Giới học giả Mỹ đổ sang châu Âu giữa các chính sách siết chặt của chính quyền

9 giờ trướcBài gốc

(Ảnh minh họa. Getty images)

Liên minh châu Âu (EU) đang chứng kiến làn sóng gia tăng mạnh mẽ các đơn xin tài trợ nghiên cứu từ giới học giả Mỹ, trong bối cảnh nhiều nhà nghiên cứu tại Mỹ tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài để đối phó với các chính sách cắt giảm và siết chặt tự do học thuật của Tổng thống Donald Trump.

Số đơn xin tài trợ cho các chương trình nghiên cứu và đổi mới hàng đầu của EU năm nay đã đạt mức kỷ lục, trong đó lượng đơn từ Mỹ gửi đến một quỹ quan trọng tăng gấp 3 lần so với năm 2024.

Bà Ekaterina Zaharieva, Đại diện EU về nghiên cứu, cho biết: “Chúng tôi không ăn mừng những gì đang xảy ra với các nhà khoa học, nhưng chúng tôi muốn cung cấp cho những nhà khoa học đó cơ hội để tiếp tục công việc của họ."

Các chính sách của chính quyền Tổng thống Trump - gồm việc cắt giảm hàng tỷ USD tài trợ liên bang cho các trường đại học và loại bỏ ngân sách cho các nghiên cứu chẳng hạn như về biến đổi khí hậu, đa dạng và công bằng - đang khiến hệ thống giáo dục đại học Mỹ rơi vào khủng hoảng.

Washington cũng áp đặt các quy định chặt chẽ hơn về minh bạch nguồn tài trợ quốc tế và kiểm soát sở hữu trí tuệ, gây áp lực lên nhiều cơ sở học thuật lớn, đặc biệt là Đại học Harvard.

Xu hướng này đã dẫn đến hệ quả nghiêm trọng - dòng chảy chất xám truyền thống từ châu Âu sang Mỹ đang có dấu hiệu đảo chiều.

Các trường đại học như Aix-Marseille (Pháp) hiện trở thành “nơi trú ẩn khoa học” cho giới học giả Mỹ. Ngoài ra, các đơn xin tài trợ từ Hội đồng Nghiên cứu châu Âu (ERC) - tổ chức tài trợ nghiên cứu cơ bản của EU - và Hành động Marie Skłodowska-Curie (MSCA), sáng kiến của EU về nghiên cứu tiến sĩ và sau tiến sỹ - đã đạt mức cao kỷ lục trong năm 2025.

Cụ thể, các khoản tài trợ ERC dành cho các nhà nghiên cứu trẻ đã tăng 22% số đơn xin so với năm ngoái, với kỷ lục 4.807 đề xuất. Gần 250 trong số đó đến từ ngoài châu Âu, trong đó có 169 đề xuất đến từ Mỹ - gần gấp ba con số năm 2024. Các đơn xin tài trợ ERC dành cho các nhà nghiên cứu cấp cao hơn tăng 31% so với năm ngoái và 82% so với năm 2023.

Trong khi đó, các học bổng sau tiến sĩ MSCA nhận được 17.058 đơn - con số cao nhất cho bất kỳ sáng kiến tài trợ nào trong lịch sử 40 năm của các chương trình khung nghiên cứu của EU. Khoảng 50% các đơn này đến từ các nhà nghiên cứu đang làm việc ngoài EU, phản ánh sự gia tăng mạnh mẽ từ Mỹ và các khu vực khác.

Theo bà Zaharieva, sự quan tâm gia tăng từ các nhà nghiên cứu đối với châu Âu là một phần của chiến lược “Choose Europe” (tạm dịch Chọn châu Âu), được khởi động vào tháng 5, nhằm giúp các công ty đổi mới hoạt động và phát triển trong khối. Song song, EU cũng đang chuẩn bị thành lập quỹ Scaleup Europe để đầu tư vào các công ty công nghệ chiến lược trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), lượng tử, bán dẫn và công nghệ sinh học.

Các nhà đầu tư tiềm năng gồm Novo Holdings, EIFO (Đan Mạch) và Criteria Caixa (Tây Ban Nha). Quỹ dự kiến ra mắt vào mùa xuân năm 2026, với quy mô ban đầu 2,5 tỷ euro (2,9 tỷ USD) và có thể tăng lên 5 tỷ euro (5,7 tỷ USD) trong giai đoạn sau.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu các chính sách cắt giảm của chính quyền Tổng thống Trump tiếp diễn, Mỹ có thể phải đối mặt với tổn thất khoa học và kinh tế dài hạn tương đương một cuộc suy thoái lớn, làm suy yếu vị thế dẫn đầu khoa học và tạo cơ hội cho châu Âu lấp đầy khoảng trống.

Trong bối cảnh này, EU không chỉ đang mở rộng tài trợ mà còn đang xây dựng một hệ sinh thái đổi mới bền vững, thu hút nhân tài toàn cầu để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giải quyết các thách thức toàn cầu./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/gioi-hoc-gia-my-do-sang-chau-au-giua-cac-chinh-sach-siet-chat-cua-chinh-quyen-post1074672.vnp