Những cây sứ cổ thụ phía trước điện Kiến Trung được chống đỡ bằng trụ sắt để tránh ngã đổ trong mưa bão
Áp lực
Bước vào mùa mưa bão, các điểm di tích ở Huế lại vào “trạng thái sẵn sàng”. Hàng trăm cán bộ, nhân viên Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế căng mình trong “mùa cao điểm”, thực hiện phương châm “4 tại chỗ” để bảo vệ an toàn cho di sản, cổ vật và du khách.
Mùa này, điện Huệ Nam (điện Hòn Chén) chỉ có khoảng vài du khách đến dâng hương, vãn cảnh. Cùng men theo đường đi bộ từ bãi đỗ xe vào điện, ông Trần Công Thuyết, Tổ trưởng bảo vệ điện Huệ Nam cho biết, khi lũ về, con đường vào điện nước ngập hơn 1m, chảy xiết khiến khu vực điện bị cô lập.
Cụm di tích gồm gần 10 công trình, nằm sát bờ sông, có địa hình hiểm trở, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở, sụt lún cao. Đặc biệt, khu vực phía sau điện chính Minh Kính tiếp giáp vách núi dựng đứng, có nhiều tảng đá lớn dễ lăn khi mưa lũ lớn. Năm 2023, tại đây từng xảy ra sạt lở, cuốn trôi đất đá, ảnh hưởng đến kết cấu công trình. Trong khi chờ phương án xử lý lâu dài, lực lượng bảo tồn đã khẩn cấp gia cố giằng néo bằng cáp, rọ thép, dựng hàng rào sắt cao 10m để ngăn đá rơi xuống điện chính. Để bảo đảm an toàn, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế còn xây dựng nhà tránh bão ở bãi bồi phía ngoài khuôn viên, mở đường phụ dẫn từ điện ra nhà trú ẩn. Đội bảo vệ gồm 7 người chia làm 2 ca, trực 24/24, thường xuyên cắt tỉa cây, kiểm tra mái ngói, chuẩn bị máy phát điện và vật tư ứng phó khi có lệnh khẩn. “Sợ nhất là sạt lở vào mùa mưa bão nên anh em luôn túc trực. Lãnh đạo Trung tâm cũng thường xuyên gọi điện hỏi thăm, nhắc nhở công việc”, ông Thuyết nói.
Các lực lượng dọn dẹp cây xanh sau cắt tỉa tại khu vực Đại Nội
Huế hiện có 43 điểm di tích do Trung tâm quản lý, phần lớn là di tích thuộc Quần thể Di tích Cố đô Huế được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa thế giới, các di tích quốc gia. Trong đó có gần 500 hạng mục kiến trúc gỗ, nhiều công trình có niên đại hàng trăm năm và đang trong quá trình trùng tu, có công trình trong tình trạng xuống cấp nhưng chưa được tu bổ nên nguy cơ bị ảnh hưởng bởi thiên tai là rất lớn.
Ông Trần Đình Thân, Trưởng phòng Quản lý bảo vệ (Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế) cho biết, đến thời điểm này, các công trình có độ cao như Hiển Lâm Các, Thế Miếu, Phu Văn Lâu, Nghinh Lương Đình, lầu Ngũ Phụng… đã được giằng néo bằng hệ thống dây thép để đảm bảo an toàn. Những cây cổ thụ có nguy cơ gãy đổ tại các điểm di tích lăng Gia Long, lăng Tự Đức, lăng Minh Mạng cũng đã được lực lượng của Phòng Cảnh quan môi trường cắt tỉa, chống đỡ.
“Việc bảo vệ di tích vốn đã khó, nhưng bảo vệ di tích trong mùa mưa bão còn là thử thách lớn hơn gấp bội”, ông Thân nói. “Một mái ngói bị gió tốc hay cành cây gãy đổ không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn làm mất đi giá trị nguyên bản của di sản”.
Xây dựng phương án tại từng điểm
Theo Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế Lê Công Sơn, đơn vị đã xây dựng phương án phòng chống thiên tai cụ thể tại từng điểm di tích, bám sát nguyên tắc “4 tại chỗ”. Ngoài bảo vệ công trình, bố trí lực lượng ứng trực, Trung tâm còn có phương án đảm bảo an toàn cho du khách và nhân viên nếu gặp thiên tai. Những năm gần đây, nhờ chuẩn bị chu đáo và kịp thời, thiệt hại tại các điểm di tích gần như được giảm thiểu tối đa. Cơn bão số 10 cuối tháng 9 vừa qua, dù Huế chịu ảnh hưởng, nhưng toàn bộ hệ thống di tích vẫn an toàn.
Công tác bảo vệ tài sản, cổ vật bên trong các công trình cũng được chú trọng. Trung tâm có phương án đảm bảo an toàn cho hơn 11.000 hiện vật, cổ vật đang được lưu giữ tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế và các điểm di tích. Song song đó, đơn vị phối hợp với chính quyền địa phương rà soát các hộ dân sống trong khu vực di tích chưa di dời để có phương án ứng phó, hỗ trợ khi mưa bão xảy ra. Hơn 20 điểm di tích trọng yếu được bố trí lực lượng túc trực 24/24, kết nối thường xuyên với lãnh đạo Trung tâm và chính quyền địa phương để ứng phó nhanh với mọi tình huống. Các dự án trùng tu cũng được yêu cầu bảo vệ hiện trường, che chắn công trình và đảm bảo an toàn cho người lao động.
Không chỉ bảo vệ công trình, con người, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế còn đặt ra yêu cầu cao về khôi phục cảnh quan sau bão. Ngay khi thời tiết ổn định, lực lượng chuyên môn nhanh chóng dọn dẹp, khắc phục nhanh để di tích sớm mở cửa đón khách trở lại.
“Với Huế, mỗi mái ngói, mỗi cây cổ thụ đều mang dấu ấn của lịch sử. Bảo vệ chúng trước mưa bão không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn mà còn là trách nhiệm với di sản của dân tộc. Giữ di tích an toàn cũng là giữ hình ảnh của Huế - thành phố di sản và du lịch xanh”, ông Thân chia sẻ.
Bài, ảnh: Liên Minh