Giữ lại linh hồn người viết giữa thời đại AI (Bài 5)

5 giờ trướcBài gốc

Mất việc vì AI, tôi gác bút để đi... chữa lành

Khi AI được ứng dụng phổ biến, có những người đã tiết kiệm được rất nhiều tiền, và cũng có những người như tôi đã mất rất nhiều việc đang kiếm được tiền. Những hợp đồng thuê biên soạn content dần dần hết hạn và không bao giờ được gia hạn lại. Những proposal chào khách hàng viết sách đều chung một phản hồi: “Có AI viết rồi em, nhanh lại hiệu quả”.

Tôi, một copywriter từng “ăn khách” rơi vào khủng hoảng danh tính khi xuất hiện một “đối thủ” vượt trội về tốc độ, hiệu suất và lại miễn phí. Tôi thất nghiệp. Tôi hết tiền. Tôi đau đớn. Tôi gục ngã. Và tôi đi... chữa lành.

Tôi là ai? bí quyết để khác biệt giữa muôn vàn bản sao nhạt nhòa thời AI

Tôi từng định nghĩa mình là một copywriter chuyên nghiệp. Nhưng rồi tôi phải đối diện với câu hỏi: Tôi là ai khi tôi không còn viết nữa?

Suốt một thời gian dài, tôi đã buông tay gác bút vì chẳng còn mấy ai thuê tôi viết. Tôi lặng lẽ đặt xuống một công việc tưởng chừng là đam mê, là sứ mạng của mình để đi tìm lại chính mình giữa thế giới AI phủ sóng. Trên hành trình quay về với những trăn trở sống còn, tôi bắt đầu nhìn thấy điều mà trước đây mình chưa từng dừng lại để thấy: sự khác biệt, độc đáo và bản sắc rất riêng của chính mình.

Và rồi, tôi đã quay lại với nghề cầm bút trong một tâm thế vững vàng và tự tin hơn bao giờ hết vì tôi biết được: Tôi là ai, AI là ai.

Content thời AI: Chữ nhiều nhưng cảm ít và tôi chọn trở lại bằng rung động

Tôi không phủ nhận rằng AI đã mang đến một cuộc cách mạng nội dung. Nó giúp viết nhanh, viết hay, đúng cú pháp, chuẩn về mặt kỹ thuật và cực kỳ hiệu suất khi cần tạo ra hàng loạt nội dung trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, tôi tin rằng, chúng ta đều có thể nhận ra một nghịch lý đang âm thầm lan rộng: nội dung càng nhiều thì người đọc càng ít cảm, tốc độ càng cao thì giá trị càng loãng. Khi tôi đi dạo một vòng qua mạng xã hội, blog, hay các website lớn nhỏ, tôi bắt gặp vô số bài viết được trình bày chỉn chu, từ câu mở bài đến CTA (Call To Action - Lời kêu gọi hành động) đều xịn xò, nhưng lại có cảm giác như đã đọc ở đâu đó rồi. Có những CTA rất mượt, "rất kêu" nhưng đọc xong chẳng buồn động tay động chân hay động não. Có những câu chuyện được kể như đang "trả bài" cho một công thức tuyệt đỉnh của nghệ thuật “storytelling”, nhưng rồi nó không chạm đến một cảm xúc thật nào.

Tôi tự hỏi: “Cái mà người đọc cần là gì?” Có phải là một bài viết hay, đúng kỹ thuật, câu từ hấp dẫn, logic và trôi chảy? Hay thứ mà người đọc cần hơn là một cảm giác được thấu hiểu, hay cảm thấy được rằng phía sau câu chữ kia có một con người thật đang ngồi xuống và viết ra điều này bằng chính trải nghiệm sống của họ? Phải chăng, điều người đọc cần nhất không phải là nội dung, mà là một nhịp kết nối, nơi họ tìm thấy một phần của chính mình trong câu chuyện của người khác?

Tôi nhớ lại thuở mới vào nghề, cái lần mà tôi ngồi viết email cho một khách hàng để giải thích về một thiếu sót của mình trong công việc. Tôi đã viết xong rất nhanh, nhưng rồi tôi mất cả một buổi tối để đọc đi đọc lại không biết bao nhiêu lần với đôi tay run run và đôi mắt rưng rưng. Tôi đã ngồi hàng tiếng đồng hồ chỉ để cân nhắc: mình giải thích hay mình nhận trách nhiệm 100%. Sự việc lần đó tôi có đủ lý do để giải thích, nhưng khi tôi ngồi đặt mình vào vị trí khách hàng, tôi đã quyết định nhận trách nhiệm. Sau đó, email hồi âm đã khiến tôi bật khóc vì cảm thấy được thấu hiểu. Trong thư, khách hàng viết: “Tôi cảm nhận được sự chân thành nơi em. Và điều đó có giá trị hơn bất kỳ lời biện minh nào”. Tôi tin rằng, tôi đã viết email đó từ những rung động của trái tim, và tôi đã được hồi đáp bằng trái tim.

Chúng ta đang ngập ngụa trong biển nội dung chuẩn chỉnh, hào nhoáng nhưng lại thiếu vắng “chất người” trong nội dung ấy.

Viết tác động lên tần số sóng não

Điều AI không làm được, và điều con người vẫn luôn có được

Trong công việc, không ai muốn nội dung mình viết ra chỉ để cho đủ... chỉ tiêu. Một chiến lược truyền thông hay một cuốn sách chỉ tạo ảnh hưởng thật sự khi người đọc dừng lại, nghĩ lại, và thay đổi điều gì đó trong cuộc sống họ. Và điều đó chỉ xảy ra khi nội dung được truyền đi bằng năng lượng thật. Một doanh nhân hay chuyên gia không cần phải là nhà văn. Nhưng họ cần biết rằng: sự hiện diện của mình trong từng câu chữ chính là sự hiện diện của thương hiệu, của trái tim chính mình hoặc của tổ chức.

AI có thể tổng hợp nhanh, viết đa dạng phong cách, tạo ra bài viết chuẩn SEO... Nhưng AI không biết “rùng mình” khi kể lại một ký ức đã khiến ta rơi nước mắt, không có những lần “chết lặng” trước một thất bại, hay cảm giác viết một bài post mà đôi tay đổ mồ hôi vì mình đang nói điều thật lòng cùng với chút nỗi sợ: liệu có ai đồng cảm? AI có thể truy cập vào kho tàng kiến thức khổng lồ của nhân loại, có thể trích xuất dữ liệu từ hàng triệu văn bản trong tích tắc, nhưng chỉ có trái tim từng nứt vỡ và ngòi bút từng run lên vì xúc động mới đủ tinh tế để gõ nhẹ một tâm hồn đang tổn thương và khiến cánh cửa ấy mở ra trong lặng lẽ.

Khi nói đến nghệ thuật mở cửa trái tim, người ta bàn nhiều về nghệ thuật kể chuyện lay động lòng người. Và tôi muốn nhấn mạnh rằng, storytelling thật sự là một trạng thái kết nối giữa người viết và câu chuyện, giữa câu chuyện và người đọc. Nó mang một tần số rung động rất thiêng liêng mà nếu chỉ nhuần nhuyễn về nghệ thuật kể thôi thì chưa thể tạo nên cái hồn của câu chuyện. Trong khi thứ tạo ra rung cảm lại là thứ rung động vô hình ấy. Mà thứ vô hình ấy được xây nên bởi những chất liệu từ trải nghiệm rất thật và rất riêng của một con người. Tôi tin rằng, đó là điều khiến tôi quay lại với công việc viết lách và nhìn về viết lách với một tâm thế mới và một tâm hồn mới - tràn đầy hy vọng. Rằng, viết không phải là chuyện gõ chữ, mà là kiến tạo linh hồn cho con chữ - được trút ra từ chính linh hồn mình. Đó là con đường duy nhất để mỗi bài viết, bài chia sẻ của mỗi người mang dấu ấn riêng, chạm đến người đọc.

Tư duy người viết - điều mà AI không thể học được

Viết không chỉ là một kỹ năng. Viết là một cách sống. Người viết thật sự không chỉ đặt bút để tạo ra nội dung, mà để tạo ra không gian cho người khác dừng lại và chạm vào chính mình.

Tư duy người viết không nằm ở việc nghĩ ra những câu văn ấn tượng, mà là cách người ấy quan sát thế giới, lắng nghe bản thân, chưng cất những trải nghiệm sống thành một dòng chữ đơn sơ nhưng có hồn. Đó là tư duy của sự hiện diện, của cảm nhận, của thấu hiểu. Một tư duy cho phép chính mình được chạm, để rồi chạm lại người khác.

AI có thể học mọi công thức viết. Nhưng AI không thể học được sự day dứt. Không thể biết được thế nào là viết một dòng mà dừng lại khóc. Không thể phân biệt nổi đâu là một câu viết cho đúng và đâu là một câu viết từ trái tim.

Và đó cũng chính là nơi khởi nguồn của một hình thái viết sâu hơn, nơi mà ngôn từ không chỉ mang thông tin mà còn chuyên chở năng lượng. Bởi khi viết từ trải nghiệm thật, bằng sự hiện diện trọn vẹn, câu chữ không chỉ được đọc bằng mắt mà được cảm bằng tâm. Chính từ đây, ta chạm đến một nghệ thuật tinh tế hơn: nghệ thuật viết bằng năng lượng rung động.

Từ cảm xúc đến sóng não: Nghệ thuật viết bằng năng lượng

Ngôn từ không chỉ là công cụ truyền đạt thông tin mà là phương tiện dẫn truyền năng lượng. Mỗi chữ mang một tần số. Mỗi câu mang một biên độ cảm xúc. Và khi được viết bằng sự hiện diện sâu sắc, ngôn từ có thể tác động lên sóng não, thay đổi trạng thái sinh học, và mở một cánh cửa trong tâm trí người đọc.

Các nhà thần kinh học đã ghi nhận: khi đọc một câu chuyện giàu hình ảnh cảm xúc, não người không phân biệt được thật hay tưởng tượng, mà nó phản ứng như đang sống trong trải nghiệm đó. Vỏ não thị giác hoạt động khi ta tưởng tượng một cảnh, vỏ não vận động phản ứng khi ta đọc một hành động, vùng hạch hạnh nhân rung lên khi gặp chi tiết cảm động. Sóng alpha, theta, thậm chí gamma đều có thể được kích hoạt tùy theo trạng thái mà văn bản tạo ra.

Vậy viết thế nào để ngôn từ tác động vào sóng não và tạo rung động?

Dù là một cây bút lão luyện hay bậc thầy về ngôn từ cũng không thể tạo ra rung động chỉ bằng kỹ thuật hay khả năng chơi chữ. Rung động thật sự được sinh ra từ chất liệu sống động, những trải nghiệm thô mộc, cảm xúc chưa qua xử lý, thứ mà chỉ người từng đi qua mới có thể truyền lại qua con chữ.

1. Viết bằng thân - không chỉ bằng đầu

Hãy bắt đầu từ cơ thể. Trước khi tìm câu chữ, hãy tìm cảm giác: tim đang đập nhanh hay chậm, lòng ngực có căng không, cổ họng có nghẹn lại không. Viết từ nơi có điện, có rung, có cảm xúc chưa kịp gọi tên. Khi đó, câu chữ sẽ mang dấu vết sinh học thật, và người đọc sẽ bắt sóng được ngay.

2. Viết là “sống lại” - không chỉ nhớ lại

Hãy cho phép mình thật sự sống lại khoảnh khắc ấy bằng tất cả giác quan, rồi tái hiện hình ảnh chân thực với cảm giác, chuyển động, chi tiết cụ thể bằng từ ngữ. Khi ấy, câu chữ mang theo sự sống động thể chất sẽ tự động kích hoạt các vùng não cảm giác. Và người đọc sẽ bước vào trong chính trải nghiệm ấy.

3. Để cho dòng chảy cảm xúc tạo lên âm điệu và nhịp văn

Để tạo ra một tiết tấu có thể dẫn dắt cảm xúc, người viết cần lắng nghe chính nhịp điệu bên trong mình: hơi thở, cảm xúc, và dòng chảy của suy nghĩ. Hãy viết như đang thở: có ngắt, có lặng, có cao trào… Khi câu chữ mang nhịp điệu thật sự khởi đi từ cảm xúc người viết, người đọc sẽ được ru êm trong sóng alpha và mở lòng ra đón nhận.

4. Cảm xúc thật là nguồn phát sóng mạnh nhất

Muốn chạm được người đọc, trước tiên người viết phải chạm vào chính mình. Đừng bắt đầu bằng “viết cho đúng”, hãy bắt đầu bằng “viết khi mình còn đang cảm thấy”. Viết lúc lòng còn ướt, khi tim còn rung. Câu chữ khi ấy không cần trau chuốt, nó tự nhiên có từ trường. Người đọc rất giỏi cảm nhận: họ biết khi nào người viết đang thật lòng. Và họ sẽ ở lại.

5. Viết như một nghi thức chuyển hóa

Hãy bắt đầu bằng một niệm khởi: “Tôi viết để lắng nghe”, “Tôi viết để giải phóng”, hoặc “Tôi viết để quay lại với chính mình”. Viết không chỉ để tạo ra nội dung, mà là để tạo ra sự kết nối. Khi viết trong trạng thái đó, chúng ta không chỉ đang dùng chữ, mà đang phát đi tần số yêu thương, dũng cảm, và chữa lành. Và chính người viết sẽ là người đầu tiên được thức tỉnh, chuyển hóa.

Nguyễn Thế Mai Chi - Nhà sáng tạo nội dung & Coach viết sách

Với kinh nghiệm 20 năm trong lĩnh vực truyền thông, sáng tạo nội dung và chấp bút, cô am hiểu sâu sắc cách một thông điệp được hình thành, một giọng nói được định hình, và một hệ ngôn từ có thể làm nên giá trị của cả một con người hay một tổ chức.

Cô đã đồng hành cùng nhiều chuyên gia, doanh nhân trong hành trình xây dựng thương hiệu cá nhân và lan tỏa giá trị sống. Nhưng chính bước đường dấn thân sâu vào lĩnh vực chữa lành thông qua thiền định, trị liệu năng lượng, viết chữa lành và coaching nội tâm mới thật sự tạo nên bản sắc riêng trong phong cách viết của cô: viết để chạm - chân thực, tinh tế, và đủ sức lay động những tầng sâu trong tâm hồn người đọc.

Cô tin rằng mỗi người đều mang trong mình một câu chuyện xứng đáng được kể lại. Với vai trò là Coach viết sách, cô đồng hành cùng tác giả để mở lối cho những ký ức chưa từng được gọi tên, những cảm xúc chưa từng được viết xuống, và những giá trị vẫn đang chờ được trao đi.

Giữ lại hồn người giữa cơn bão công nghệ

AI có thể viết hàng ngàn bài trong một phút. Nhưng chỉ con người mới viết được một câu khiến người khác nhớ mãi một đời. Tôi tin rằng AI sẽ không “đè bẹp” trí tuệ con người nếu ta nhớ rằng điều làm nên giá trị con người không phải ở việc xử lý nhanh hơn, mà là sống sâu hơn.

Chúng ta không cần chạy đua với AI, mà chỉ cần trở lại với chính mình, nơi câu chữ là một hình thức yêu thương và hiện diện. Nơi mỗi con chữ ta viết ra là một đốm sáng nhỏ, đủ ấm để người đọc cảm thấy được chạm, và đủ thật để soi rọi một lối đi giữa cuộc đời.

(*) Nhà sáng tạo nội dung & Coach viết sách

Nguyễn Thế Mai Chi

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/giu-lai-linh-hon-nguoi-viet-giua-thoi-dai-ai-bai-5-319317.html