Giữ hồn cốt đô thị Thủ đô trước thời cơ mới

2 giờ trướcBài gốc

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp với lợi thế phân quyền sẽ đem lại nhiều thuận lợi cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản, kiến trúc đô thị Hà Nội.

Mục tiêu đến năm 2045, Thủ đô Hà Nội sẽ là thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia. Ảnh: Quang Thái

Nhận diện giá trị cốt lõi

Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, bản sắc Thủ đô được thể hiện rõ ở những kiến trúc tiêu biểu. Đó là hình ảnh hoa sen, mái cong, hàng cột cách điệu của kiến trúc truyền thống được khéo léo lồng ghép ở Lăng và Bảo tàng Hồ Chí Minh. Những nếp sóng mang tên Biển Đông trên mái Trung tâm Hội nghị quốc gia như nhắc nhở người dân về chủ quyền đất nước.

Hà Nội là thành phố gồm nhiều thành phần đô thị ghép lại. Trong đó, mỗi thành phần đều mang dấu ấn vật chất và văn hóa của một giai đoạn phát triển đô thị và trở thành bản sắc văn hóa.

“Kiến trúc đương đại Hà Nội đang mang trên mình những dấu ấn vật chất của thời kỳ đô thị hóa diễn ra hằng ngày. Tuy nhiên, để có thể trở thành những hình tượng mới cho Hà Nội, như khu phố cổ, khu phố thời Pháp thuộc… còn là một chặng đường dài. Trách nhiệm không chỉ thuộc về các nhà chuyên môn, các kiến trúc sư, mà còn là của mỗi người dân Hà Nội bởi vì bản sắc văn hóa không phải ở hình thức, mà trước hết phải được xác định trong tiềm thức”, kiến trúc sư Nguyễn Thế Phương, Tổng Giám đốc đơn vị tư vấn thiết kế Finko Architect nêu.

Nhằm tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 312/KH-UBND ngày 22-12-2023 thực hiện định hướng Phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đối với khu vực đô thị, một số giải pháp cụ thể được đưa ra là nghiên cứu ứng dụng vật liệu thân thiện với môi trường nhằm đạt được tiêu chí “kiến trúc xanh”, từng bước tạo dựng không gian cảnh quan thân thiện, hòa nhập với thiên nhiên; bảo đảm sử dụng đất đai tiết kiệm, hiệu quả; thống nhất trong việc quản lý từ không gian tổng thể đến cụ thể của công trình kiến trúc phù hợp với định hướng điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065.

Theo đó, mục tiêu đến năm 2045, về tính chất đô thị, Hà Nội sẽ là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia; là thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”; là nơi tập trung, bảo tồn và phát huy các giá trị tinh hoa văn hóa vật thể và phi vật thể; là Thủ đô có quy mô tầm cỡ thế giới với hội nhập các giá trị bản sắc văn hóa, lịch sử truyền thống đặc trưng.

Thời cơ với nhiều thuận lợi mới

UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành kế hoạch cụ thể hóa đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Bối cảnh thực hiện khi thành phố đang cùng với cả nước thực hiện cuộc cách mạng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ giúp định hình, phát triển, quản trị đô thị hơn một nghìn năm tuổi theo hướng hiện đại, nhân văn và bền vững.

Theo kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, với lợi thế về việc phân quyền triệt để theo định hướng "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", chính quyền địa phương 2 cấp có thể chủ động lập và quản lý quy hoạch đô thị, nông thôn và giữ gìn bản sắc kiến trúc đô thị. Tuy nhiên, thách thức lớn đến từ sự chênh lệch quy mô giữa các phường, xã. Cụ thể, Hà Nội sau sắp xếp còn 126 xã, phường (51 phường, 75 xã). Trong khi có phường diện tích chỉ 1,68km² nhưng có tới 136.000 dân, thì lại có xã lên tới 78km², dân số ít hơn nhiều. Bối cảnh đặc thù này rất cần linh hoạt trong quy định loại hình quy hoạch và nội dung quy hoạch để thuận tiện áp dụng khi lập dự án đầu tư, tổ chức hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, bảo vệ môi trường.

Để giải quyết, chuyên gia này đề xuất giải pháp ứng dụng công nghệ số, như bản đồ di sản, để nhận diện và giám sát hiệu quả. Thành phố cũng cần ưu tiên ngân sách bảo tồn và tôn tạo di tích quốc gia, di tích thành phố đang xuống cấp, cũng như thiết lập cơ chế liên kết giữa các phường, như hội đồng di sản chung cho khu phố cổ, để bảo đảm quản lý thống nhất. Quy hoạch Hà Nội trong giai đoạn tới đang định hình theo hướng đa trung tâm, sinh thái, thông minh và tôn trọng di sản.

Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức cho rằng, những mục tiêu cao sẽ không thể đạt được nếu thiếu vắng sự đồng hành mạnh mẽ và những sáng kiến đột phá từ cấp phường. Thành công vang dội của không gian đi bộ xung quanh hồ Hoàn Kiếm và phụ cận hiện nay chính là minh chứng cho kinh nghiệm tích lũy từ phố ẩm thực Tống Duy Tân, phố đi bộ và chợ đêm Đồng Xuân qua nhiều năm triển khai hiệu quả của quận Hoàn Kiếm trước đây, nay là phường Hoàn Kiếm.

“Trách nhiệm then chốt ấy giờ thuộc về phường. Việc phát triển không gian xanh ở khu vực bãi sông Hồng, gắn liền với tuyến đường mới ven sông ở phường Hồng Hà, hoàn toàn có thể khởi nguồn từ cấp phường, chẳng hạn thông qua những vườn hoa, sân chơi hay không gian nghệ thuật do các tổ chức xã hội đã và đang thực hiện thành công tại đây, dù quy mô còn khiêm tốn. Tương tự, các chiến lược về nhà ở xã hội, tái thiết khu chung cư cũ, hay quản lý di sản phố cổ cũng sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ vai trò của phường. Nếu không có sự chủ động và trách nhiệm rõ ràng từ cấp phường, xã, mọi quy hoạch đều có nguy cơ bị “treo” trên giấy tờ, hoặc biến dạng khi đi vào thực tế”, Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức nêu.

Theo các chuyên gia, sự chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tái cấu trúc đơn vị hành chính phường, xã thời điểm này chính là cơ hội để Hà Nội tích hợp quy hoạch và hành chính thành một thể thống nhất, vận hành trơn tru và sát thực tế hơn. Qua đó, nhiệm vụ trọng tâm giữ gìn bản sắc, hồn cốt đô thị sẽ có nhiều điều kiện để đạt kết quả tích cực hơn.

Khánh An

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/giu-hon-cot-do-thi-thu-do-truoc-thoi-co-moi-713977.html