Giữ gìn bản sắc văn hóa Pà Thẻn

2 giờ trướcBài gốc

Những năm gần đây, Tuyên Quang đã đưa lễ hội nhảy lửa trở thành sự kiện văn hóa - du lịch quy mô lớn. Ngày 5-12-2025, tỉnh lần đầu tiên tổ chức Lễ hội Nhảy lửa Pà Thẻn cấp tỉnh tại xã Tân Trịnh, thu hút đông đảo du khách và các đoàn nghệ thuật. Không gian lễ hội tái hiện đầy đủ nghi lễ truyền thống: từ lễ cúng, đánh trống, gieo quẻ đến khoảnh khắc các chàng trai Pà Thẻn bước chân trần trên than lửa đỏ rực.

Phụ nữ dân tộc Pà Thẻn, xã Tân Trịnh giữ gìn nghề dệt truyền thống. Ảnh: Mộc Lan

Anh Nguyễn Huy Phong, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: “Tôi đã từng xem nhiều hình ảnh và video về lễ nhảy lửa nhưng chỉ khi đứng giữa không gian lễ hội ở Tân Trịnh, nghe tiếng trống, tiếng khèn dồn dập và thấy những người đàn ông Pà Thẻn nhảy trên than lửa bằng đôi chân trần tôi mới thực sự cảm nhận được sức mạnh tinh thần phi thường của họ. Đây không chỉ là một nghi lễ, mà là cả linh hồn, là niềm kiêu hãnh văn hóa của đồng bào”.

Nếu lễ hội nhảy lửa là linh hồn, thì trang phục và thổ cẩm chính là diện mạo đầy kiêu hãnh của văn hóa Pà Thẻn. Trang phục phụ nữ Pà Thẻn nổi bật với sắc đỏ, màu tượng trưng cho thần lửa và may mắn. Hoa văn trang phục được thêu thủ công tỉ mỉ, mang họa tiết quả trám, tam giác, sóng nước… mô phỏng thế giới quan và khát vọng về sự sinh sôi, bình an.

Nghề dệt thổ cẩm đang dần được phục hồi mạnh mẽ. Nhiều lớp truyền dạy nghề được mở ngay tại thôn bản, thu hút phụ nữ và thanh niên tham gia. Sản phẩm thổ cẩm không chỉ để mặc dịp lễ tết mà còn trở thành hàng lưu niệm phục vụ du khách, như túi xách, khăn choàng, ví… Đặc biệt, một số sản phẩm thổ cẩm của phụ nữ Tân Trịnh đã được giới thiệu ra thị trường quốc tế, góp phần tăng thu nhập và khẳng định sức sống văn hóa bản địa.

Cùng với lễ hội và trang phục, người Pà Thẻn còn lưu giữ nhiều phong tục đẹp trong đời sống hằng ngày: nghi lễ cầu mùa, lễ cúng tổ tiên, các phong tục trong cưới hỏi, kiến trúc nhà truyền thống… Ngôi nhà sàn lợp lá cọ, gian bếp đặt ở vị trí trung tâm, tiếng đàn, tiếng khèn và những câu hát giao duyên vẫn vang lên trong các dịp lễ tết, tạo nên bức tranh văn hóa đậm đà bản sắc.

Đồng hành cùng cộng đồng, chính quyền xã Tân Trịnh đã có nhiều nỗ lực trong bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa. Bà Mai Thị Niệm, Chủ tịch UBND xã Tân Trịnh chia sẻ: “Tân Trịnh là nơi cộng đồng người Pà Thẻn sinh sống lâu đời, bất kỳ giá trị văn hóa nào của đồng bào cũng là tài sản quý của xã.

Những năm gần đây, xã tập trung khôi phục lễ hội nhảy lửa, mở lớp dệt thổ cẩm, thành lập câu lạc bộ văn nghệ dân gian và hỗ trợ các hộ phát triển du lịch cộng đồng. Xã mong muốn mỗi người dân đều là một sứ giả văn hóa, để bản sắc Pà Thẻn tiếp tục được lan tỏa và tạo sinh kế bền vững cho bà con.

Nhận diện được giá trị độc đáo của văn hóa Pà Thẻn, Tuyên Quang đã định hướng phát triển du lịch cộng đồng dựa trên chính tài sản văn hóa này. Nhiều mô hình du lịch trải nghiệm tại Tân Trịnh đang thu hút sự quan tâm của du khách: xem biểu diễn nhảy lửa, tham gia lớp dệt thổ cẩm, làm bánh truyền thống, trải nghiệm ẩm thực bản địa, tham quan ngôi nhà truyền thống…

Một số hộ dân mạnh dạn mở homestay, cửa hàng bán thổ cẩm, quà lưu niệm; phụ nữ và thanh niên có thêm sinh kế mới. Du khách đến Tân Trịnh được hòa mình vào đời sống cộng đồng, được nghe các già làng kể chuyện, được xem nghệ nhân biểu diễn đàn, khèn, hát giao duyên, những trải nghiệm tạo nên nét riêng hiếm nơi nào có được.

Du lịch phát triển cũng tạo động lực để đồng bào gìn giữ bản sắc. Những giá trị văn hóa vốn có nguy cơ phai nhạt nay được “đánh thức” mạnh mẽ, trở thành niềm tự hào của cả cộng đồng.

Trong dòng chảy hiện đại, khi truyền thống được giữ gìn, bản sắc được tôn trọng và phát huy, đồng bào Pà Thẻn sẽ tiếp tục tỏa sáng, góp phần tạo nên sức sống bền bỉ của vùng đất Tuyên Quang giàu bản sắc.

Hải Hương

Nguồn Tuyên Quang : http://baotuyenquang.com.vn/van-hoa/202512/giu-gin-ban-sac-van-hoa-pa-then-85a2355/