Giới trẻ và những 'cạm bẫy ảo'

8 giờ trướcBài gốc

“Cửa ngõ” dẫn đến “bẫy” tội phạm

Mới đây, nam sinh viên năm thứ nhất của một trường đại học ở Hà Nội với điểm số tuyển thẳng là 28 điểm, IELTS 7.5, lại suýt bị đưa lên máy bay cho một màn kịch lừa đảo “bắt cóc online”. Trước đó, nam sinh này liên tục bị tội phạm điều khiển di chuyển từ nhà nghỉ này sang nhà nghỉ khác, từ trung tâm Hà Nội xuống Hải Phòng, rồi quay lại khu vực gần sân bay Nội Bài (Hà Nội). Các đối tượng đã mua vé máy bay, gửi “giấy báo trúng học bổng giả” và thao túng tâm lý khiến nam sinh tin rằng mình được nhận học bổng 450 triệu đồng. Khi gia đình không liên lạc được và nảy sinh nghi ngờ, Công an phường Tương Mai (Hà Nội) đã vào cuộc…

Đó không chỉ là một vụ lừa đảo mà còn là lời cảnh tỉnh về một thế hệ đang sống quá nhiều trong thế giới ảo, tin vào giọng nói xa lạ qua màn hình hơn là lời cha mẹ dặn. Theo lời kể của gia đình nạn nhân, nam sinh này là một sinh viên học lực giỏi. Tuy nhiên, mặt trái của việc học giỏi đó là sự chống đối gia đình. Nam sinh ít khi nghe lời bố mẹ dặn dò về những cạm bẫy trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi khi nghe bố phân tích về vấn đề đó, cậu ta chỉ trả lời qua quýt cho xong với câu cửa miệng: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”…

Những màn kịch lừa đảo tinh vi

Theo kết quả điều tra của cơ quan công an, nhóm đối tượng trong vụ việc trên dựng lên 2 lớp kịch bản song song. Màn đầu tiên, chúng lừa nam sinh này trúng tuyển “Học bổng du học Úc”. Các đối tượng giả danh đại diện trường đại học ở nước ngoài để gửi “giấy mời trúng học bổng” kèm mã xác nhận. Tuy nhiên, để được nhận học bổng, gia đình nam sinh phải chuyển 450 triệu đồng “đóng lệ phí hồ sơ” và chứng minh tài chính. Sau khi biết màn kịch này chỉ lừa được nam sinh kia, không thể qua mặt được gia đình nạn nhân thì chúng tung tiếp màn lừa đảo thứ hai, đó là “Công an Đà Nẵng điều tra rửa tiền”. Khi nạn nhân bắt đầu nghi ngờ, chúng lập tức mạo danh cán bộ công an, nói rằng nam sinh “dính vào đường dây rửa tiền quốc tế”, yêu cầu tắt điện thoại, tạm lánh khỏi nơi ở, không liên hệ gia đình để “bảo mật chuyên án”. Từng bước, chúng tách nạn nhân khỏi mọi mối liên lạc xã hội, khiến cậu tin rằng chỉ có “các anh công an” trên mạng mới là người đang “giúp mình”.

Nam sinh được Công an phường Tương Mai tìm thấy tại nhà nghỉ gần Sân bay Quốc tế Nội Bài

Chia sẻ với phóng viên về vụ án, Trung tá Lê Anh Trung - Trưởng Công an Tương Mai cho biết: “Rất khó để truy ra vị trí của nạn nhân vì mọi dấu vết đều mờ nhạt. Chúng tôi chỉ có thể lần theo từng manh mối nhỏ, phối hợp với các địa phương và sân bay để khoanh vùng tìm kiếm”.

Cũng theo Trung tá Lê Anh Trung, các đối tượng lừa đảo sử dụng các mánh khóe. “Chúng đưa ra hàng loạt giấy tờ giả tinh vi, nắm rõ từng chi tiết nhân thân, lớp học, bạn bè, thậm chí chiếm quyền truy cập các tài khoản mạng xã hội của nạn nhân để thuyết phục cháu”, Trung tá Lê Anh Trung cho hay.

Bằng nhận định sắc bén, điều tra viên xác định: mục tiêu cuối cùng của nhóm lừa đảo là đưa nam sinh này bay vào TP.HCM, sau đó đưa sang Campuchia. Khi thời gian không còn nhiều, tổ công tác Công an phường Tương Mai chia thành nhiều mũi, khu vực xung quanh Sân bay Quốc tế Nội Bài. Sau 8 giờ căng thẳng, họ đã tìm ra và tiếp cận nhà nghỉ nơi nam sinh bị “giam lỏng” để giải cứu.

Vì sao giới trẻ dễ trở thành “con mồi hoàn hảo”?

Từ thực tế hàng chục vụ việc tương tự, lực lượng công an và các chuyên gia tâm lý, xã hội học đã chỉ ra các nguyên nhân cốt lõi khiến giới trẻ dễ dàng sập bẫy “bắt cóc online” - đó là giới trẻ dùng mạng nhiều nhưng không biết cách tự vệ. Các em dễ tin vào tin nhắn có dấu hiệu “chính thống”, giọng nói giả mạo hoặc video call được dựng bằng công nghệ AI.

Trực tiếp tham gia giải cứu mộ số vụ “bắt cóc online”, Trung tá Lê Trọng Ngọc, Tổ trưởng Tổ Cảnh sát hình sự, Công an phường Tương Mai cho rằng: Điểm chung của các nạn nhân là sống nhiều trên mạng, ít gắn kết thực tế, thiếu niềm tin với gia đình. Khi các em bị kẻ xấu thao túng tâm lý, khả năng phản kháng gần như bằng không.

“Khả năng nhận biết, quan sát, đánh giá đúng, sai các vấn đề trong xã hội của thanh - thiếu niên đang rất yếu. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là sống ảo nhiều. Các em sống trong thế giới “ảo” trên mạng nhiều hơn cuộc sống thực tế. Sống khép kín, hướng nội, không cởi mở với mọi người xung quanh. Hơn nữa, một nguyên nhân chính khác là sự đứt gãy mối quan hệ với gia đình. Chơi game, lên mạng xã hội nhiều. Niềm tin với gia đình cũng có chút đứt gãy, đẩy các con đến trạng thái luôn trong tư thế phản biện, chống đối, phản kháng, mất kết giao hoặc mất kết nối một phần với gia đình.

Một nam sinh suýt bị lừa đảo bắt cóc online tại phường Bồ Đề, Hà Nội

Việc mất kết nối với gia đình có thể do thiếu sự quan tâm của gia đình, hoặc do xung đột tình cảm trong gia đình. Sống trên mạng nhiều hơn ở ngoài dẫn đến tri giác của các em gặp nhiều vấn đề”, Trung tá Lê Trọng Ngọc nhận định và cho rằng nhiều nạn nhân sống xa nhà, ít chia sẻ với cha mẹ, hoặc đang trong giai đoạn căng thẳng tâm lý. Khi có người lạ quan tâm, khen ngợi, hứa hẹn tương lai, các em dễ tin tưởng và bị điều khiển cảm xúc. Kẻ lừa đảo hiểu tâm lý các em còn hơn chính cha mẹ chúng. Các bạn trẻ thường luôn muốn khẳng định bản thân, muốn “ra nước ngoài học”, “trúng học bổng”, “việc làm thu nhập cao” và kẻ gian đánh đúng vào ước mơ đó. Một “cơ hội đổi đời” đôi khi chỉ là cái bẫy mở ra từ… một tin nhắn Facebook.

Theo các chuyên gia tâm lý học, không thể chỉ trông chờ vào biện pháp truy bắt. Cần phòng ngừa chủ động bằng giáo dục kỹ năng số ngay từ trường học để tăng cường “sức đề kháng số” cho thế hệ trẻ. Thực tế cho thấy, hiện nay các em học sinh, sinh viên được dạy cách qua đường, nhưng không được dạy cách nhận biết lừa đảo online. Đó là khoảng trống rất nguy hiểm. Trong nhiều năm qua, lực lượng công an các địa phương đã phối hợp với các nhà trường tổ chức chuyên đề “Phòng chống tội phạm mạng”, giúp học sinh, sinh viên nhận biết thủ đoạn mới và cách phản ứng khi gặp tình huống bất thường. Tỉnh táo là tấm khiên đầu tiên. Chúng ta không thể ngăn hết tội phạm trên mạng, nhưng có thể giúp người trẻ nhận ra đâu là thật, đâu là bẫy.

Từ mỗi vụ việc được giải cứu kịp thời, điều mà người lớn cần nhận ra là: trước khi công nghệ cứu được con, chính cha mẹ, thầy cô phải là người đồng hành gần gũi nhất. Những vụ “bắt cóc online” không còn là cá biệt. Chúng phản chiếu thực tế là nhiều người trẻ thông minh nhưng đơn độc trong thế giới mạng. Khi niềm tin bị thao túng bởi những cú click, chỉ có sự kết nối thật, yêu thương thật, tỉnh táo thật mới có thể kéo các em trở lại an toàn.

Chiêu lừa bắt cóc online phổ biến

1. Mạo danh cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án: Gọi video giả danh cán bộ, yêu cầu “hợp tác điều tra”, “nộp tiền chứng minh vô tội”.

2. Giả học bổng, việc làm nước ngoài: Yêu cầu đóng lệ phí hồ sơ, hoặc di chuyển tới địa điểm chờ “phỏng vấn - lên máy bay”.

3. Ép quay video giả bị bắt cóc: Dụ nạn nhân cắt liên lạc, gửi clip cho gia đình để tống tiền “giải cứu”.

Chu Hương

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/gioi-tre-va-nhung-cam-bay-ao-post626537.antd