Nhiều hợp tác xã đã đầu tư trang thiết bị để sản xuất với quy mô lớn, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm.
Ở thôn Bản Cuôn, xã Côn Minh, bên những nếp nhà sàn mộc mạc, tiếng nước chảy, tiếng dao cắt miến hòa cùng hương bột dong riềng đặc trưng. Người dân nơi đây vẫn bền bỉ tráng tay từng mẻ miến, giữ nguyên kỹ thuật truyền thống của cha ông, tạo ra sản phẩm đậm đà hương vị quê hương và mang lại nguồn thu nhập ổn định.
Chị Lộc Thị Độ, thôn Bản Cuôn, xã Côn Minh, cho biết: Nhờ sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật, nhiều thiết bị như máy rửa củ dong riềng, máy nghiền, máy khuấy bột… đã giúp bà con giảm bớt công sức lao động. Thế nhưng, tôi và các hộ nơi đây vẫn kiên trì giữ nguyên cách tráng miến thủ công trên bếp lửa, coi đó là nét đặc trưng tạo nên hương vị riêng của miến dong Côn Minh.
Từ sản phẩm truyền thống của gia đình, nhiều chủ thể kinh tế đã tham gia chương trình OCOP, nâng sản phẩm miến dong từ 3 sao lên 4–5 sao. Hiện, toàn tỉnh có khoảng 10 sản phẩm miến dong đạt OCOP, được tiêu thụ rộng rãi ở thị trường trong nước và xuất khẩu ra quốc tế.
Tại nhiều địa phương trong tỉnh, nhiều gia đình vẫn gìn giữ nghề làm chè truyền thống. Những đồi chè xanh ngát đã nên thương hiệu “chè Thái” nổi tiếng và mang lại nguồn thu ổn định.
Từ những sản phẩm chè truyền thống, người dân đã phát triển đa dạng các sản phẩm đóng gói đẹp mắt, đáp ứng nhu cầu thị trường, như chè móc câu, nõn tôm, chè đinh, cùng các sản phẩm chế biến sâu như trà túi lọc, bột matcha, trà sữa hòa tan, trà ướp hoa sen, nhài, hồng, trà ô long, trà đen và các sản phẩm chè làm quà tặng.
Tại nhiều địa phương trong tỉnh, nhiều gia đình vẫn gìn giữ nghề làm chè truyền thống.
Thực hiện Dự án xây dựng điểm làng, bản văn hóa du lịch, đến nay toàn tỉnh đã phát triển gần 280 làng nghề truyền thống. Nhiều địa phương giữ nghề trong từng gia đình, đồng thời các thế hệ tiếp nối đã phát triển sản phẩm bán ra thị trường.
Nhiều gia đình mạnh dạn đầu tư đổi mới công nghệ, ứng dụng máy móc nhưng vẫn giữ các công đoạn then chốt thủ công, giúp sản phẩm vừa đạt chất lượng cao, vừa giữ được nét truyền thống. Đây là hướng đi giúp các sản phẩm làng nghề vừa đáp ứng nhu cầu thị trường, vừa lưu giữ bản sắc văn hóa.
Ông Hà Đức Phượng, Phó Chủ tịch UBND phường Phúc Thuận, cho biết: Sau khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, địa phương xác định bảo tồn và phát triển nghề truyền thống là hướng đi quan trọng để phát triển kinh tế bền vững. Thông qua các chương trình OCOP, các sản phẩm truyền thống được đăng ký thương hiệu, thiết kế bao bì, dán tem truy xuất nguồn gốc và từng bước mở rộng thị trường tiêu thụ.
Qua thống kê, toàn tỉnh có hơn 500 sản phẩm OCOP, trong đó nhiều sản phẩm đặc trưng hình thành từ nghề truyền thống, góp phần khẳng định giá trị văn hóa, nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Đây là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ bản sắc địa phương, tạo nền tảng để các nghề truyền thống tiếp tục được duy trì, lan tỏa và thích ứng với nhu cầu của xã hội hiện đại.
Từ các sản phẩm OCOP, các làng nghề phát triển đã thu hút nguồn lực đầu tư vào kinh tế nông nghiệp và nông thôn, góp phần thúc đẩy tiến độ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh. Đến nay, giá trị kinh tế của các sản phẩm nông sản địa phương tăng doanh số từ 20% trở lên, thậm chí có những sản phẩm ghi nhận mức tăng từ 70-100%.
Để nghề truyền thống thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế, cần có sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ từ nhiều phía. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, ban hành cơ chế, chính sách phù hợp, hỗ trợ nguồn vốn vay ưu đãi; đồng thời, đẩy mạnh xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm ra thị trường trong và ngoài nước. Chính quyền địa phương tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng không gian làng nghề gắn với các tour, tuyến du lịch trải nghiệm nhằm thu hút du khách, tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Trong khi đó, các gia đình với vai trò hạt nhân của làng nghề cần kiên trì gìn giữ nghề, truyền dạy cho thế hệ trẻ; đồng thời, cải tiến mẫu mã và nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Sự đồng hành và chung sức của cả ba yếu tố này sẽ tạo nền tảng vững chắc để nghề truyền thống vừa được bảo tồn, vừa trở thành bệ phóng cho phát triển kinh tế bền vững.
Hải Yến