Giảng viên 'giữ lửa' cho nghệ thuật Khmer Nam Bộ

8 giờ trướcBài gốc

Đam mê nghệ thuật Khmer Nam Bộ từ nhỏ

Sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống văn hóa nghệ thuật: ông bà nội là bầu gánh hát Dù-kê tại ấp Điệp Thạch, xã Đa Lộc, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh. Cha là A-char dạy chữ Khmer tại chùa Điệp Thạch, là nghệ nhân mộc gia dụng vừa là người biểu diễn được nhiều loại hình nhạc cụ Khmer như Trô, Rô-neat, Tà-khê,… Đặc biệt, mẹ có chất giọng ngọt ngào, thuộc nhiều bài dân ca và làn điệu Ba-sắc nên qua lời ru của mẹ và âm nhạc của cha đã sớm cho Tiến sĩ Sơn Cao Thắng có được tình yêu nghệ thuật từ bé, đặc biệt đó là lĩnh vực âm nhạc và múa.

Chọn học ngành Văn hóa học tại Trường Đại học Trà Vinh để theo đuổi ước mơ quảng bá và truyền đạt vốn quý của dân tộc mình, tốt nghiệp năm 2011, thầy Thắng được giữ lại Trường công tác. Sau đó, thầy lần lượt học tập lên bậc Tiến sĩ. Đến năm 2023, thầy tốt nghiệp Tiến sĩ với đề tài Luận án: “Múa Khmer Nam Bộ: truyền thống và biến đổi” và hiện là Phó trưởng Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, Trường Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ và Nhân văn để gieo mầm đam mê nghệ thuật văn hóa Khmer Nam Bộ cho sinh viên.

Được biết, năm 2016 sau khi thực hiện thành công đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường “Nghiên cứu, chế tác mão, mặt nạ múa cổ điển của người Khmer Nam Bộ” thầy đã hướng dẫn học trò là anh Thạch Huỳnh Thươne (hiện là học viên cao học ngành Văn hóa học) tham gia cuộc thi khởi nghiệp trong sinh viên, kết quả đạt giải Nhất cấp tỉnh năm 2017, sau đó đã mở cơ sở chế tác mão, mặt nạ phục vụ nghệ thuật biểu diễn, sản phẩm thủ công mỹ nghệ Khmer và các mô hình thu nhỏ: mô hình chính điện chùa Phật giáo Nam tông Khmer, mô hình ghe Ngo, mão, mặt nạ mini làm quà lưu niệm.

Tiến sĩ Sơn Cao Thắng cho biết: là người dân tộc Khmer, được học tập tại Trường Đại học Trà Vinh ngành Văn hóa học (chuyên ngành Văn hóa Khmer Nam Bộ) để bảo tồn và phát triển văn hóa Khmer Nam Bộ, tôi không chỉ nghiên cứu mà còn hiện thực hóa bằng những sản phẩm mão, mặt nạ biểu diễn và dàn nhạc Ngũ âm, ghe Ngo tí hon… để làm quà lưu niệm cho du khách khi đến tham quan Trà Vinh”.

Qua 14 năm công tác, Tiến sĩ Sơn Cao Thắng có 22 bài tham luận, bài viết được xuất bản; 08 bài báo đăng tạp chí tính điểm học hàm; chủ nhiệm 02 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường; thành viên thực hiện 01 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ; thực hiện 02 dự án phi Chính phủ; tác giả xuất bản 01 quyển sách chuyên khảo được Trường Đại học Trà Vinh quyết định đưa vào sử dụng; sáng tác và dàn dựng 03 kịch bản sân khấu Dù-kê, sáng tác 43 bài thơ, 06 tác phẩm nghệ thuật tạo hình; tác giả và biên đạo 26 tác phẩm múa Khmer.

Góp sức giữ gìn nghệ thuật múa truyền thống

Tại Trường Đại học Trà Vinh, Tiến sĩ Sơn Cao Thắng giảng dạy những học phần lý luận có liên quan đến múa như: Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, học phần thực hành về múa như: Biểu diễn, Âm nhạc và múa Khmer Nam Bộ cho sinh viên các ngành Biểu diễn nhạc cụ truyền thống và Âm nhạc học.

Tiến sĩ Sơn Cao Thắng dạy múa Khmer cho sinh viên.

Bên cạnh đó, thầy còn tham gia sinh hoạt và dạy múa Khmer cho thành viên Câu lạc bộ văn hóa - nghệ thuật Khmer Nam Bộ từ năm 2009 đến 2024, dạy múa cho học sinh ở các trường như: Trường Phổ thông DTNT THCS huyện Cầu Ngang, Trường Phổ thông DTNT THPT tỉnh Trà Vinh. Vào những dịp có đoàn khách đến Trường giao lưu nghệ thuật, thầy phụ trách hướng dẫn múa cho các đoàn khách,…

Ngoài ra, thầy hỗ trợ dạy múa cho Hội Liên hiệp phụ nữ Phường 8 và Trung tâm Sinh hoạt thanh thiếu nhi tỉnh Trà Vinh vào dịp nghỉ hè; dạy múa cho cộng đồng ở các chùa Phật giáo Nam tông Khmer vào các buổi tối. Riêng về công nhân, viên chức, lao động trong và ngoài tỉnh có nhu cầu đăng ký học múa thầy dạy vào buổi tối hoặc các ngày thứ Bảy, Chủ nhật.

Song song, thầy thực hiện Dự án 6 dạy múa cổ điển Khmer tại Hậu Giang. Vào những dịp có đoàn khách tới Trà Vinh, thầy hướng dẫn múa tại Bảo tàng Văn hóa Khmer, Làng văn hóa,…

Nội dung giảng dạy múa gồm: múa cổ điển, múa dân gian Khmer Nam Bộ với các bài học như: múa cơ bản (Kbach Bat), múa giao lưu (Rom Vong, Sa-ra-van, Kbach, Lam-leo, Chôk Kom-pứ, Kon-trưm, Ta-lung,... và những điệu múa dân gian nâng cao, dựng bài như: Nê-sat, Kos Tro-lot, Ca-se-kor,… múa cổ điển nâng cao như: Kbach Bô-ran hay Rô-băm: Chun-po, Tep Mô-nô-rum, Ap-sa-ra, Tê-vas srey-sua,…

Đứng quan sát và chỉnh sửa từng động tác, điệu múa cho các học trò của mình, thầy Thắng cho hay: có những em lần đầu tiên tham gia dù chưa biết gì về động tác múa cơ bản, nhưng các em đều có tinh thần đam mê học hỏi, chăm chỉ, chịu khó luyện tập từng động tác. Điều đó làm cho tôi cảm thấy rất vui và xua tan mỏi mệt.

Ngoài ra, thầy cùng các giảng viên, sinh viên Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ còn thường xuyên tham gia sáng tác, biểu diễn tại các hội thi, hội diễn văn nghệ trong, ngoài tỉnh, khu vực, toàn quốc và quốc tế.

Điển hình năm 2019, 2023, 2024 thầy dẫn dắt đội văn nghệ Khmer Trường Đại học Trà Vinh biểu diễn tại Ấn Độ và đạt giấy chứng nhận của Trường Đại học Calcutta và chứng nhận của Thống đốc bang Chhattisgarh. Về thành tích trong nước, 02 Huy chương Vàng, 01 Huy chương Bạc, 03 Huy chương Đồng, 01 giải A, 03 Giải B, 01 Giải Nhì, 02 Giải Ba, Bằng khen của Trung ương Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam và Trung ương Hội Nghệ sĩ múa Việt Nam trao tặng cùng nhiều chứng nhận giải thưởng nghệ thuật của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Sóc Trăng…

Tiến sĩ Sơn Cao Thắng cho biết: Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ thuộc Trường Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ và Nhân văn (Trường Đại học Trà Vinh) đã trở thành nơi phát hiện, ươm mầm tài năng trẻ, đào tạo đội ngũ kế thừa, tiếp bước thế hệ đi trước giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Hiện nay, Khoa thực hiện nhiệm vụ trọng điểm quốc gia về đào tạo nhân lực ngành Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, đáp ứng nhu cầu phát triển văn hóa - xã hội ở các tỉnh, thành trong khu vực ở các bậc Tiến sĩ Văn hóa học, Thạc sĩ Văn hóa học (AUN-QA), cử nhân với 04 ngành: Văn hóa học; Âm nhạc học; Biểu diễn nhạc cụ truyền thống và Ngôn ngữ Khmer (AUN-QA).

Bài, ảnh: HOÀNG NAM

Nguồn Trà Vinh : https://www.baotravinh.vn/xa-hoi/giang-vien-giu-lua-cho-nghe-thuat-khmer-nam-bo-46508.html