Giáo dục nông thôn khởi sắc từ Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới

3 giờ trướcBài gốc

Diện mạo mới từ cơ sở vật chấtvàchấtlượng giáo dục

Một trong những điểm sáng rõ rệt nhất sau 5 năm thực hiện chương trình là sự thay đổi căn bản của hệ thống trường lớp vùng nông thôn. Nếu năm 2020, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia mới dừng ở mức 10,9% thì đến năm 2024, con số này đã tăng lên 62,8%, minh chứng cho sự chuyển mình mạnh mẽ. Cụ thể, bậc mầm non có 59,5% trường đạt chuẩn quốc gia, tiểu học đạt 43,4% chuẩn mức 1 và 18,2% chuẩn mức 2, trung học cơ sở lần lượt đạt 52,4% và 13,9%. Trên phạm vi cả nước, 87,5% xã đã hoàn thành tiêu chí về trường học, trong đó vùng Đồng bằng sông Hồng đạt 100%, Đông Nam Bộ đạt 98%. Dẫu vậy, tại miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, do hạn chế về điều kiện kinh tế và địa hình, tỷ lệ này vẫn thấp hơn so với mặt bằng chung, cho thấy nhu cầu hỗ trợ vẫn còn rất lớn.

Hạ tầng được nâng cấp không chỉ mang đến những ngôi trường khang trang, mà còn là tiền đề để đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục và nuôi dưỡng khát vọng học tập của trẻ em nông thôn.

Cùng với cơ sở vật chất, chất lượng giáo dục có bước tiến vững chắc. Công tác phổ cập được duy trì và nâng cao trên toàn quốc. Đến nay, 100% tỉnh, thành phố đã đạt chuẩn phổ cập tiểu học và trung học cơ sở; 64% địa phương đạt chuẩn phổ cập tiểu học mức độ 3 -mức cao nhất.

Các đại biểu tham dự Hội nghị (Ảnh: Bộ GD&ĐT)

Riêng năm học 2024–2025, tỷ lệ huy động học sinh tiểu học đúng độ tuổi đạt 99,7%, trong khi tỷ lệ học sinh hoàn thành tiểu học tiếp tục học trung học cơ sở đạt 98,23%. Ở các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, toàn bộ trẻ 5 tuổi được duy trì phổ cập mầm non; tỷ lệ huy động trẻ ra lớp đạt từ 98% trở lên, nhiều nơi đạt 100%. Chất lượng nuôi dưỡng cũng cải thiện đáng kể: 97,7% trẻ được học 2 buổi/ngày và 95,1% trẻ ăn bán trú.

Những con số ấy khẳng định nỗ lực đồng bộ của ngành giáo dục và chính quyền địa phương, đưa giáo dục nông thôn tiệm cận với mặt bằng chung cả nước, giảm dần khoảng cách giữa thành thị và nông thôn.

Thành công trong xóa mù chữ,dào tạo nghề gắn với nhu cầu sản xuất

Một dấu ấn quan trọng khác là công tác xóa mù chữ. Tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi 15–60 đã tăng từ 97,85% năm 2021 lên 99,1% vào năm 2025. Hiện nay, 84% xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2.

Trong 5 năm, cả nước huy động hơn 261.000 người tham gia học xóa mù chữ, trung bình hơn 52.000 người mỗi năm. Mạng lưới trung tâm học tập cộng đồng, trung tâm giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên phát huy tốt vai trò, từ việc mở lớp, phân công giáo viên, đến phối hợp với trại giam, cơ sở cai nghiện, đơn vị quân đội. Điều này cho thấy xóa mù chữ không chỉ là chính sách, mà đã trở thành phong trào xã hội rộng khắp.

Song song với phổ cập, đào tạo nghề cho lao động nông thôn nổi lên như một điểm sáng. Giai đoạn 2021-2025, gần 300.000 lao động nông thôn được hỗ trợ học nghề từ nguồn kinh phí của chương trình và các nguồn lồng ghép. Hơn 1.200 chương trình, giáo trình đào tạo sơ cấp và ngắn hạn được biên soạn, 76 bộ chuẩn giáo dục nghề nghiệp được ban hành.

Các ngành nghề đào tạo ngày càng bám sát thực tiễn sản xuất: nông nghiệp hữu cơ, bảo qủan nông sản, vận hành máy nông nghiệp, thương mại điện tử, ứng dụng công nghệ số. Nhiều lớp học được tổ chức ngay tại mô hình sản xuất của doanh nghiệp, hợp tác xã, giúp học viên thực hành trực tiếp, nâng cao kỹ năng và sẵn sàng tham gia thị trường lao động tại chỗ. Nhờ đó, thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2024 đã đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm, tăng 1,3 lần so với năm 2020.

Không chỉ dừng ở chính sách, công tác tuyên truyền và vận động cộng đồng được đẩy mạnh. Nhiều hội nghị, hội thảo chuyên đề, lớp tập huấn cùng hệ thống truyền thông của ngành giáo dục đã góp phần nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của giáo dục trong xây dựng nông thôn mới. Người dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội ngày càng tích cực tham gia đóng góp nguồn lực, từ kinh phí đến cơ sở vật chất.

Trong giai đoạn 2021–2025, nguồn kinh phí sự nghiệp trung ương dành cho Bộ GD&ĐT để triển khai hoạt động hướng dẫn, kiểm tra, hỗ trợ kỹ thuật luôn được giải ngân hiệu quả, năm nào cũng đạt trên 95–100%.

Thành công của chương trình còn được minh chứng từ thực tiễn các địa phương. Lâm Đồng đã triển khai hiệu quả công tác xóa mù chữ: 124/124 xã đạt chuẩn, tỷ lệ biết chữ độ tuổi 15–60 trên 98%. Tỉnh mở 215 lớp cho hơn 6.500 học viên, phối hợp với trại giam, đoàn thể, đồng thời tăng cường cơ sở vật chất, xã hội hóa giáo dục.

Tây Ninh tập trung vào đào tạo nghề với hơn 1.677 triệu đồng, mở 748 lớp cho 22.420 học viên. 89% trong số này có việc làm sau đào tạo, góp phần nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 76% năm 2025. Tuy nhiên, địa phương cũng nhìn nhận rõ hạn chế về đa dạng ngành nghề, cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên, đòi hỏi gắn kết chặt chẽ hơn với nhu cầu thị trường.

Hướng tới nông thôn mới hiện đại, bền vững

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Lê Tấn Dũng nhấn mạnh: Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025 là một trong những chương trình trọng điểm của Chính phủ, trong đó giáo dục giữ vai trò then chốt. Sau 5 năm, ngành đã đạt nhiều kết quả tích cực, từ nâng cấp cơ sở vật chất, duy trì phổ cập, xóa mù chữ đến gắn đào tạo nghề với nhu cầu sản xuất.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng chỉ rõ những thách thức về sự chênh lệch vùng miền, tính bền vững của kết quả và yêu cầu huy động thêm nguồn lực. Ông đề nghị giai đoạn 2026–2030, các địa phương cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về phổ cập và giáo dục bắt buộc; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, nhân lực, chế độ giáo viên; đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hệ thống dữ liệu; huy động nguồn lực xã hội hóa, hợp tác công - tư, quốc tế; đồng thời phát triển văn hóa học tập suốt đời.

Có thể khẳng định, sau 5 năm, giáo dục nông thôn đã có bước khởi sắc toàn diện. Những con số về trường chuẩn quốc gia, tỷ lệ phổ cập, xóa mù chữ, đào tạo nghề không chỉ phản ánh thành tích, mà còn cho thấy sự thay đổi sâu rộng trong nhận thức xã hội: giáo dục chính là nền tảng của phát triển bền vững. Hướng tới giai đoạn 2026-2030, ngành giáo dục đặt mục tiêu xây dựng các mô hình trường học gắn chặt với nông thôn mới, thúc đẩy chuyển đổi số, nhân rộng điển hình tiên tiến, tạo động lực cho “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”.

Thứ trưởng Lê Tấn Dũng trao bằng khen cho các tập thể có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua (Ảnh: Bộ GD&ĐT)

Tại Hội nghị, Bộ GD&ĐT cũng tổng kết phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” và trao khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc, khẳng định vai trò tiên phong của giáo dục trong công cuộc xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện và bền vững.

Uyên Na

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/giao-duc-nong-thon-khoi-sac-tu-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-xay-dung-nong-thon-moi.html