Giữ điệu dân ca Thu Lao

3 giờ trướcBài gốc

Thôn Sán Chá, xã Sín Chéng nằm trên sườn núi cao quanh năm mây phủ. Nơi đây có trên 160 hộ dân người Thu Lao sinh sống qua nhiều thế hệ.

Hôm nay, bên ngôi nhà tường trình đất truyền thống của dân tộc, chị Vàng Sáng Viến cùng những phụ nữ trong thôn vừa cán bông dệt vải, vừa hát cho nhau nghe những bài dân ca do ông cha truyền lại.

Chị Viến bảo, người Thu Lao gọi hát là kháo. Dân ca Thu Lao có rất nhiều bài kháo, trong đó có bài hát thể hiện lòng biết ơn đối với bố mẹ, bài hát ru con của mẹ, của bà ai cũng thuộc.

Nói rồi chị Viến hát cho chúng tôi nghe bài “Kháo bô mi” (Nhớ ơn bố mẹ sinh thành), lời hát nhẹ nhàng, ấm áp, đầy ân tình.

Những lời hát mộc mạc, dung dị nhưng chứa đựng tình cảm biết ơn của người con dành cho bố mẹ đã có công sinh thành, nuôi dưỡng con khôn lớn mỗi ngày: “Lúc con còn bé sợ con không lớn, bố mẹ bón từng miếng cơm/ Bố mẹ đã không quản ngại hi sinh, dãi nắng dầm mưa, mong sao con khôn lớn bằng bạn bằng bè”.

Trò chuyện với chúng tôi, chị Viến chia sẻ: Ngày xưa cuộc sống của người Thu Lao khó khăn, nghèo khổ lắm. Có năm, cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc. Chính vì thế, những lúc buồn người Thu Lao đều cất lên tiếng hát để vơi đi nỗi niềm trong lòng, mong ước cuộc sống ấm no hơn.

Trong bài “Kháo khẩn” (Số phận nghèo) có những câu: "Ngày xưa không có gạo ngô nên phải đi đào củ mài, củ sắn/Có manh áo cũng phải khâu đi vá lại nhiều lần/Phải cố gắng làm ăn để có cuộc sống ấm no hơn".

Người Thu Lao có nhiều bài kháo nói về thân phận nghèo, tâm tư chung của những người nghèo miền núi trong cuộc sống. Tiêu biểu như bài: “Kháo khà rèng” (Nhà nghèo phải đi làm thuê), “Kháo tẩu dừn” (Bài hát muốn lập gia đình cho con trai nhưng nghèo quá), “Lặc nứ lặc khầm” (Tiếng hát nhà nghèo).

Tìm hiểu thêm về dân ca của người Thu Lao trên vùng đất thượng nguồn sông Chảy, chúng tôi biết thêm kho tàng dân ca của người Thu Lao rất phong phú, có hàng chục, thậm chí cả trăm bài hát, đa dạng về nội dung. Trong đó, phổ biến nhất là những bài hát làm quen, hát đối đáp giao duyên.

Là người đam mê với dân ca của dân tộc, dành nhiều thời gian sưu tầm những bài kháo do người xưa để lại, nghệ nhân Vàng Sín Phìn, xã Sán Chải cũ (nay là xã Si Ma Cai) thuộc rất nhiều dân ca và truyền dạy lại cho thế hệ sau.

Trước đây, khi có khách đến nhà chơi, người Thu Lao thường hát để làm quen với nhau. Có những đêm nam nữ tụ tập hát thâu đêm rất vui, tiếng đàn, tiếng hát ngân vang khắp bản.

Nghệ nhân Vàng Sín Phìn

Khi trong làng có đám cưới, nam nữ nhà trai và nhà gái thường hát đối đáp với nhau. Khi đến xin đón dâu, nhà trai phải chọn người hát giỏi, đối đáp khéo léo, hát đối lại được thì nhà gái mới đồng ý cho đón dâu. Ngoài ra, trong đám cưới còn có bài hát mời rượu, hát chúc phúc cho cô dâu chú rể, hát cảm ơn họ hàng, người thân đến chung vui với gia đình…

Ngoài những bài hát thể hiện tình cảm gia đình, tình yêu nam nữ, dân ca của người Thu Lao còn có nhiều bài hát ca ngợi Đảng, ca ngợi Bác Hồ như: “Pù Chỉ Mìn” (Hồ Chí Minh), “Tang rèn” (hát về Đảng) thể hiện lòng biết ơn của người Thu Lao đối với Đảng và Bác Hồ kính yêu. Thêm vào đó, có những bài hát về vẻ đẹp quê hương, đất nước, gắn kết nghĩa tình làng bản thêm bền chặt…

Đến thăm bản làng người Thu Lao, được nghe bà con hát dân ca mới hiểu những bài kháo là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần và trong sinh hoạt của người dân. Đó không chỉ là di sản văn hóa phi vật thể quý báu mà người xưa để lại, mà còn phản ánh sinh động cuộc sống, phong tục, tập quán của dân tộc Thu Lao từ xưa đến nay.

Mong rằng nơi bản làng xa xôi sẽ có thêm những người tâm huyết, gìn giữ từng bài kháo của dân tộc như chị Vàng Sáng Viến, nghệ nhân Vàng Sín Phìn để làn điệu dân ca của người Thu Lao sẽ mãi ngân vang.

Trình bày: Vân Thảo

Tuấn Ngọc

Nguồn Lào Cai : https://baolaocai.vn/giu-dieu-dan-ca-thu-lao-post886094.html