Ảnh minh họa - Ảnh: Bloomberg.
Sức mạnh này được phản ánh qua việc thặng dư thương mại của Trung Quốc đang tiến tới con số kỷ lục 1,2 nghìn tỷ USD trong năm nay.
Theo hãng tin Bloomberg, trong khi khả năng tiếp cận thị trường Mỹ bị suy giảm vì thuế quan, các nhà sản xuất Trung Quốc đã chuyển hướng sang các thị trường khác: xuất khẩu của nước này sang Ấn Độ đạt kỷ lục trong tháng 8; xuất khẩu sang thị trường châu Phi đang tiến tới hoàn tất năm mạnh chưa từng thấy; và xuất khẩu sang thị trường Đông Nam Á cũng đã vượt qua mức đỉnh thiết lập trước đại dịch.
Làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc đang gây lo ngại ở nhiều quốc gia, khiến các chính phải cân nhắc giữa một bên là tổn thất đối với các nhà sản xuất trong nước với một bên là rủi ro làm mếch lòng Bắc Kinh - đối tác thương mại lớn nhất của hơn một nửa thế giới.
CÁC QUỐC GIA NGẠI CÓ HÀNH ĐỘNG ĐỐI VỚI HÀNG TRUNG QUỐC
Đến nay mới chỉ có Mexico có động thái nhằm vào hàng hóa từ Trung Quốc, với đề xuất mức thuế quan lên tới 50% đối với hàng hóa Trung Quốc gồm ô, linh kiện ô tô và thép. Tuy nhiên, nhiều quốc gia khác cũng đang đương đầu với sức ép phải hành động. Theo tiết lộ của nguồn thạo tin với Bloomberg, trong những tuần gần đây, nhà chức trách Ấn Độ đã nhận được 50 đơn đề nghị điều tra chống bán phá giá đối với hàng hóa từ một số quốc gia gồm Trung Quốc. Tại Indonesia, bộ trưởng thương mại nước này đã cam kết tăng cường giám sát hàng hóa nhập khẩu.
Tuy nhiên, theo Bloomberg, dư địa để các quốc gia có hành động mạnh mẽ đối với làn sóng hàng giá rẻ từ Trung Quốc là hạn chế. Một lý do ở đây là nhiều nước còn đang đàm phán thương mại với Mỹ nên không muốn vướng vào căng thẳng thương mại với Trung Quốc.
Giới chức các nước đang hành động một cách cẩn trọng. Bộ trưởng thương mại Nam Phi đã từ chối ý tưởng áp thuế quan trừng phạt lên ô tô Trung Quốc sau khi đã tăng gấp đôi thuế quan đối với ô tô Trung Quốc trong năm nay, và thay vào đó muốn Trung Quốc đầu tư nhiều hơn vào Nam Phi. Chile và Ecuador lặng lẽ áp phí có trọng điểm lên hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc. Brazil dọa trả đũa mạnh hơn, nhưng đã để ngỏ một cửa sổ miễn thuế quan cho hãng xe điện Trung Quốc BYD với điều kiện hãng này tăng cường sản xuất ở Brazil.
Bắc Kinh đang sử dụng nhiều biện pháp ngoại giao và kinh tế để các quốc gia không có hành động cứng rắn với hàng hóa Trung Quốc. Trong tháng 9 này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi các nước BRICS đoàn kết chống lại chủ nghĩa bảo hộ. Bộ Thương mại Trung Quốc cảnh báo Mexico “nghĩ kỹ” trước khi tăng thuế quan lên hàng Trung Quốc. Tờ Nhân dân Nhật báo hồi tháng 8 viết trên tài khoản mạng xã hội một bài đăng phản bác quan điểm của phương Tây nói rằng Trung Quốc bán phá giá hàng hóa, khẳng định các nhà xuất khẩu Trung Quốc không bán hàng dưới giá vốn.
YẾU TỐ TỶ GIÁ
Theo các nhà phân tích của Bloomberg Economics, nếu Mỹ tập hợp các nước nhằm vào Trung Quốc, Bắc Kinh sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong việc ứng phó với các thách thức trong nước như khủng hoảng bất động sản kéo dài và dân số lão hóa. “Theo thời gian, Trung Quốc có thể khuyến khích doanh nghiệp của họ sản xuất ở nước ngoài”, Bloomberg Economics nhận định.
Tuy xuất khẩu giữ đà tăng trưởng, các nhà sản xuất Trung Quốc không hề giàu lên. Lợi nhuận sản xuất công nghiệp của nước này giảm 1,7% trong 7 tháng đầu năm do họ giảm giá hàng hóa để bán được nhiều hàng hơn ở nước ngoài. Tình trạng dư thừa công suất của các nhà máy ở Trung Quốc đang khiến tình trạng giảm phát ở Trung Quốc trở nên dai dẳng và Chính phủ nước này đang tăng cường nỗ lực nhằm cắt giảm công suất dư thừa đó.
Việc đẩy mạnh xuất khẩu cũng có thể làm suy yếu nỗ lực của Trung Quốc nhằm dịch chuyển nền kinh tế theo hướng dựa nhiều hơn vào tiêu dùng trong nước. Tuy nhiên, đây có thể là cách để Trung Quốc củng cố sức mạnh trên bàn đàm phán với Mỹ, nhất là trước cuộc gặp sắp tới giữa ông Tập với Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Hàn Quốc. Việc xuất khẩu của Trung Quốc vẫn diên ra mạnh mẽ sẽ chứng minh với thế giới rằng Trung Quốc không cần phải dựa vào thị trường Mỹ mà vẫn “sống khỏe”.
Năm ngoái, Trung Quốc đạt thặng dư thương mại khoảng 1 nghìn tỷ USD, và năm nay, mức thặng dư có thể lên tới 1,2 nghìn tỷ USD - theo ước tính của Bloomberg.
Đồng nhân dân tệ giảm giá so với nhiều đồng tiền khác, ngoại trừ tăng giá so với USD, là một động lực quan trọng cho xuất khẩu của Trung Quốc sang các thị trường ngoài Mỹ. Theo một ước tính của ngân hàng đầu tư Macquarie, tỷ giá hối đoái thực tế của nhân dân tệ, sau khi đã tính đến yếu tố khác biệt lạm phát giữa Trung Quốc với các đối tác thương mại chính của nước này, đang ở mức thấp nhất kể từ tháng 12/2011.
Do Trung Quốc áp dụng tỷ giá tham chiếu giữa nhân dân tệ và USD, cho phép tỷ giá đồng nội tệ dao động trong biên độ 2% xung quanh tỷ giá trung tâm, nên dù tăng giá nhẹ so với USD, nhân dân tệ vẫn giảm giá mạnh so với các đồng tiền chủ chốt khác vì USD mất giá mạnh so với các đồng tiền này. Việc Fed hạ lãi suất trong tháng này có thể kéo USD giảm sâu hơn và do đó kéo nhân dân tệ giảm theo, giúp cho sức cạnh tranh của hàng hóa Trung Quốc trên toàn cầu tăng thêm.
Vì những lý do này, làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc tràn ngập toàn cầu có thể sẽ không sớn dừng lại.
An Huy