Gỡ khó chính quyền địa phương hai cấp - Bài 1: Nhận diện những 'nút thắt'

6 giờ trướcBài gốc

Ba tỉnh Tây Ninh, Đồng Tháp và Vĩnh Long có xuất phát điểm tương đối giống nhau về quy mô dân số, điều kiện kinh tế - xã hội và yêu cầu tinh gọn bộ máy. Cả ba địa phương đều bước đầu kiện toàn tổ chức nhanh, vận hành Trung tâm Hành chính công cấp xã thông suốt và thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ. Tuy vậy, những “điểm nghẽn” về phân cấp, ủy quyền, nhân sự và năng lực thực thi ở cơ sở vẫn tạo khoảng cách giữa mục tiêu và hiệu quả thực tế. Những thách thức và cách thức triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại các tỉnh này cũng cho thấy nhiều điểm tương đồng.

Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh Nguyễn Văn Út thăm và kiểm tra Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Mỹ Yên. Ảnh: Đức Hạnh/TTXVN

Phóng viên TTXVN thực hiện 3 bài viết "Gỡ khó trong vận hành chính quyền địa phương hai cấp" phân tích thực trạng, những “điểm nghẽn thể chế”, phản ánh tiếng nói từ địa phương và doanh nghiệp để đề xuất hướng hoàn thiện mô hình, giúp chính quyền địa phương hai cấp thật sự trở thành động lực nâng cao hiệu lực quản trị và phục vụ người dân.

Bài 1: Nhận diện những “nút thắt”

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp là chuyển đổi mang tính lịch sử, được triển khai đồng bộ trong cả nước. Tại tỉnh Tây Ninh mới (hợp nhất từ hai tỉnh cũ là Tây Ninh và Long An), bộ máy cấp tỉnh được tổ chức lại còn 15 cơ quan chuyên môn và tương đương, với 96 đơn vị hành chính cấp xã, phường. Tỉnh Đồng Tháp mới (hợp nhất từ các tỉnh cũ là Đồng Tháp và Tiền Giang) có 102 đơn vị hành chính cấp xã, phường. Tỉnh Vĩnh Long (hợp nhất từ 3 tỉnh cũ là Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh) có 124 đơn vị hành chính cấp xã, phường.

Tuy nhiên, sau gần 5 tháng vận hành chính thức (từ ngày 1/7/2025), các địa phương này đang phải đối mặt với nhiều “nút thắt” lớn, chủ yếu xoay quanh vấn đề nhân lực, khối lượng công việc quá tải và hạ tầng chưa đồng bộ.

Quá tải và thiếu hụt

Thách thức lớn nhất mà chính quyền cấp xã tại cả ba tỉnh Tây Ninh, Vĩnh Long và Đồng Tháp đang gặp phải là sự tăng lên đáng kể của khối lượng công việc do tiếp nhận thêm nhiệm vụ từ cấp huyện.

Tại xã Lương Hòa, tỉnh Tây Ninh, một đơn vị hành chính mới được hình thành trên cơ sở sáp nhập hai xã Lương Hòa và Tân Bửu cũ, khối lượng công việc rất lớn. Ông Đặng Cửu Long, Chủ tịch UBND xã cho biết: Mỗi cán bộ, công chức phải đảm nhận cùng một lúc nhiều nhiệm vụ ở các lĩnh vực khác nhau. Các nhiệm vụ, lĩnh vực này không đồng nhất về chuyên môn mà các công chức được đào tạo, do đó áp lực lớn đối với cán bộ, công chức các cơ quan, đơn vị. Khối lượng công việc lớn đến mức nhiều cơ quan, đơn vị phải làm việc liên tục, kể cả vào ngày nghỉ, để đảm bảo giải quyết công việc kịp thời.

Cùng với sự gia tăng về khối lượng, vấn đề nhân sự cũng trở nên cấp bách. Tại xã Lương Hòa, tổng số cán bộ, công chức được tỉnh giao tạm thời là 62/87 biên chế, khuyết 25 cán bộ, công chức (trong đó khối Đảng khuyết 14, khối Nhà nước khuyết 11).

Tương tự, tại tỉnh Vĩnh Long, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Hồ Thị Hoàng Yến cũng khẳng định: "Nhân sự ở một số nơi còn thiếu, chất lượng chưa đồng đều".

Việc thiếu hụt không chỉ ở số lượng mà còn ở chất lượng chuyên môn. Cán bộ, công chức cấp xã tại Vĩnh Long cơ bản có trình độ đại học trở lên, nhưng chuyên ngành lại chưa phù hợp với vị trí việc làm, đặc biệt là các vị trí về công nghệ thông tin; quản lý quy hoạch, xây dựng, kiến trúc, giao thông; quản lý đất đai, tài nguyên khoáng sản, tài nguyên nước, môi trường; quản lý y tế, khoa học - công nghệ, kế toán. Tình trạng này cũng diễn ra tại tỉnh Tây Ninh, nơi thiếu cán bộ có kinh nghiệm về kế toán, kinh tế, công nghệ thông tin, tư pháp, đất đai và xây dựng.

Ông Trương Lê Minh Thông, Phó Chủ tịch UBND xã An Bình, tỉnh Vĩnh Long thừa nhận: "Việc chuyển giao một số nhiệm vụ từ cấp huyện xuống xã cũng gây áp lực lớn cho cán bộ xã, khi phải vừa đảm nhận thêm nhiều công việc mới, vừa giải quyết các công việc tồn đọng. Trong giai đoạn đầu, một số cán bộ chưa được bố trí đúng chuyên môn, khiến việc xử lý công việc gặp khó khăn".

Bất cập về phân cấp, cơ sở vật chất và hạ tầng số

Mặc dù việc vận hành Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã đã được các tỉnh Tây Ninh, Vĩnh Long và Đồng Tháp chú trọng, nhưng hạ tầng vật chất và công nghệ vẫn còn nhiều điểm chưa đồng bộ.

Tại xã Lương Hòa (Tây Ninh), mặc dù trụ sở Trung tâm Phục vụ hành chính công đã được cải tạo, nhưng xã vẫn phải tận dụng lại các máy móc, thiết bị cũ từ đơn vị cũ chuyển về. Kết quả là một số máy tính có cấu hình yếu, đã hết hạn sử dụng hoặc bị hư hỏng.

Tại xã Mỹ Yên (Tây Ninh), Bí thư Đảng ủy xã Lê Thành Út nêu rõ thực trạng: Trụ sở UBND xã, Đảng ủy xã, các tổ chức chính trị xã hội và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã, Quân sự, Công An xã đang tận dụng các trụ sở của các xã trước sáp nhập để bố trí làm việc và hoạt động nên có nhiều bất cập trong công tác phối hợp, quản lý và điều hành các công việc chung của địa phương. Xã Mỹ Yên đã kiến nghị xem xét bố trí nguồn vốn đầu tư xây dựng Trung tâm hành chính xã.

Tỉnh Vĩnh Long cũng đối mặt với tình trạng tương tự, như: Cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị còn thiếu và chưa đồng bộ. Bên cạnh đó, sự thiếu đồng bộ về phần mềm cũng là một rào cản lớn. Tại Vĩnh Long, xã An Bình gặp trở ngại do hệ thống phần mềm giữa VNPT và Sở Khoa học và Công nghệ chưa đồng bộ, gây khó khăn trong xử lý hồ sơ, ảnh hưởng đến thứ hạng đánh giá. Anh Mai Phước Nghĩa, chuyên viên hành chính công xã An Bình cho biết, anh phải nỗ lực học hỏi các quy trình mới và làm quen với phần mềm mới để giải quyết các hồ sơ liên quan đến đất đai, nông nghiệp và môi trường.

Trong lĩnh vực chuyển đổi số, nơi được kỳ vọng là đòn bẩy cho mô hình chính quyền địa phương hai cấp, vẫn còn những vấn đề nội tại. Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đồng Tháp Lê Quang Khôi đánh giá: Nhiều địa phương chưa có công chức được đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin. Công tác bảo mật còn yếu, một số máy tính sử dụng phần mềm không bản quyền, lưu trữ mật khẩu không an toàn, tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dữ liệu.

Mô hình chính quyền địa phương hai cấp còn gặp vướng mắc về mặt thể chế, chính sách chưa hoàn chỉnh. Ông Nguyễn Hồng Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh nhìn nhận: Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhiều khó khăn mới phát sinh trên thực tế và trong thời gian tới có thể còn phát sinh thêm.

Xã Mỹ Yên (Tây Ninh) có dân số gần 50.000 người, 2 khu công nghiệp lớn nhưng chỉ có 23 cán bộ, chiến sĩ, chưa đáp ứng được yêu cầu bảo đảm an ninh trật tự. Ông Lê Thành Út, Bí thư Đảng ủy xã cho rằng, việc bổ sung biên chế cho lực lượng Công an xã là cần thiết nhằm bảo đảm tổ chức bộ máy đủ mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thực tiễn, đồng thời xã kiến nghị các cấp có thẩm quyền sớm xem xét, ban hành chính sách cải cách tiền lương đối với đội ngũ cán bộ, công chức.

Để mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào thực chất và hoạt động bền vững, việc tháo gỡ các "nút thắt" về nhân sự chuyên môn, đầu tư đồng bộ hạ tầng và hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền từ Trung ương là những yêu cầu cấp bách. (Còn tiếp)

Gỡ khó chính quyền địa phương hai cấp - Bài 2: Linh hoạt từ địa phương

Tân – Phú – Chí – Hằng (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/thoi-su/go-kho-chinh-quyen-dia-phuong-hai-cap-bai-1-nhan-dien-nhung-nut-that-20251210112658984.htm