Giáo dục mới, tương lai mới

5 giờ trướcBài gốc

Đổi mới giáo dục mở ra vận hội mới cho đất nước. Ảnh minh họa

Từ tư duy đến thể chế

Phát biểu tại Lễ Kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành Giáo dục và Khai giảng năm học 2025-2026, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Toàn Đảng phải đổi mới mạnh mẽ tư duy lãnh đạo đối với giáo dục, không áp đặt những chuẩn mực cũ cho một nền giáo dục hiện đại, mà cần chỉ đạo sát sao, thực chất, tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả, nhất quán coi giáo dục là quốc sách hàng đầu”.

Đây không đơn thuần là một sự cải cách hay chỉnh sửa, mà là một cuộc cách mạng mới, đòi hỏi phải thay đổi tận gốc từ tư duy, nhận thức đến thể chế, với mục tiêu rõ ràng, yêu cầu cao và mang tính cách mạng.

Nghị quyết 71 đã xác lập lộ trình phát triển giáo dục qua hai giai đoạn lớn: Từ năm 2025-2030 và từ năm 2030-2045. Trong từng giai đoạn, các mục tiêu, giải pháp và chỉ số cụ thể đều được nêu rõ, với 8 nhóm nhiệm vụ trọng tâm mang tính hành động và đột phá. Điều này cho thấy sự chuyển biến căn bản trong cách tiếp cận: Không còn tư duy “chung chung” hay cải tiến cục bộ, mà đặt giáo dục vào tâm thế một cuộc cách mạng toàn diện, được tổ chức bài bản, có lộ trình và có cơ chế giám sát cụ thể.

Theo Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, Bộ GD&ĐT đang khẩn trương phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương để phổ biến, quán triệt Nghị quyết đến toàn hệ thống. Đặc biệt, trong phạm vi trách nhiệm, Bộ sẽ tham mưu việc sửa đổi hàng loạt đạo luật quan trọng như Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp để kịp trình Quốc hội ngay trong kỳ họp tháng 10.2025. Việc sửa đổi này nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, phù hợp với tinh thần đột phá mà Nghị quyết đã đề ra, đảm bảo tính khả thi và tính thực tiễn cao.

Điểm khác biệt mang tính lịch sử của Nghị quyết 71 là lần đầu tiên, trong một văn kiện cấp cao, trách nhiệm không chỉ dừng lại ở ngành Giáo dục mà được phân công rõ ràng cho toàn hệ thống chính trị.

Đảng ủy Quốc hội có trách nhiệm chỉ đạo các cơ quan, ban ngành bố trí đủ nguồn lực thực hiện ngay từ năm 2025. Đảng ủy Chính phủ cũng trực tiếp chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương lựa chọn những nhiệm vụ cụ thể để hoàn thành ngay trong năm học 2025-2026. Sự quyết liệt ấy khẳng định rằng: Giáo dục không chỉ là việc riêng của một bộ quản lý, mà là sứ mệnh chung của cả quốc gia.

Hiện thực hóa quốc sách hàng đầu

8 nhóm giải pháp của Nghị quyết 71 không chỉ bao quát toàn bộ hệ thống, mà còn thể hiện tính hành động và sự cụ thể chưa từng có. Từ đổi mới thể chế quản trị, đẩy mạnh tự chủ đại học, đến sắp xếp lại mạng lưới cơ sở giáo dục; từ tăng đầu tư ngân sách tối thiểu 20% cho giáo dục, trong đó 5% dành riêng cho phát triển và 3% cho giáo dục đại học, cho đến nâng phụ cấp và chế độ đãi ngộ cho giáo viên, đặc biệt ở vùng khó khăn; từ phát triển giáo dục nghề nghiệp trở thành một trụ cột nhân lực, đến mở rộng hội nhập quốc tế và xây dựng hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời. Tất cả đều mang tính đồng bộ, có lộ trình và có chỉ tiêu cụ thể.

Dù Nghị quyết 71 mở ra một lộ trình đầy kỳ vọng, nhưng để hiện thực hóa những mục tiêu lớn lao ấy, ngành Giáo dục vẫn đứng trước nhiều thách thức không nhỏ.

Vấn đề không chỉ là xác định định hướng ở tầm vĩ mô, mà quan trọng hơn là làm thế nào để những chủ trương ấy trở thành hành động cụ thể trong từng lớp học, từng chương trình đào tạo. Nếu Nghị quyết chỉ dừng lại ở mục tiêu mà không tạo ra sự thay đổi thực chất, thì ý nghĩa của nó sẽ khó được kiểm chứng.

Chính sách tiền lương đã được cải cách, đưa giáo viên lên vị trí cao nhất trong hệ thống bảng lương mới, song thực tế cho thấy, khó khăn của giáo dục không dừng ở đời sống nhà giáo.

Ở nhiều vùng núi, vùng sâu, vùng xa, con đường đến trường của học sinh vẫn là những dặm dài gập ghềnh. Đời sống kinh tế còn nghèo khó khiến nhiều gia đình chưa thật sự coi việc học là ưu tiên hàng đầu. Tư duy coi trọng tri thức chưa ăn sâu trong cộng đồng, dẫn đến tình trạng bỏ học giữa chừng, sĩ số thiếu ổn định, chất lượng giáo dục vì thế khó được bảo đảm.

Theo báo cáo tổng kết năm học 2024-2025, cả nước vẫn còn 27.953 phòng học mầm non và 7.491 phòng học tiểu học chưa đáp ứng được yêu cầu “một lớp - một phòng”. Con số này tập trung nhiều ở các vùng khó khăn, miền núi, nơi tốc độ đầu tư chưa theo kịp nhu cầu. Thực tế ấy cho thấy, việc tăng cường nguồn lực cho giáo dục không chỉ dừng ở chi lương và chính sách, mà cần đi đôi với củng cố cơ sở vật chất, để bảo đảm điều kiện học tập tối thiểu cho học sinh.

Nguồn lực tài chính dành cho giáo dục cũng đã được cam kết tăng cường, với tỷ lệ tối thiểu 20% ngân sách nhà nước, trong đó 5% dành cho đầu tư phát triển. Tuy nhiên, nếu việc phân bổ không công bằng, sử dụng không hiệu quả, thì khoảng cách về cơ hội học tập giữa các vùng miền sẽ khó thu hẹp. Một nền giáo dục công bằng đòi hỏi nguồn lực phải thực sự đến đúng nơi, đúng chỗ, nơi những học sinh còn chịu nhiều thiệt thòi nhất.

Thách thức sâu xa hơn cả chính là sự thay đổi về tư duy xã hội. Một nền giáo dục hiện đại không thể tiếp tục bị đo đếm bằng điểm số hay bằng cấp, mà phải hướng đến phát triển con người toàn diện, khuyến khích năng lực sáng tạo, phẩm chất công dân và khả năng hội nhập quốc tế. Chuyển dịch tư duy từ “thi cử nặng nề” sang “giáo dục khai phóng và nhân văn” là một quá trình dài, đòi hỏi sự đồng thuận và kiên trì của cả hệ thống chính trị lẫn toàn xã hội.

Những trở ngại ấy cho thấy, để Nghị quyết 71 thực sự trở thành một cuộc cách mạng toàn diện, nỗ lực không chỉ dừng lại ở việc hoàn thiện thể chế hay tăng cường ngân sách, mà còn phải tạo ra chuyển biến tận gốc trong nhận thức và hành động. Chỉ khi mọi trẻ em, dù ở đồng bằng hay miền núi, đều có cơ hội bình đẳng trong tiếp cận giáo dục, thì tinh thần của Nghị quyết mới thực sự đi vào cuộc sống.

Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ là một văn kiện chính trị quan trọng mà còn là bản cam kết về tương lai của dân tộc. Nó đặt ra yêu cầu cấp bách phải đổi mới tư duy, hoàn thiện thể chế, phân bổ nguồn lực công bằng, đồng thời thay đổi nhận thức của toàn xã hội về vai trò của tri thức. Với quyết tâm chính trị mạnh mẽ, sự phân công rõ ràng và cơ chế giám sát minh bạch, Nghị quyết có đầy đủ cơ sở để trở thành một cuộc cách mạng giáo dục toàn diện, mở ra vận hội mới cho đất nước.

HOÀNG HƯƠNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/giao-duc-moi-tuong-lai-moi-167655.html