Giới trẻ hậu đại dịch và bài toán việc làm: Cuộc khủng hoảng thầm lặng

4 giờ trướcBài gốc

Một thế hệ trắng tay vì Covid: các em đang bị lãng quên trong cuộc đua việc làm. Ảnh: Telegraph

Trong một cuộc trò chuyện, một phụ huynh Anh chia sẻ trải nghiệm khi ngồi cùng con gái để soạn CV xin việc làm thêm dịp hè. Trước mắt họ là một trang giấy trắng - không phải vì phải loại bỏ các chi tiết không phù hợp, mà đơn giản là không có gì để viết.

“Không có hoạt động ngoại khóa, không thực tập, không kỹ năng giao tiếp... Nó khiến tôi nhận ra: con gái tôi đã đánh mất rất nhiều năm tháng đáng lẽ phải sôi nổi nhất của tuổi trẻ, chỉ vì dịch bệnh”.

Không kinh nghiệm, không cơ hội, không tự tin là những gì Covid để lại cho người trẻ. Ảnh: Financial Times

Thế hệ thiệt thòi đối mặt thị trường việc làm khắc nghiệt

Những người trẻ lớn lên trong giai đoạn đại dịch, thường được gọi là “thế hệ Covid”, đang chật vật cạnh tranh trong một thị trường việc làm ngày càng khốc liệt, do sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo làm giảm nhu cầu tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp. Từ việc làm thêm mùa hè tới những vị trí đầu vào tại trung tâm tài chính, cơ hội việc làm đang ngày càng thu hẹp, trong khi số lượng ứng viên ngày càng đông.

Tại Anh, theo Viện Nhà tuyển dụng Sinh viên (Institute of Student Employers), số lượng đơn ứng tuyển cho mỗi vị trí đầu vào tăng từ 86 hồ sơ vào năm 2023 lên tới 140 hồ sơ trong năm 2024. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp cắt giảm quy mô do lo ngại về những quy định lao động mới.

Tỷ lệ người trẻ (dưới 25 tuổi) thất nghiệp ở Anh ngày càng tăng, hiện ở mức gần 1 triệu người. Biểu đồ: Telegraph

Theo Indeed, số việc làm dành cho sinh viên mới tốt nghiệp đã giảm 33% trong 12 tháng, từ tháng 6/2024 đến nay.

Những công việc phổ thông như phục vụ quán cà phê, nhà hàng, vốn là nơi giúp giới trẻ tích lũy kinh nghiệm đầu đời, cũng ngày càng hiếm. Riêng trong tháng 6 năm nay, ngành dịch vụ tại Anh đã giảm tới 22.000 vị trí việc làm so với cùng kỳ năm ngoái.

Hệ quả là hàng nghìn thanh thiếu niên Anh phải dành kỳ nghỉ hè trong phòng ngủ, không việc làm, không tương tác xã hội. Nhiều phụ huynh thậm chí phải chủ động liên hệ các chủ quán, tha thiết xin ca làm cho con. “Chúng tôi thấy bất lực khi không thể giúp con bước ra ngoài thế giới”, một phụ huynh chia sẻ.

Hàng nghìn thanh thiếu niên Anh rơi vào cảnh không việc làm, không tương tác xã hội. Ảnh: The Guardian

Bà Kate Nicholls, chủ tịch tổ chức thương mại UKHospitality chia sẻ: “Là một phụ huynh và một người sử dụng lao động, tôi thực sự lo lắng cho thế hệ trẻ này. Đây là một thế hệ bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid, các em đã bỏ lỡ những công việc làm thêm mùa hè, các kỳ thực tập, và hoàn toàn không có cơ hội tích lũy kinh nghiệm”.

Tổn thương kép: Thiếu kỹ năng và thiếu cơ hội

Trong suốt giai đoạn phong tỏa vì dịch bệnh, nhiều thanh thiếu niên không có điều kiện tiếp xúc thực tế, mất đi cơ hội thực tập, hoạt động nhóm, và tương tác xã hội - những yếu tố quan trọng để hình thành kỹ năng mềm và xây dựng lòng tự tin. Khi đại dịch kết thúc, nhiều em buộc phải tự tìm cách thích nghi trong một môi trường ngày càng cạnh tranh.

Khi bước vào một thị trường lao động đầy cạnh tranh, "thế hệ Covid" không có gì để ghi vào CV. Ảnh: BBC

Viện Nhân sự và Phát triển nghề nghiệp Anh ghi nhận rằng, hơn một nửa nhà tuyển dụng tại Anh không đánh giá cao khả năng sẵn sàng đi làm của giới trẻ. Gần 2/3 nhận định rằng người trẻ thiếu các kỹ năng xã hội thiết yếu, và 71% cho rằng họ không biết cách ứng xử phù hợp tại nơi làm việc.

Cũng theo Viện này, nhiều nhà quản lý, vốn đang chịu áp lực cắt giảm ngân sách và nhân sự, có xu hướng ưu tiên tuyển người có kinh nghiệm để tránh rủi ro, thay vì đào tạo ứng viên trẻ chưa qua “thực chiến”. Tâm lý e ngại “thế hệ non trẻ, khó quản lý” đang vô tình đẩy thanh thiếu niên vào vòng luẩn quẩn: không có kinh nghiệm nên không được tuyển, mà không được tuyển thì không thể tích lũy kinh nghiệm.

Những hệ lụy khác

Khủng hoảng lao động trong giới trẻ không chỉ là câu chuyện việc làm, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tâm thần, khả năng độc lập và sự phát triển toàn diện của một thế hệ. Một nghiên cứu của King’s College London cho thấy, giai đoạn phong tỏa kéo dài đi kèm với những cảm xúc tiêu cực như cô đơn, lo âu, chán nản và stress ở thanh thiếu niên.

Biểu đồ thể hiện sự gia tăng tỷ lệ người trẻ (dưới 30 tuổi) ở Anh nộp đơn xin trợ cấp dành cho những người gặp khó khăn trong sinh hoạt do tình trạng sức khỏe lâu dài, trong đó cột màu xanh đậm cho thấy tỷ lệ người trẻ xin trợ cấp do các vấn đề sức khỏe tâm thần ngày càng tăng cao. Ảnh: Telegraph

Báo cáo của Đại học College London và tổ chức Sutton Trust cho thấy 1/3 thanh thiếu niên từ 17 đến 18 tuổi cho rằng hậu quả của đại dịch vẫn đang ảnh hưởng tiêu cực đến việc học và sức khỏe tâm thần của họ.

Trong khi đó, Quỹ Joseph Rowntree cảnh báo hiện có gần 1 triệu người trẻ từ 16 - 24 tuổi tại Anh không đi học, không có việc làm và cũng không tham gia đào tạo. Trong đó, khoảng 600.000 người đã ở trong tình trạng này hơn một năm và khoảng 300.000 người kéo dài tình trạng này suốt hơn hai năm - với nguyên nhân phổ biến là các vấn đề tâm lý.

Hơn một nửa nhà tuyển dụng tại Anh không đánh giá cao khả năng sẵn sàng đi làm của giới trẻ.

Hệ quả là khôn lường: Càng nhiều người trẻ thất nghiệp, càng gia tăng nguy cơ bạo lực, khủng hoảng sức khỏe tâm thần, giảm năng suất lao động - và kéo theo đó là sự tụt dốc về tăng trưởng kinh tế.

Cần một chiến lược hỗ trợ toàn diện

Sự tụt hậu của thế hệ Covid không chỉ là vấn đề riêng lẻ của từng cá nhân hay gia đình, mà là thách thức chung đối với hệ thống giáo dục, thị trường lao động và chính sách xã hội. Nếu không có các biện pháp can thiệp kịp thời, từ việc tăng cường cơ hội thực hành nghề, khôi phục các chương trình hướng nghiệp, mở rộng việc làm thêm, đến hỗ trợ sức khỏe tâm thần học sinh, khoảng cách này sẽ ngày càng nới rộng.

Dù có thể đang thu mình trong phòng ngủ, điều mà “thế hệ Covid” thực sự cần lúc này là một cơ hội để được khẳng định. Ảnh: The Guardian

Bài học sau đại dịch không chỉ là bài học y tế công cộng, mà còn là bài học về sự công bằng trong phục hồi. Những người trẻ từng bị yêu cầu “ở nhà để không làm lây lan dịch bệnh” trong đại dịch, xứng đáng được nhìn thấy, được lắng nghe và được hỗ trợ một cách công bằng trong hành trình bước vào đời.

“Thế hệ Covid” có thể vẫn đang trốn tránh việc học hành hay thu mình trong phòng ngủ. Nhưng điều họ thực sự mong mỏi, đó là được xã hội nhìn thấy.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/gioi-tre-hau-dai-dich-va-bai-toan-viec-lam-cuoc-khung-hoang-tham-lang-10382427.html