Gia Hoàng, Giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM, cho biết: Theo Điều 59 Luật Công chứng 2024, bà Trang có quyền yêu cầu công chứng văn bản phân chia di sản.

Công chứng viên cần kiểm tra để xác định người để lại di sản (ông Nghiệp) đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng (bao gồm bà Trang) đúng là người được hưởng di sản.

Nếu thấy chưa rõ về việc có người thừa kế khác chưa được tìm thấy, công chứng viên có thể yêu cầu làm rõ hoặc tiến hành xác minh theo quy định tại khoản 4 Điều 42 Luật Công chứng 2024.

Tổ chức hành nghề công chứng phải niêm yết việc tiếp nhận công chứng văn bản phân chia di sản. Công chứng viên chỉ được công chứng văn bản phân chia di sản sau khi có xác nhận về việc đã hoàn thành việc niêm yết và không nhận được khiếu nại, tố cáo nào liên quan đến việc phân chia đó.

Nếu sau khi thực hiện các bước trên mà vẫn không tìm thấy người thừa kế khác hoặc không nhận được khiếu nại, tố cáo nào liên quan đến việc phân chia, công chứng viên có thể tiến hành công chứng văn bản phân chia di sản.

Nếu công chứng viên biết hoặc có căn cứ để nghi ngờ rằng vẫn còn người thuộc hàng thừa kế theo pháp luật nhưng chưa xác minh được danh tính, địa chỉ hoặc chưa có mặt thì họ sẽ không công chứng văn bản phân chia di sản.

Theo ThS Ngô Gia Hoàng, thông thường thì những trường hợp có người thân mà không tìm kiếm được và khả năng cao đã chết thì khi tiếp nhận yêu cầu công chứng của người dân, công chứng viên sẽ cho họ làm cam kết là người đó đã chết, không tìm thấy được và hỗ trợ chọ để làm sổ hồng.

Trong vụ này, có vẻ như công chứng viên đã không hỗ trợ nhiệt tình. Luật cho phép Công chứng viên từ chối công chứng văn bản phân chia di sản trong trường hợp còn thiếu người thừa kế hợp pháp chưa được xác định hoặc chưa tham gia, trừ khi đã có văn bản từ chối nhận di sản hợp pháp, hoặc đã thực hiện thủ tục tuyên bố mất tích.

Vì vậy, trong trường hợp công chứng viên từ chối công chứng văn bản phân chia di sản vì biết còn người thuộc hàng thừa kế nhưng không xác định được tung tích (không biết còn sống hay đã chết, không liên lạc được…), thì người dân có thể yêu cầu tòa án tuyên bố người vắng mặt là mất tích hoặc đã chết (nếu có căn cứ) theo các Điều 68, 71 BLDS 2015.

Nếu có đủ căn cứ, tòa án sẽ ra quyết định tuyên bố ông bà ngoại chồng mất tích hoặc đã chết. Bà Trang có thể sử dụng quyết định của tòa án để hoàn tất thủ tục khai nhận di sản thừa kế.

Làm sao để bà Trang được cấp sổ hồng?

Muốn cấp sổ hồng cho bà Trang thì việc tiên quyết là phải khai nhận di sản thừa kế. Bà Trang có thể lựa chọn một trong hai cách.

Cách thứ nhất là thực hiện thủ tục tại Văn phòng Công chứng. Bà Trang có thể liên hệ một VPCC và trình bày về mối quan hệ nhân thân của những người thừa kế theo pháp luật. Sau đó, yêu cầu VPCC tiến hành xác minh thông tin và thực hiện niêm yết công khai về di sản thừa kế.

Sau 15 ngày kể từ ngày niêm yết (Điều 18 Nghị định 29/2015), nếu không có bất kỳ tranh chấp nào xảy ra, VPCC có thể hỗ trợ bà Trang hoàn tất thủ tục khai nhận di sản thừa kế.

Tuy nhiên, phương án này có thể gặp khó khăn do chưa có quy định pháp luật rõ ràng (Luật Công chứng và các văn bản hướng dẫn không bắt buộc Công chứng phải có nghĩa vụ thực hiện) và việc thực hiện thủ tục thường dựa vào sự cam kết và tường trình của chính bà Trang.

Cách thứ hai là yêu cầu tòa án tuyên bố cha mẹ của bà Huệ đã chết. Đây là phương án có căn cứ pháp lý vững chắc hơn. Bà Trang có thể làm đơn yêu cầu tòa án tuyên bố cha mẹ của bà Huệ đã chết bằng cách cung cấp các tài liệu, chứng cứ chứng minh rằng không xác định được nơi ở hoặc tin tức của cha mẹ bà Huệ trong thời gian dài. Xin xác nhận của cơ quan quản lý hộ khẩu/nhân khẩu (công an) về tình trạng biệt tích/không có mặt của những người này tại địa phương.

Theo Điều 71 BLDS 2015, khi một người biệt tích liên tục từ 5 năm trở lên mà không có thông tin xác thực về việc còn sống hay đã chết, người có quyền và lợi ích liên quan có thể yêu cầu tòa án tuyên bố người đó đã chết.

Bà Trang có thể nộp hồ sơ này đến tòa án có thẩm quyền theo quy định của BLTTDS 2015 (sửa đổi) để yêu cầu tuyên bố mẹ bà Huệ đã chết.

Sau khi tòa án ban hành quyết định tuyên bố cha mẹ bà Huệ đã chết, các vấn đề liên quan đến nhân thân và tài sản sẽ được giải quyết theo Điều 72 BLDS 2015. Khi đó, bà Trang có thể sử dụng quyết định này làm cơ sở pháp lý để hoàn tất thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại VPCC.

Luật sư Nguyễn Văn Tiến, Đoàn Luật sư TP.HCM

TRẦN VŨ - YẾN CHÂU

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/gian-nan-lam-so-hong-vi-ong-ba-ngoai-chong-biet-tich-post863148.html