Giữ sắc lan rừng ở Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông

7 giờ trướcBài gốc

Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông được xem là mái nhà của hàng trăm loài lan quý hiếm

Bước đi từ những nhóm cộng đồng

Theo kết quả khảo sát của Trung tâm Bảo tồn thực vật thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, phối hợp cùng tổ chức xúc tiến văn hóa - phát triển xã hội Tây Ban Nha đã xác định hiện nay ở Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông có 96 loài lan quý. Bao gồm gồm Địa lan, Phong lan và Thạch lan. Nổi bật là các loài lan hài vàng đốm, hài xanh, hài lông, quế lan hương, kim tuyến đá vôi, lan bọng... Đây đều là những loài có giá trị khoa học, cảnh quan và dược liệu. Trong đó, nhiều loài đã được ghi nhận trong Sách đỏ Việt Nam ở mức độ nguy cấp. Không dừng lại ở đó, theo các chuyên gia thì khu bảo tồn này vẫn còn khoảng 100 loài lan rừng chưa được nghiên cứu, công bố. Điều này mở ra triển vọng lớn nhưng cũng đặt ra thách thức cấp thiết về bảo tồn, khi áp lực từ biến đổi môi trường sống đang ngày càng đe dọa.

Ban quản lý Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông thường xuyên phối hợp với các lực lượng chức năng tuyên truyền cho người dân về công tác quản lý bảo vệ rừng

Đồng chí Nguyễn Mạnh Huy, Phó Giám đốc Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông, cho biết: Thời gian qua, nhờ sự hỗ trợ của nhiều cơ quan, tổ chức, khu bảo tồn đã triển khai các dự án “Bảo tồn phong lan thông qua nghiên cứu và các biện pháp bảo tồn tại chỗ”. Qua đó, không chỉ gìn giữ mà còn phục hồi, phát triển các quần thể phong lan trước nguy cơ biến mất. Trong đó, đặc biệt xác định khu vực rừng giáp các xóm Cối Cáo, Kháy Mòn của xã Ngọc Sơn là nơi có tới 40 loài phong lan quý cần được bảo vệ khẩn cấp.

Theo thống kê sơ bộ đã xác định tại Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông có 96 loài lan

Từ định hướng này, một nhóm cộng đồng đã được thành lập tại xóm Kháy Mòn gồm 14 thành viên, phần lớn là chủ hộ gia đình. Anh Bùi Văn Tuấn, Trưởng nhóm chia sẻ: Mục tiêu của chúng tôi là xây dựng một vườn lan để bảo tồn, ươm và nhân giống lan bản địa. Không chỉ bảo tồn loài quý hiếm, đây còn là điểm nhấn thu hút du khách khi đến với địa phương. Trong quá trình triển khai, các thành viên được tập huấn kỹ thuật trồng, chăm sóc lan, đồng thời tham quan các mô hình để học hỏi. Hiện nhóm đang thực hiện quy hoạch vườn tại xóm Kháy Mòn, rào chắn bảo vệ và tiến hành nhân giống. Anh Bùi Văn Minh, một thành viên trong nhóm cho biết thêm: Chúng tôi giờ đã nắm cơ bản quy trình trồng, chăm sóc. Ai cũng hy vọng vườn lan sớm hình thành để vừa gìn giữ giống quý, vừa tạo thu nhập mới cho bà con.

Trong số các loài lan ở Khu BTTN Ngọc Sơn – Ngổ Luông có nhiều loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam

Điểm đặc biệt của dự án bảo tồn lan ở Ngọc Sơn - Ngổ Luông là không tách rời với sinh kế cộng đồng. Ngoài bảo tồn, dự án còn hướng tới tạo nguồn thu thay thế từ việc trồng và kinh doanh lan, kết hợp phát triển du lịch sinh thái. Anh Bùi Văn Độ, người dân xóm Cối Cáo, chia sẻ: Trước kia, nhiều bà con quen với việc vào rừng tìm lan mang về bán. Nhưng giờ chúng tôi hiểu rằng nếu khai thác cạn kiệt thì vài năm nữa sẽ chẳng còn gì. Việc được hỗ trợ trồng lan ngay tại xóm vừa giữ được giống quý, vừa tạo thêm thu nhập. Du khách đến tham quan cũng có thêm trải nghiệm, chúng tôi có cơ hội bán sản phẩm hợp pháp, bền vững.

Thời gian qua nhiều người dân sống ở các khu vực liền kề với Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông đã tích cực tham gia vào việc bảo tồn, gìn giữ các giống lan quý

Trên thực tế, Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông nằm trên tuyến du lịch nối Cúc Phương - Pù Luông là điểm đến giàu tiềm năng. Sự xuất hiện của vườn lan bản địa tại Kháy Mòn, Cối Cáo hứa hẹn trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, gắn kết với hoạt động nghỉ tại homestay, khám phá rừng già, trải nghiệm văn hóa Mường.

Lan trong bức tranh đa dạng sinh học

Được thành lập từ năm 2004, Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông có diện tích 15.154,9 ha, trải dài địa bàn 6 xã của 2 huyện Tân Lạc và Lạc Sơn của tỉnh Hòa Bình cũ, nay là các xã Ngọc Sơn, Đại Đồng, Vân Sơn của tỉnh Phú Thọ. Nơi đây được xem là “mắt xích” quan trọng trong tổ hợp bảo tồn thiên nhiên liên tục từ Vườn quốc gia Cúc Phương đến vùng biên giới Việt - Lào.

Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông được các nhà khoa học trong và ngoài nước đánh giá cao về tính đa dạng sinh học

Theo thống kê, tại khu bảo tồn này các nhà khoa học đã ghi nhận 979 loài thực vật bậc cao. Trong đó, có 52 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam, 118 loài thuộc Nghị định 84 của Chính phủ về bảo tồn loài nguy cấp và 240 loài được Liên minh BTTN quốc tế (IUCN) xếp hạng ở các mức độ khác nhau. Đặc biệt, các quần thể gỗ nghiến tại đây được đánh giá lớn và tập trung hiếm có. Về động vật, Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông có tới 429 loài xương sống, gồm 95 loài thú, 243 loài chim, 55 loài bò sát, 36 loài ếch nhái. Trong số này, gần 60 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam và danh lục đỏ của IUCN.

Đáng chú ý, trong số các loài thực vật đặc hữu có nhiều loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam và danh lục đỏ của Liên minh BTTN quốc tế

Trong bức tranh đa dạng ấy, phong lan là một trong những nhóm đại diện rõ nét nhất cho tính độc đáo, nhạy cảm của hệ sinh thái rừng núi đá vôi. Sự tồn tại hay biến mất của lan gắn liền trực tiếp với tình trạng nguyên vẹn của rừng. Theo đồng chí Nguyễn Mạnh Huy, Phó Giám đốc Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông thì: dự án bảo tồn lan tại Ngọc Sơn - Ngổ Luông đang nhận được sự đồng thuận lớn của các cấp, ngành và đặc biệt là người dân. Bên cạnh giá trị bảo tồn, đây còn là “đòn bẩy” để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng, góp phần nâng cấp hạ tầng du lịch, tạo thêm việc làm, giảm áp lực khai thác rừng. “Có thể nói, dự án “Bảo tồn hoa phong lan thông qua nghiên cứu và các biện pháp bảo tồn chuyển vị” là cơ hội tốt để bảo tồn đa dạng sinh học, đồng thời mở rộng mô hình để nhiều hộ dân được hưởng lợi. Chúng tôi kỳ vọng từ lan, bà con sẽ có thêm động lực bảo vệ rừng, cùng chung tay giữ màu xanh cho Ngọc Sơn - Ngổ Luông”, Phó Giám đốc Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông Nguyễn Mạnh Huy nhấn mạnh.

Phong Lan là một nhóm đại diện rõ nét nhất cho tính độc đáo của hệ sinh thái rừng núi đá vôi trong Khu BTTN Ngọc Sơn - Ngổ Luông

Từ những vườn lan bản địa đang dần hình thành, một con đường mới đang mở ra. Con đường mà ở đó, những cánh lan rừng không chỉ khoe sắc giữa đại ngàn, mà còn trở thành biểu tượng cho sự hòa quyện giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển bền vững cộng đồng.

Mạnh Hùng

Nguồn Phú Thọ : https://baophutho.vn/giu-sac-lan-rung-o-khu-bao-ton-thien-nhien-ngoc-son-ngo-luong-239352.htm