Phía sau bản án
Những ngày tạm giam và thi hành án ở Trại tạm giam Công an tỉnh Quảng Ngãi, các đối tượng Huang Jie Cheng (19 tuổi), Gan Ying (18 tuổi) và Luo Shen Jun (17 tuổi), cùng quê Quảng Tây (Trung Quốc) đều được đảm bảo điều kiện sinh hoạt, ăn ở, khám, chữa bệnh và các nhu cầu thiết yếu khác. Cán bộ, chiến sĩ, quản giáo ở trại tạm giam đã giáo dục tư tưởng, giáo dục pháp luật để các phạm nhân nhận thức được sai lầm, chuẩn bị cho quá trình tố tụng tiếp theo.
Trước đó, các đối tượng Huang Jie Cheng, Gan Ying và Luo Shen Jun từ kết nối trên mạng đã nhập cảnh trái phép vào tỉnh Quảng Ninh (Việt Nam) để tìm việc làm. Trong lúc cả 3 được tài xế chở vào miền Nam của Việt Nam, Huang Jie Cheng, Luo Shen Jun và Gan Ying nghi ngờ bị lừa chở bán sang Campuchia nên đã sát hại tài xế và vứt nạn nhân xuống dọc Quốc lộ tại tỉnh Quảng Ngãi. Các đối tượng sử dụng ôtô nói trên bỏ trốn và đã bị bắt sau đó.
Phiên tòa xét xử vào tháng 9/2025 đã tuyên phạt 3 bị cáo tổng cộng hình phạt 43 năm tù giam.
Thiếu tá Nguyễn Thị Kim Nga, cán bộ quản giáo tại Trại tạm giam Công an tỉnh cùng phạm nhân Gan Ying.
Nữ phạm nhân Gan Ying kể lại, đối tượng sinh sống tại một vùng quê ở Trung Quốc. Cuộc sống chật vật, gia đình không mấy khá giả. Nghỉ học sớm, Gan Ying cùng nhóm bạn quyết định rời quê. Không như nhiều người chọn mưu sinh trong nước, Gan Ying cùng 2 bạn trai theo đường dây tìm việc làm trên mạng xã hội qua Việt Nam với ý nghĩ làm việc nhẹ lương cao.
“Họ lo việc nhập cảnh vào Việt Nam và đưa đón chúng tôi đến nơi có công việc ổn định. Trên đường đi qua địa bàn Quảng Ngãi, nghi ngờ họ đưa chúng tôi bán qua Campuchia, chúng tôi đã gây án với mong muốn trốn thoát”, Gan Ying nói trong nước mắt.
Những ngày đầu vào trại, Gan Ying luôn buồn chán, bởi án dài, ngày về xa đằng đẵng. “Khi mới bị bắt tôi cực kỳ hoảng sợ. Mới 2 ngày vào Việt Nam, rồi vào trại tạm giam và nhận án tù giam sau đó. Tôi không biết cuộc đời mình sẽ ra sao? Các cán bộ ở trại đã giúp đỡ tôi rất nhiều. Tôi dần ổn định, giữ vững tâm trí, học tập cải tạo”, Gan Ying nhớ lại.
Nỗi chán chường nhanh chóng qua đi khi Gan Ying cũng nhiều phạm nhân người nước ngoài ở đây được quản giáo động viên, tích cực cải tạo tốt để sớm có ngày về.
Nhìn Gan Ying cùng các nữ phạm nhân trò chuyện trong buồng giam, Thiếu tá Nguyễn Thị Kim Nga - cán bộ quản giáo Trại tạm giam Công an tỉnh cho biết, muốn quản lý tốt, cán bộ trại tạm giam phải nắm rõ góc khuất và diễn biến tâm lý của phạm nhân. Khu nữ, mỗi buồng có khoảng 6 bị can, phạm nhân. Gan Ying nhỏ tuổi nhất, luôn được các nữ phạm nhân khác giúp đỡ.
“Với biện pháp nhẹ nhàng, vừa kiên quyết của cán bộ trại tạm giam, các bị can, phạm nhân có ngoan cố đến mấy cũng phải "tâm phục, khẩu phục”. Chúng tôi định hướng, uốn nắn giúp các phạm nhân nhận thức được sai lầm và thắp lên khát khao trở lại với đời thường, biết được giá trị của cuộc sống, hướng tới những điều tốt đẹp”, Thiếu tá Nguyễn Thị Kim Nga thông tin thêm.
Dạy tiếng Việt cho phạm nhân nước ngoài
Phạm nhân Huang Jie Cheng chia sẻ rằng, việc học tiếng Việt giúp hiểu được những gì cán bộ nói, thêm tin tưởng và ổn định tinh thần để chấp hành bản án. Chính sự chân thành, tâm huyết và cảm thông, nhiều quản giáo đã khơi lên mầm thiện sâu thẳm trong Huang Jie Cheng cũng như những phạm nhân khác. Hành trình cảm hóa, thu phục nhân tâm của các phạm nhân người nước ngoài bắt đầu từ ngôn ngữ tiếng Việt. Ban đầu, là chia sẻ câu chuyện lý lịch, hoàn cảnh.
Từ đó, từng lát cắt số phận, tâm lý và nguyên nhân phạm tội cũng như gia cảnh bị can, phạm nhân được cán bộ quản giáo nắm bắt qua gần gũi trò chuyện với bị can, phạm nhân. Thượng tá Nguyễn Đình Thân - Giám thị Trại tạm giam Công an tỉnh thông tin, dạy tiếng Việt cho bị can, phạm nhân nước ngoài cần kết hợp các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, tập trung vào từ vựng và ngữ pháp liên quan đến sinh hoạt, nội quy và pháp luật Việt Nam. Việc này không chỉ giúp giao tiếp hằng ngày, mà còn giúp họ hiểu rõ hơn về môi trường sống và các quy định trong trại tạm giam.
Cán bộ quản giáo tuyên truyền, giáo dục cho các bị can, phạm nhân người nước ngoài.
Theo Thượng tá Nguyễn Đình Thân, khi phạm tội, vào trại tạm giam, ban đầu các bị can có quốc tịch nước ngoài chưa biết nội quy, quy định pháp luật của Việt Nam trong công tác thi hành án. Có những bị can, phạm nhân rất hoang mang, chưa xác định được tư tưởng để chấp hành nghiêm nội quy trại, tham gia cải tạo để được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước Việt Nam.
Bên cạnh dạy chữ để bị can, phạm nhân biết tiếng Việt, cán bộ quản giáo còn chuyển tải nội dung, tính nhân văn của pháp luật Việt Nam, những nội quy, quy định, tính nhân đạo của pháp luật Việt Nam cho các phạm nhân nắm, cải tạo, hướng thiện.
Không phân biệt màu da, quốc tịch, tôn giáo, tất cả các bị can, phạm nhân tại Trại tạm giam Công an tỉnh đều được đối xử công bằng như nhau. Từ việc lấy cái “tình” để giúp đỡ, cán bộ quản giáo còn là những "người thầy" khơi dậy "mầm thiện”, giúp các bị can, phạm nhân nỗ lực cải tạo để sớm được trở về với gia đình, quê hương.
Bài, ảnh: THÀNH SỰ