Giúp dân phát triển kinh tế từ quả sachi

một ngày trướcBài gốc

TS Phạm Hữu Nhượng bên vườn trồng thử nghiệm cây sacha inchi trong khu vực thử nghiệm của Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM.

Nghiên cứu tăng năng suất đậu quả

Sacha inchi (đậu núi) là cây thuộc bộ thực vật hạt kín hai lá mầm, dạng thân bán gỗ dây leo, tên khoa học Plukenetia volunilis L., có xuất xứ từ rừng Amazon, vùng nhiệt đới Nam Mỹ. Theo nghiên cứu, hạt của sacha inchi có hàm lượng dầu cao (41 - 52%), protein (24 - 25%) tùy giống và nhiều khoáng chất khác. Dầu từ hạt sacha inchi có thể bào chế thành dầu thực vật chứa omega 3, 6, 9, được sử dụng làm thực phẩm, mỹ phẩm...

Bã dầu với hàm lượng đạm cao có thể nghiền làm phân bón cho cây trồng. Cây sacha inchi phù hợp với khí hậu nhiệt đới, có thể xem là cây che phủ đất, chống xói mòn cho đất dốc và không đòi hỏi quá khắt khe về điều kiện đất đai, có thể sinh trưởng phát triển trên nhiều loại đất, kể cả đất bạc màu.

Tại Việt Nam, sacha inchi được Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống và sản phẩm cây trồng quốc gia đưa về trồng thử nghiệm từ tháng 11/2013 tại một số tỉnh phía Bắc. Các nhà khoa học trong nước từng đề xuất định hướng chuyển đất lúa, mía năng suất thấp sang trồng cây sacha inchi nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế trên đất nông nghiệp của TPHCM.

Để tăng năng suất cây sacha inchi (thường chỉ có 1 quả trên mỗi chùm), nhóm nhà khoa học Trường Đại học Nguyễn Tất Thành đã nghiên cứu sử dụng chất điều hòa sinh trưởng benzyl adenin phun nồng độ 40 ppm lên cây, làm tăng số lượng hoa cái, giúp đạt 2 quả mỗi chùm, mỗi quả chứa 4 - 5 hạt.

Theo TS Phạm Hữu Nhượng - đại diện nhóm nghiên cứu, việc chuyển đổi giới tính hoa từ hoa đực thành hoa cái giúp tăng tỷ lệ đậu quả, dẫn đến tăng năng suất cho cây sacha inchi. Hiện, nhóm nghiên cứu làm các thủ tục đăng ký sáng chế để được cấp bằng sở hữu trí tuệ cho nghiên cứu này.

Về kỹ thuật trồng, TS Nhượng cho biết, cây sacha inchi trồng tốt nhất theo hình thức xen canh với một loại cây ăn quả trên địa hình đất cao ráo, thoát nước tốt. Cây không sống được ở khu vực đất ngập nước và có thể chết sau 3 ngày. Ngoài vấn đề trên, sacha inchi được các chuyên gia đánh giá dễ trồng, ít bị sâu bệnh. Nông dân chỉ cần làm giàn leo theo hình chữ T là cây có thể phát triển.

Quả sacha inchi có hàm lượng dầu lớn có thể là mô hình kinh tế cho nông dân thoát nghèo.

Tiềm năng kinh tế cao

Với quy mô trồng khoảng 1ha theo hình thức xen canh, có thể trồng từ 1.500 - 2.000 cây sacha inchi cho thu hoạch khoảng 1 tấn hạt cho vụ đầu tiên. Các vụ sau, năng suất có thể lên 2 - 3 tấn khi cây phát triển lớn hơn. Sacha inchi có thể thu hoạch trong 15 - 20 năm. TS Phạm Hữu Nhượng cho biết thêm, cây sacha inchi cho thu hoạch quanh năm, ra hoa kết quả liên tục không theo mùa vụ. Do quả chín rải rác, không tập trung, nên các đợt thu hoạch thường kéo dài trong nhiều ngày.

Độ chín của trái càng tăng thì độ ẩm của hạt càng giảm trong khi hàm lượng dầu tăng. Tuy nhiên, sang tới giai đoạn trái quá chín, có màu nâu sẫm thì hàm lượng dầu sẽ giảm. Hạt sacha inchi ở các vùng trồng thử nghiệm đều cho hàm lượng dầu và protein cao. Theo tính toán, từ 1kg hạt sacha inchi có thể thu được 320ml dầu.

Về khả năng chống sâu bệnh, nhóm nghiên cứu đánh giá, cây sacha inchi trong quá trình trồng có thể bị nhiễm sâu bệnh gây hại như bệnh lở cổ rễ, tuyến trùng, sâu đục thân. Tuy nhiên, mức độ gây hại không đáng kể. Có thể sử dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp như: Làm sạch vườn, xử lý cỏ dại, tàn dư thực vật trước khi làm đất trồng cây, cắt tỉa cành thường xuyên, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật gốc thảo mộc hoặc sinh học, chế phẩm sinh học để phun phòng hoặc trừ khi sâu bệnh mới bắt đầu xuất hiện.

Từ những kết quả đạt được, nhóm thực hiện cũng đã xây dựng quy trình canh tác cây sacha inchi cho TPHCM và các vùng phụ cận, có khả năng đạt 1 - 3 tấn/ha. Nhóm nghiên cứu tiến hành trồng thử nghiệm cho một số hộ nông dân ở Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) với quy mô vườn 500 - 1.000m2.

Ông Nguyễn Văn Cường - nông dân ở Đồng Nai trồng xen canh khoảng 200 cây sacha inchi tại vườn sầu riêng rộng gần 1.000m2. Ông được nhóm nghiên cứu cung cấp giống, phân bón, kỹ thuật làm giàn chữ T và quy trình chăm sóc. Sau vụ đầu tiên, ông thu hoạch gần 1 tạ hạt thành phẩm, bán với giá hơn 70.000 đồng mỗi kg.

“Cây sacha inchi khá dễ trồng, chỉ sau mùa mưa cây phát triển xanh tốt, ít khi bị sâu bệnh. Cây leo lên giàn tạo bóng mát nên vườn của tôi ít cỏ hơn nên đỡ công làm cỏ. Cây còn mang lại giá trị kinh tế tốt cho nông dân nếu có đơn vị bao tiêu đầu ra với giá cả ổn định”, ông Cường nói.

Theo đánh giá của nhóm nghiên cứu, cây sacha inchi hoàn toàn phù hợp để đưa vào cơ cấu cây trồng, tổ chức sản xuất tại những vùng còn quỹ đất chưa sử dụng hết hoặc sử dụng kém hiệu quả. Điều này không chỉ giúp việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng tăng hiệu quả kinh tế tốt hơn, mà còn tạo công ăn việc làm cho người dân nông thôn, giúp tự chủ được nguồn cung dầu Omega 3 ra thị trường. Khi trồng sacha inchi, người dân có thể tận dụng tối đa các loại nguyên vật liệu địa phương như tre, gỗ, tràm… để đóng cọc, làm giàn.

GS.TS Nguyễn Quang Thạch - Viện trưởng Viện Sinh học Nông nghiệp, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, Chủ nhiệm đề tài, đánh giá: “Sacha inchi là cây dễ trồng trên nhiều loại đất, có thể trồng ở khu vực đất khô cằn, không nhiều dinh dưỡng, không tốn nhiều diện tích vì có thể trồng xen canh.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của cây này là hiện chưa có nhiều đơn vị thu mua nên đầu ra cho sản phẩm gặp khó khăn. Chúng tôi mong muốn ngày càng có thêm nhiều doanh nghiệp quan tâm đầu tư công nghệ sản xuất để đảm bảo vấn đề đầu ra vì đây là loại cây cho giá trị kinh tế cao”.

Hà An

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/giup-dan-phat-trien-kinh-te-tu-qua-sachi-post742181.html