Giảng dạy, giao lưu văn hóa: Không thể hời hợt

4 giờ trướcBài gốc

Trong nỗ lực đưa văn hóa truyền thống đến gần hơn thế hệ trẻ, nhiều trường học thời gian qua đã chủ động mời các nghệ sĩ, nghệ nhân, nhà nghiên cứu văn hóa đến giảng dạy, giao lưu trong khuôn khổ những tiết học chuyên đề.

Trải nghiệm sống động

Việc này cho thấy tư duy giáo dục đã và đang trở nên linh hoạt, cởi mở, đặt yếu tố trải nghiệm và kết nối thực tế vào trung tâm của quá trình học tập. Tuy nhiên, đi cùng tín hiệu tích cực đó là một loạt vấn đề cần được nhìn nhận nghiêm túc: Ai đủ điều kiện giảng dạy, giao lưu về văn hóa? Tiêu chí nào để đánh giá chất lượng nội dung được chia sẻ?

Chương trình Sân khấu học đường do CLB Sân khấu Lạc Long Quân biểu diễn

Có dịp tham dự nhiều buổi sinh hoạt ngoại khóa tại một số trường THCS, THPT trên địa bàn TP HCM, chúng tôi không khó bắt gặp hình ảnh học sinh chăm chú lắng nghe nghệ sĩ cải lương, hát bội nói về vai diễn kinh điển của mình, hoặc nghệ nhân đờn ca tài tử biểu diễn giữa sân trường. Những buổi sinh hoạt như vậy luôn khiến học sinh háo hức, không chỉ vì sự mới lạ mà bởi họ cảm nhận được sức sống thực sự của văn hóa, hiện hữu bằng hình hài, âm thanh, cảm xúc sống động.

NSƯT Võ Minh Lâm, người từng có nhiều buổi trò chuyện về cải lương với sinh viên, xúc động: "Không ít bạn trẻ cho biết chưa từng xem cải lương bao giờ. Nhưng chỉ cần một đoạn trích diễn, một câu vọng cổ cất lên đúng lúc, các em đã im lặng lắng nghe say sưa".

Không thể chỉ truyền cảm hứng

Tuy nhiên, chính sự cuốn hút ấy cũng đặt ra một vấn đề: Khi người giảng dạy, giao lưu là cá nhân không được kiểm chứng đầy đủ về kiến thức chuyên môn hoặc chưa từng được thừa nhận trong nghề, thì mỗi lời họ nói ra - dù chỉ là nhận định chủ quan - vẫn dễ dàng được mặc định là đúng. Với những học sinh, sinh viên còn thiếu nền tảng tư duy phản biện, bài học họ nhận được có thể biến thành niềm tin bền chặt, dù đó niềm tin chưa đúng.

Trong thực tế, những trường hợp gây tranh cãi đã xảy ra. Một diễn giả từng chia sẻ thông tin sai lệch về nhân vật lịch sử Thái hậu Dương Vân Nga trong buổi giao lưu với sinh viên. Lần khác, một trích đoạn cải lương hư cấu về mặt lịch sử được biểu diễn, cho rằng vua Đinh Tiên Hoàng chết vì ngộ độc rượu.... Dấu hỏi lớn được đặt ra: Cần sự chuẩn mực trong cách giảng dạy, giao lưu của nghệ sĩ, nhà chuyên môn, vậy ai sẽ thẩm định nội dung bài thuyết trình hoặc trích đoạn lịch sử?

PGS-TS Trần Yến Chi, giảng viên Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TP HCM, nhận định: "Không thể phủ nhận sức hút của những buổi giao lưu với nghệ sĩ tên tuổi. Thế nhưng, khi họ chuyển sang vị thế giảng dạy, mọi chia sẻ cần được đặt trong một khung kiểm chứng rõ ràng. Truyền cảm hứng là chưa đủ, truyền những thông tin đúng mới là điều quan trọng".

Vai trò của nhà trường và truyền thông

Theo những người trong cuộc, trách nhiệm không chỉ thuộc về người được mời giảng dạy, giao lưu mà còn đến từ nhà trường - phía tổ chức và các đơn vị truyền thông.

Khi các cơ sở giáo dục mời diễn giả, nghệ sĩ thì cần phối hợp với các cơ quan, tổ chức chuyên môn như Sở Văn hóa - Thể thao, nhà hát, hội nghề nghiệp... để thẩm định nội dung. PGS-TS Phan Bích Hà cho biết: "Hội Sân khấu TP HCM là nơi có trách nhiệm giới thiệu những nghệ sĩ sân khấu đủ tư cách giảng dạy, giao lưu".

Báo chí, truyền thông cũng cần tỉnh táo và có trách nhiệm hơn trong việc giới thiệu diễn giả, nghệ sĩ. Danh xưng "chuyên gia", "nhà phê bình", "nhà nghiên cứu", "nhà văn hóa" không thể tùy tiện đặt ra sau một vài lần trò chuyện, trao đổi; sau vài clip chủ đề lan truyền trên mạng xã hội, thu hút nhiều lượt theo dõi...

"Nhiều năm qua, Nhà hát Trần Hữu Trang đã tổ chức nhiều chương trình Sân khấu học đường. Chúng tôi luôn sẵn sàng phối hợp, giới thiệu nghệ sĩ, nghệ nhân phù hợp khi nhà trường cần. Song, nhiều nơi tự tổ chức hoặc mời theo cảm tính. Cần có cơ chế kết nối chính quy để tránh tình trạng mời sai người, gây hậu quả về nhận thức với học sinh" - NSƯT Phan Quốc Kiệt, Giám đốc Nhà hát Trần Hữu Trang, nhấn mạnh.

Mời nghệ sĩ, nhà nghiên cứu đến trường giảng dạy, giao lưu là một hướng đi đúng. Nhưng để hướng đi ấy thực sự mang lại giá trị bền vững, cần cẩn trọng và minh bạch trong từng lựa chọn. Văn hóa không thể được truyền đạt bằng sự ngẫu hứng hay truyền cảm hứng suông.

TS Lê Hồng Phước (Trường ĐH Khoa học - xã hội và Nhân văn, ĐHQG TP HCM) lo lắng: "Nếu truyền đạt sai, chúng ta sẽ gây hậu quả lớn về mặt giáo dục văn hóa - nghệ thuật cho lớp trẻ".

Theo NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM, Sở Văn hóa - Thể thao và Sở Giáo dục - Đào tạo cần có sự thống nhất về mặt chuẩn mực những giáo trình giảng dạy, những chương trình sân khấu học đường, những buổi chuyên đề ngoại khóa về văn hóa - nghệ thuật.

"Nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, nhà chuyên môn được mời đến trường học phải có sản phẩm cụ thể, có sự đánh giá cao từ giới chuyên môn. Những công trình nghiên cứu, vai diễn kinh điển, những bài viết được đánh giá cao là "hồ sơ chuyên môn" quan trọng để xác định nghệ sĩ đủ tư cách giảng dạy, giao lưu" - bà Thúy nhấn mạnh.

Bài và ảnh: THANH HIỆP

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/giang-day-giao-luu-van-hoa-khong-the-hoi-hot-19625062620503052.htm