Giếng bậc thang cổ xưa hồi sinh tại Ấn Độ

3 giờ trướcBài gốc

Được xây dựng từ nhiều thế kỷ trước trên khắp Ấn Độ, giếng bậc thang là những bể chứa nước bằng đá được chế tác công phu, có cấu trúc bậc thang, dùng để thu gom và trữ nước uống. Ảnh: GETTY

Bảo tồn giếng bậc thang ở Ấn Độ

Từng đóng vai trò quan trọng đối với cộng đồng người dân Ấn Độ xa xưa, giếng bậc thang được xây dựng từ nhiều thế kỷ trước để trữ và sử dụng nước cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp và công nghiệp. Đây cũng là nơi tụ họp của người dân địa phương.

Ngày nay, khi nhiều kỳ quan kiến trúc đã xuống cấp, nhà môi trường người Ấn Độ Arun Krishnamurthy đã thúc đẩy một sứ mệnh mới, tiếp tục khai thác công nghệ cổ xưa này để đảm bảo nguồn nước cho tương lai.

Trong gần 20 năm qua, nhà môi trường Arun Krishnamurthy đã nỗ lực hồi sinh các nguồn nước bị ô nhiễm của Ấn Độ thông qua tổ chức Environmentalist Foundation of India (EFI).

Là một phần của Sáng kiến Rolex Perpetual Planet, EFI đã phục hồi 657 nguồn nước tại 19 tiểu bang - từ hồ, ao, và gần đây nhất là giếng bậc thang.

“Phục hồi giếng bậc thang là thách thức tiếp theo mà tôi muốn bổ sung vào sứ mệnh của EFI nhằm nâng cao trách nhiệm bảo vệ những di sản lịch sử của đất nước. Đây cũng là minh chứng cho trí tuệ của con người”, ông Krishnamurthy nói.

Việc khôi phục các giếng bậc thang không chỉ mang lại nguồn nước mà còn khơi dậy niềm tự hào, truyền cảm hứng để cộng đồng chung tay bảo vệ những di tích này trong nhiều năm tới

EFI đã và đang dựa vào sự khéo léo trong việc xây dựng giếng bậc thang của các bậc tiền bối để định hướng, đề xuất các giải pháp phục hồi hồ và ao hiệu quả.

"Kỹ thuật xây dựng, cách sử dụng đất, hiểu biết về dòng chảy thủy văn và các thông số trữ nước đều được cha ông tính toán kỹ lưỡng: đê được xây dựng ra sao, cây cọ trồng ở đâu, kênh đào được hình thành như thế nào? Chúng tôi đang rút ra những bài học từ quá khứ và vận dụng chúng để giải quyết các thách thức hiện tại”, ông Krishnamurthy nhấn mạnh.

Mặc dù đã có kinh nghiệm dày dặn trong việc phục hồi các nguồn nước ngọt nhưng ông Krishnamurthy cho rằng quá trình phục hồi giếng bậc thang vẫn đòi hỏi những kỹ năng đặc biệt. Và ngay cả sau khi được phục hồi, chúng vẫn cần được bảo trì thường xuyên.

EFI cũng thuê các chuyên gia địa phương có kiến thức truyền đời liên quan đến giếng bậc thang để thực hiện sứ mệnh phục hồi.

Hiện tại, EFI vừa bắt đầu lên kế hoạch cải tạo một giếng bậc thang ở Devanahalli, gần Bangalore, đã hoàn toàn khô cạn.

Theo ông Krishnamurthy, mặc dù cơ sở hạ tầng bằng đá hầu hết vẫn còn nguyên vẹn, nhưng giếng bậc thang này sẽ cần được cải thiện về mặt thẩm mỹ, đồng thời đòi hỏi sự tham gia của cộng đồng và cơ chế trách nhiệm giải trình nhằm bảo vệ di sản lâu dài.

Phục hồi giếng bậc thang

Là một trong những nền văn minh cổ đại tiên tiến nhất trên thế giới, Ấn Độ nổi tiếng với quy hoạch đô thị tinh vi, từ các thành phố được quy hoạch theo kiểu lưới đến các giếng bậc thang và hồ nước trong các đền thờ.

“Hàng trăm năm trước, khi chưa có điện, người dân phụ thuộc vào nguồn nước mặt. Họ cần những bể chứa ngầm sâu dưới lòng đất, bơm nước từ từ nhưng đều đặn từ dưới lên. Vì vậy, giếng bậc thang hoặc bể chứa nước trong khuôn viên đền thờ đã được tạo ra”, ông Krishnamurthy nói thêm.

Những bể chứa được chạm khắc tinh xảo này thu gom và trữ nước mưa, nước sẽ được lọc qua các lớp cát và đá xốp, tạo ra nguồn nước sạch có thể uống. Việc xây thêm các bậc thang xuống giúp người dân có thể tiếp cận nước quanh năm, ngay cả khi mực nước dao động.

Ở Ấn Độ, nước được coi là thiêng liêng, vì vậy nhiều giếng bậc thang được xây dựng bằng những họa tiết chạm khắc tinh xảo và các bức tượng thần thánh. Ảnh: GETTY

Theo ông Krishnamurthy, đến nay, EFI đã phục hồi được 2 giếng bậc thang và dự kiến sẽ phục hồi thêm 6 giếng nữa trong năm 2026.

Giếng bậc thang Moosi Rani Sagar ở Alwar, bang Rajasthan là công trình đầu tiên mà EFI phục hồi vào năm 2022, cùng với Quỹ Hinduja, Quỹ Hoàng tử Albert II de Monaco và Ashok Leyland.

Nằm dưới chân dãy núi Aravalli - dãy núi cổ nhất ở Ấn Độ, giếng bậc thang từ lâu đã là nguồn nước quan trọng cho thành phố.

Nhiều năm bị bỏ bê đã khiến giếng bậc thang xuống cấp trầm trọng: chất thải rắn tích tụ làm ô nhiễm nguồn nước, và những khối đá từng rất vững chắc bắt đầu sụp đổ. EFI đã tiến hành sửa chữa cơ sở hạ tầng, loại bỏ chất thải và cải thiện chất lượng cũng như lượng nước.

Ông Krishnamurthy khẳng định việc bảo tồn tối đa có thể đạt được với sự can thiệp tối thiểu.

Những công trình phục dựng này không phụ thuộc vào những cải tiến công nghệ hiện đại lớn, mà sẽ đòi hỏi một lực lượng lao động chuyên môn được trang bị kiến thức truyền thống qua nhiều thế hệ để giữ gìn tính toàn vẹn của kiến trúc.

“Có rất nhiều kiến thức khoa học đằng sau đó, chẳng hạn như loại vật liệu từng được sử dụng, loại kỹ năng thủ công đã dùng để phát triển và xây dựng... Vì vậy, việc học hỏi tất cả những điều đó đã khiến công tác phục hồi giếng bậc thang là một trải nghiệm đáng nhớ đối với tôi”, ông Krishnamurthy nói thêm.

DUY HOÀNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/the-gioi/gieng-bac-thang-co-xua-hoi-sinh-tai-an-do-189337.html