Giữ 'viên ngọc xanh Hồ Ba Bể' trước tăng trưởng 'nóng' về du lịch

8 giờ trướcBài gốc

Việc cân bằng giữa phát triển kinh tế du lịch và bảo tồn di sản thiên nhiên – văn hóa trở thành yêu cầu cấp thiết, nhằm giúp Hồ Ba Bể phát huy giá trị xứng tầm Di tích quốc gia đặc biệt và hướng tới mô hình du lịch sinh thái bền vững.

Di sản quý giá giữa lòng núi rừng

Hồ Ba Bể – “viên ngọc xanh” giữa núi đá vôi Đông Bắc – là một trong 20 hồ nước ngọt tự nhiên lớn và đẹp nhất Việt Nam và thế giới. Với diện tích mặt nước hơn 500 ha, nằm ở độ cao khoảng 150 m so với mực nước biển, hồ được hình thành từ ba nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng, tạo nên bức tranh thủy mặc kỳ vĩ, nơi mây trời, non nước hòa quyện.

Cảnh sắc Hồ Ba Bể

Hồ là phần trung tâm của Vườn quốc gia Ba Bể, nơi sở hữu hệ sinh thái đa dạng bậc nhất miền Bắc với hơn 1.000 loài thực vật và 80 loài thú quý hiếm. Bao quanh hồ là các bản làng của người Tày, Nùng, Dao… với nếp nhà sàn, điệu hát then, lễ hội Lồng Tồng đậm đà bản sắc – tạo nên quần thể di sản tự nhiên và văn hóa hiếm có.

Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định xếp hạng Danh lam thắng cảnh Hồ Ba Bể là Di tích quốc gia đặc biệt, khẳng định giá trị nổi bật về địa chất, cảnh quan và văn hóa của hồ nước ngọt giữa lòng núi rừng Đông Bắc.

Những năm gần đây, cùng với sự hoàn thiện hạ tầng giao thông, du lịch Ba Bể phát triển mạnh mẽ. Năm 2024, khu vực này đón hơn 300.000 lượt khách, con số kỷ lục đối với một vùng núi vốn còn hạn chế về dịch vụ.

Hàng loạt homestay, nhà nghỉ mọc lên ven hồ; các tour chèo kayak, cắm trại, chụp ảnh trải nghiệm được tổ chức khắp nơi, đem đến sinh khí mới cho đời sống người dân.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng “nóng” của du lịch cũng kéo theo không ít hệ lụy. Nhiều điểm quanh hồ xuất hiện rác thải sinh hoạt, nước thải chưa qua xử lý chảy thẳng xuống hồ. Một số hộ dân tận dụng mặt nước để nuôi cá lồng, làm bè nổi, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm nghiêm trọng.

Song song với áp lực môi trường là nguy cơ “phai nhạt bản sắc”. Không ít hoạt động văn hóa bị thương mại hóa; kiến trúc nhà sàn truyền thống bị thay thế bởi các công trình bê tông, tiện nghi hiện đại nhưng xa lạ với cảnh quan nguyên sơ của Ba Bể.

Núi non hữu tình giúp Hồ Ba Bể trở thành điểm đến ngày càng thu hút du khách

Cân bằng giữa phát triển và bảo tồn

Trước thực trạng đó, tỉnh Thái Nguyên (sau khi sáp nhập địa giới hành chính từ Bắc Kạn) cùng Ban Quản lý Vườn quốc gia Ba Bể đã triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo tồn bền vững di sản.

Công tác kiểm soát ô nhiễm được tăng cường; các hộ dân ven hồ được hỗ trợ xây bể xử lý nước thải sinh hoạt, tổ chức thu gom rác định kỳ. Chính quyền địa phương siết chặt việc cấp phép xây dựng, yêu cầu cơ sở lưu trú tuân thủ quy hoạch, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, hài hòa cảnh quan.

Cùng với đó, mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa được xác định là hướng đi bền vững. Các bản Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc được chọn làm điểm kiểu mẫu, trong đó người dân trực tiếp tham gia hướng dẫn du khách, trình diễn văn hóa truyền thống, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái.

Tỉnh Thái Nguyên xác định, chìa khóa của phát triển du lịch bền vững là đặt bảo tồn lên hàng đầu. Hồ Ba Bể không thể chỉ là nơi đến, mà phải là nơi được gìn giữ để các thế hệ sau vẫn có thể tự hào về vẻ đẹp nguyên sơ của quê hương.

Hiện nay, nhiều dự án du lịch sinh thái và du lịch xanh đang được khuyến khích triển khai tại khu vực hồ: tour chèo thuyền ngắm cảnh kết hợp thu gom rác, chương trình “Một cây xanh cho Ba Bể” do thanh niên địa phương phát động, hay mô hình du lịch “không rác thải” gắn với trải nghiệm văn hóa bản địa.

Tỉnh Thái Nguyên cũng chú trọng nâng cao nhận thức cho du khách: hạn chế sử dụng túi nilon, không xả rác, không gây tiếng ồn, tôn trọng phong tục tập quán địa phương.

Một số doanh nghiệp cam kết theo tiêu chí “3 không”: không rác thải nhựa – không xâm phạm thiên nhiên – không phá vỡ cảnh quan.

Phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Hồ Ba Bể gắn với phát triển du lịch

VHO - Phó Thủ tướng Mai Văn Chính ký Quyết định số 1407/QĐ-TTg quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt Danh lam thắng cảnh Hồ Ba Bể.

Theo ông Nguyễn Chu Thu, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Thái Nguyên cho biết: “Sau sáp nhập, du lịch Hồ Ba Bể đang có thêm nhiều cơ hội phát huy giá trị xứng tầm. Tỉnh định hướng phát triển du lịch bền vững, lấy du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, du lịch cộng đồng làm điểm nhấn để Hồ Ba Bể trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của địa phương”.

Ông nhấn mạnh, để phát triển tương xứng với tiềm năng, Ba Bể phải song hành giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển văn hóa bản địa, kết hợp đầu tư hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ, xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù gắn với cảnh quan và con người.

“Nếu du lịch hồ Ba Bể chỉ dựa vào cảnh quan thiên nhiên thì khó bền vững. Song hành với việc bảo vệ môi trường thiên nhiên, cảnh quan, môi trường du lịch. Ba Bể cần chú trọng bảo tồn các giá trị văn hóa bản địa, phát triển thêm các sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng theo hướng xanh, bền vững. Kết hợp với đầu tư hạ tầng giao thông, dịch vụ, nhân lực và các sản phẩm đặc thù.

Để phát triển tương xứng với tiềm năng, Ba Bể cần xây dựng đa dạng sản phẩm du lịch gắn với văn hóa và cảnh quan. Song song với đó cần đa dạng, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch và tăng cường liên kết với các điểm đến lân cận như: ATK Định Hóa, ATK Chợ Đồn, hồ Núi Cốc, hồ thủy điện Na Hang (Tuyên Quang) thác Bản Giốc (Cao Bằng), Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) … Đồng thời kêu gọi đầu tư vào hạ tầng, dịch vụ phục vụ du lịch chất lượng cao”- ông Nguyễn Chu Thu cho biết.

Hệ thực vật phong phú ở Vườn Quốc gia Ba Bể

Quy hoạch tổng thể phát huy giá trị di sản

Tháng 6 vừa qua, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã ký Quyết định số 1407/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi Di tích quốc gia đặc biệt Danh lam thắng cảnh Hồ Ba Bể.

Mục tiêu của quy hoạch nhằm bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị nổi bật về địa chất, cảnh quan, hệ sinh thái và văn hóa, đồng thời khắc phục những bất cập về dân cư, hạ tầng và phát triển du lịch. Hồ Ba Bể được xác định là hạt nhân trong tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan, với 19 phân khu chức năng được quy hoạch đồng bộ.

Các định hướng chính gồm: Bảo tồn toàn diện hệ sinh thái, địa mạo và di sản văn hóa phi vật thể của cộng đồng các dân tộc trong khu vực; Phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch bền vững và hình thành thương hiệu du lịch đặc sắc của Thái Nguyên.

Xây dựng tuyến du lịch – di sản liên vùng kết nối các điểm du lịch miền núi phía Bắc, hướng tới mục tiêu đưa Ba Bể trở thành Khu du lịch quốc gia trước năm 2030, trung tâm du lịch trọng điểm của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Sản phẩm du lịch chủ đạo được định hướng gồm: Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, tín ngưỡng (gắn với các điểm: Động Hua Mạ, Đền An Mạ, Thác Đầu Đẳng, Động Puông, Ao Tiên, đảo Bà Góa); Du lịch cộng đồng và văn hóa dân tộc tại các bản Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc.

Du lịch nông nghiệp, trải nghiệm và sản phẩm OCOP, kết hợp khám phá cảnh quan địa chất như Thung lũng đá thạch nhũ, rừng Khau Qua, vùng đất ngập nước Cốc Tộc.

Quy hoạch này là cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai các dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị Danh lam thắng cảnh Hồ Ba Bể trong tương lai.

Hồ Ba Bể không chỉ là thắng cảnh đẹp mà còn là “hơi thở xanh” của núi rừng, là ký ức văn hóa của bao thế hệ người Tày, Nùng, Dao. Giữ gìn Hồ Ba Bể hôm nay không chỉ là bảo vệ một danh thắng, mà là gìn giữ bản sắc và linh hồn của vùng đất – nơi con người và thiên nhiên đã sống hòa quyện qua hàng trăm năm.

Nếu được khai thác hợp lý, đặt bảo tồn làm gốc, Hồ Ba Bể sẽ trở thành hình mẫu cho du lịch sinh thái bền vững ở Việt Nam – nơi mỗi bước chân du khách không chỉ để lại dấu ấn trải nghiệm mà còn góp phần giữ cho màu xanh của di sản mãi vẹn nguyên.

AN AN

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/van-hoa/giu-vien-ngoc-xanh-ho-ba-be-truoc-tang-truong-nong-ve-du-lich-174543.html