Tái cấu trúc bộ máy, thích ứng mô hình hai cấp
Theo Thạc sĩ, Nhà giáo Ưu tú Phùng Quốc Lập – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ, việc sáp nhập tạo ra không ít thách thức, nhất là về quy mô địa bàn, năng lực đội ngũ và sự chênh lệch về điều kiện phát triển giữa các khu vực. Tuy nhiên, đây cũng là thời cơ để ngành giáo dục tái cấu trúc toàn diện, hiện đại hơn, hiệu quả hơn và tiến tới công bằng trong tiếp cận giáo dục.
Sau khi bỏ cấp huyện, nhiều nhiệm vụ giáo dục trước đây do phòng GD&ĐT huyện đảm nhiệm được chuyển một phần về Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), phần còn lại giao UBND cấp xã. Sở GD&ĐT tỉnh Phú Thọ đã nhanh chóng kiện toàn tổ chức với các phòng chuyên môn phụ trách từng lĩnh vực: từ giáo dục mầm non, phổ thông đến công nghệ thông tin, tổ chức cán bộ.
Khó khăn nảy sinh ngay từ giai đoạn đầu, nhất là khi khoảng cách địa lý giữa các đơn vị xa hơn, khối lượng công việc tăng và nhiều cán bộ cấp xã chưa có kinh nghiệm về giáo dục. Để kịp thời tháo gỡ, Sở đã thành lập các nhóm hỗ trợ chuyên môn theo lĩnh vực, thiết lập nền tảng điều hành trực tuyến, duy trì kết nối chặt chẽ giữa các cấp.
Đồng chí Trịnh Thế Truyền - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ làm việc về công tác Giáo dục và Đào tại trên địa bàn xã Thung Nai, tỉnh Phú Thọ (mới). (Ảnh: baophutho).
Bên cạnh đó, mô hình quản lý theo cụm được áp dụng. Mỗi cụm gồm một số xã, phường liền kề, do Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội có năng lực làm đầu mối điều phối. Việc kiểm tra, chỉ đạo được kết hợp linh hoạt giữa họp trực tiếp và trực tuyến, đảm bảo duy trì hiệu quả điều hành nhưng tiết kiệm chi phí và thời gian.
Về công tác nhân sự, Sở GD&ĐT phối hợp với Sở Nội vụ và UBND cấp xã tổ chức điều động, tiếp nhận giáo viên, cán bộ quản lý phù hợp với định biên và cơ cấu bộ môn. Việc phân công được thực hiện minh bạch, công bằng, tránh tình trạng thiếu hoặc thừa giáo viên cục bộ, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.
Chuyển đổi số toàn diện, hiện đại hóa giáo dục
Chuyển đổi số được xác định là giải pháp cốt lõi để nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục trong bối cảnh địa bàn mở rộng. Sở GD&ĐT tỉnh Phú Thọ đã triển khai đồng bộ các hệ thống quản lý như VnEdu, SMAS, TEMIS… Việc tuyển sinh đầu cấp thực hiện trực tuyến, dữ liệu học sinh được liên thông giữa các cấp, giúp quản lý hiệu quả và chính xác.
Các trường học tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Việc kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến được linh hoạt triển khai. Nhiều trường xây dựng bài giảng số, ngân hàng đề thi, tài nguyên học liệu điện tử, góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy. Kế hoạch triển khai Khung năng lực số cho học sinh phổ thông cũng được ban hành, hướng tới xây dựng công dân số thời đại mới.
Công tác xây dựng cơ sở dữ liệu ngành được triển khai đồng bộ. Các trường từ mầm non đến phổ thông cập nhật dữ liệu giáo viên, học sinh và tình trạng cơ sở vật chất lên hệ thống tập trung. Điều này giúp duy trì tính kế thừa giữa các địa phương cũ – mới và từng bước kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục.
Đồng chí Phan Quốc Lập - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ làm việc với UBND xã Mường Động, tỉnh Phú Thọ (mới) về công tác Giáo dục và Đào tạo.
Tại các vùng khó khăn, Sở GD&ĐT phối hợp cùng các sở, ngành khảo sát hạ tầng internet và thiết bị CNTT, ưu tiên đầu tư đường truyền và thiết bị tại các điểm trường thiếu thốn. Ngoài nguồn vốn nhà nước, ngành còn huy động từ chương trình mục tiêu quốc gia, đề án chuyển đổi số và xã hội hóa. Các mô hình như cụm trường học trực tuyến, bài giảng số dùng chung, thiết bị lưu động... được triển khai để học sinh vùng sâu, vùng xa không bị bỏ lại phía sau.
Đồng thời, giáo viên và cán bộ quản lý được bồi dưỡng chuyên đề về công nghệ, bảo mật dữ liệu, vận hành hệ thống phần mềm và sử dụng các nền tảng giảng dạy hiện đại. Việc nâng cao năng lực số cho đội ngũ là bước chuẩn bị lâu dài và căn cơ để chuyển đổi số trong giáo dục diễn ra bền vững.
Hướng tới giáo dục công bằng, giảm khoảng cách vùng miền
Sau sáp nhập, sự chênh lệch về điều kiện giáo dục giữa các vùng trở thành thách thức lớn. Trong khi tỷ lệ phòng học kiên cố toàn tỉnh đạt hơn 90%, thì Hòa Bình – một trong ba tỉnh sáp nhập – vẫn thấp hơn đáng kể. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia toàn tỉnh đạt 83%, nhưng Hòa Bình chỉ đạt khoảng 61%. Trước thực trạng đó, Sở GD&ĐT đã rà soát toàn diện để tham mưu UBND tỉnh đầu tư có trọng điểm. Các trường thiếu phòng học, cơ sở vật chất xuống cấp, chưa đạt chuẩn quốc gia được ưu tiên bố trí vốn đầu tư.
Ngành giáo dục cũng tập trung củng cố hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh vùng cao, đồng bào dân tộc thiểu số. Công tác bố trí giáo viên được thực hiện khoa học, đảm bảo định mức, cơ cấu bộ môn và ưu tiên cho các điểm trường khó khăn. Học sinh nghèo, học sinh dân tộc thiểu số được hỗ trợ học tập, ăn – ngủ bán trú, đảm bảo điều kiện tối thiểu để đến trường.
Thạc sĩ, Nhà giáo Ưu tú Phùng Quốc Lập – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Phú Thọ (bên trái) trao đổi với PV Báo PLVN.
Mạng lưới trường lớp được quy hoạch lại theo hướng tinh gọn, sáp nhập điểm trường lẻ, hình thành mô hình trường liên cấp hoặc trường học linh hoạt tại các khu vực dân cư thưa thớt. Đồng thời, Sở GD&ĐT khuyến khích phát triển trường mầm non tư thục ở khu tái định cư, khu công nghiệp, khu giáp ranh nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của con em công nhân và người lao động.
Xác định xã hội hóa là hướng đi tất yếu, ngành giáo dục tỉnh đã tham mưu chính sách thu hút doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư vào giáo dục, nhất là ở những vùng khó khăn. Vai trò của phụ huynh, cộng đồng được phát huy mạnh mẽ thông qua Ban đại diện cha mẹ học sinh, cùng chung tay xây dựng môi trường học tập tích cực, thân thiện, hiện đại.
Thạc sĩ, Nhà giáo Ưu tú Phùng Quốc Lập – Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Phú Thọ nhấn mạnh: “Thách thức lớn nhất sau sáp nhập là sự chênh lệch về hạ tầng, đội ngũ và khả năng tiếp cận công nghệ giữa các vùng. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để ngành giáo dục tái cấu trúc toàn diện, phát triển theo hướng tinh gọn – hiện đại – hiệu quả – hội nhập.”
Với nền tảng chuyển đổi số, tổ chức bộ máy linh hoạt, sự đồng hành của đội ngũ giáo viên và chính quyền địa phương, ngành giáo dục tỉnh Phú Thọ đang từng bước ổn định, vươn lên và khẳng định vai trò là trụ cột trong phát triển con người và nguồn lực cho tỉnh trong giai đoạn mới.
Hồng Quân - Xuân Trường