Giữa cơn bão lạm phát, Iran bỏ 4 số 0 trên đồng nội tệ

7 giờ trướcBài gốc

Tờ tiền rial của Iran. Ảnh: AFP

Theo hãng thông tấn chính thức IRNA của Iran, dự luật được thông qua tại phiên họp công khai của Quốc hội với 144 phiếu thuận, 108 phiếu chống và 3 phiếu trắng. Trước đó, hồi tháng 8, Nội các Iran cũng đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất phá giá đồng nội tệ. Tuy nhiên, việc này còn cần được Hội đồng Hiến pháp phê chuẩn.

Chủ tịch Ủy ban Kinh tế Quốc hội Iran Seyed Shamseddin Hosseini cho biết Tehran quyết định cắt số 0 nhằm "đơn giản hóa giao dịch" và "giảm chi phí in tiền". Đồng nội tệ mới của Iran vẫn tiếp tục được gọi là rial và đơn vị tiền tệ được gọi là gheran. Sau khi được xóa bỏ 4 số 0 trên mệnh giá, 1 rial mới sẽ bằng 10.000 rial hiện tại và được chia thành 100 gheran. Iran sẽ cho phép cả tiền cũ và tiền mới cùng lưu hành trong tối đa 3 năm và Ngân hàng Trung ương Iran có 2 năm để thực hiện việc chuyển đổi. Khi giai đoạn chuyển đổi kết thúc, mọi giao dịch và nghĩa vụ tài chính tính bằng rial cũ sẽ tự động được quy đổi sang đơn vị mới theo tỷ lệ đã định.

Động thái được đưa ra trong bối cảnh đồng rial là một trong những đồng tiền yếu nhất thế giới. Theo các nguồn theo dõi thị trường chợ đen, đồng rial đã liên tiếp tụt xuống mức thấp trong những ngày gần đây, giữa bối cảnh Liên hợp quốc tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran. Anh, Pháp và Đức, các nước ký kết thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với Iran, tháng trước đã kích hoạt cơ chế nhằm khôi phục các lệnh trừng phạt quốc tế do cáo buộc Tehran không tuân theo thỏa thuận. Hôm 5-10, tỷ giá rial giao dịch ở mức khoảng 1.115.000 rial đổi 1 USD, so với khoảng 920.000 rial đổi 1 USD khi kế hoạch bỏ bớt số 0 được đề xuất khôi phục hồi đầu tháng 8.

Kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân (JCPOA) năm 2018 và tái áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế, đồng rial đã rơi tự do, mất hơn 90% giá trị. Nếu như cách đây hơn một thập kỷ, một USD đổi được khoảng 10.000 rial, thì nay trên thị trường tự do, con số ấy đã vượt quá 500.000 rial. Sự sụt giảm nghiêm trọng này khiến sức mua của người dân giảm mạnh, chi phí sinh hoạt leo thang, còn tỷ lệ lạm phát theo số liệu chính thức đã lên tới 40%.

Đề xuất đổi mệnh giá tiền tệ này lần đầu được đưa ra vào năm 2019, nhưng sau đó bị hoãn lại. Trong hơn hai thập kỷ qua, nhiều nhiệm kỳ Tổng thống Iran, từ Hashemi Rafsanjani, Mahmoud Ahmadinejad cho tới Hassan Rouhani, đều từng cân nhắc biện pháp tương tự nhưng chưa thể thực hiện vì lo ngại chi phí và tác động chính trị - xã hội.

Chủ tịch Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, ông Shamseddin Hosseini cho biết, mục tiêu của kế hoạch là “làm cho tiền giấy trở nên tiện dụng hơn và giúp các giao dịch tài chính được thực hiện dễ dàng hơn”. Ông thừa nhận rằng, việc loại bỏ số 0 không thể trực tiếp làm giảm lạm phát hay giải quyết những vấn đề sâu xa của nền kinh tế, nhưng coi đây là “điều chỉnh không thể tránh khỏi” trong bối cảnh đồng rial đã mất giá quá lâu.

Tuy nhiên, giới kinh tế cảnh báo việc cắt số 0 không phải giải pháp toàn năng. Kinh nghiệm từ các quốc gia khác cho thấy, chỉ khi đi kèm cải cách cơ cấu, biện pháp này mới mang lại hiệu quả. Thổ Nhĩ Kỳ được xem là câu chuyện thành công tiêu biểu. Năm 2005, nước này cắt 6 số 0 khỏi đồng lira, đồng thời thực hiện cải cách toàn diện, từ đó hồi sinh đồng tiền và kiềm chế lạm phát. Ngược lại, Venezuela và Zimbabwe là minh chứng cho thất bại khi xóa số 0 mà không giải quyết gốc rễ chính sách tài khóa và quản trị. Zimbabwe từng phải cắt tổng cộng 25 số 0 nhưng lạm phát vẫn vượt tầm kiểm soát, buộc nước này phải bỏ đồng nội tệ vào năm 2009 và chuyển sang sử dụng USD.

Từ những bài học đó, WANA bình luận Iran hiện đứng giữa ngã ba đường: nếu kết hợp với cải cách như tăng cường độc lập cho Ngân hàng Trung ương, kiểm soát thâm hụt ngân sách và thu hút đầu tư, đây có thể là bước ngoặt trong phục hồi kinh tế. Nhưng nếu chỉ dừng ở việc “phẫu thuật bề ngoài”, động thái này sẽ khó tạo thay đổi thực chất.

AN BÌNH

Nguồn CAĐN : https://cadn.com.vn/giua-con-bao-lam-phat-iran-bo-4-so-0-tren-dong-noi-te-post320271.html