Chính sách khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc miễn phí cho toàn dân được xem là bước tiến lớn trong chăm sóc sức khỏe nhân dân. Để chủ trương này đi vào đời sống, ngành y tế phải chuẩn bị đồng bộ cả về cơ chế, nhân lực, cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính. Xung quanh vấn đề này, VietTimes đã trao đổi với bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế, Bộ Y tế.
Bà Trần Thị Trang trao đổi với Viettimes về kế hoạch miễn phí KCB cho toàn dân
- Thưa bà, Bộ Y tế đã chuẩn bị như thế nào cho kế hoạch khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc miễn phí toàn dân từ năm 2026?
- Bộ Y tế đã ban hành Chương trình hành động triển khai Nghị quyết 72 và 282 của Chính phủ, đồng thời xây dựng kế hoạch chi tiết hướng dẫn tổ chức khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí. Theo chỉ đạo của Tổng Bí thư, nội dung này phải được tuyên truyền sâu rộng để người dân hiểu rõ quyền lợi của mình và chủ động tham gia.
Chúng tôi đang phân công rõ trách nhiệm, bảo đảm nguyên tắc “sáu rõ”: Rõ người, việc, nội dung, tiến độ, sản phẩm và trách nhiệm. Trước mắt, việc khám sức khỏe định kỳ sẽ triển khai tại trạm y tế xã, có hỗ trợ chuyên môn, nhân lực và thiết bị từ các cơ sở y tế tuyến trên.
- Các hướng dẫn cụ thể sẽ được triển khai ra sao, thưa bà?
- Bộ Y tế sẽ ban hành hướng dẫn cho từng nhóm đối tượng với các chỉ tiêu khám phù hợp: Người lao động theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động; học sinh – sinh viên theo chỉ số theo dõi sức khỏe ban đầu; người bệnh mạn tính có bộ chỉ số riêng.
Bộ cũng sẽ hướng dẫn mức chi phí từng loại khám – từ khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc đến kiểm tra chuyên sâu – dựa trên giá dịch vụ hiện hành và khả năng chi trả của Nhà nước, doanh nghiệp, quỹ BHYT. Kết quả khám sẽ được cập nhật vào hệ thống VNED và sổ sức khỏe điện tử, giúp người dân tra cứu và tránh trùng lặp.
- Người dân sẽ được khám miễn phí những gì, thưa bà?
- Gói khám sức khỏe định kỳ miễn phí dựa trên quy định hiện hành. Mỗi người dân được khám các chuyên khoa cơ bản: tai–mũi–họng, răng–hàm–mặt, mắt, da liễu, hô hấp và nội tổng quát. Ngoài ra còn được làm xét nghiệm máu, sinh hóa, siêu âm, X-quang, điện tim – tùy nhóm tuổi và yếu tố nguy cơ.
Các chỉ tiêu này do bác sĩ chỉ định, kết quả sẽ được cập nhật vào sổ sức khỏe điện tử để quản lý thống nhất.
- Còn các dịch vụ sàng lọc bệnh tật, đặc biệt là bệnh nguy cơ cao như ung thư, tim mạch...?
- Bộ Y tế đã có Thông tư 30 quy định gói dịch vụ y tế cơ bản tại trạm y tế xã, trong đó có nhiều dịch vụ sàng lọc. Tuy nhiên, Bộ đang rà soát để lựa chọn những dịch vụ phù hợp, chi phí–hiệu quả, đáp ứng mục tiêu phòng bệnh sớm và phù hợp ngân sách.
Trước mắt, tập trung vào sàng lọc cơ bản, ưu tiên bệnh phổ biến có thể phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Các sàng lọc chuyên sâu, kỹ thuật cao sẽ triển khai dần theo lộ trình, tùy khả năng cân đối quỹ.
- Chi phí dự kiến cho chương trình này là bao nhiêu, thưa bà?
- Ước tính chi phí khám trung bình khoảng 300 nghìn đồng/người. Với hơn 80 triệu người không thuộc nhóm lao động (vì doanh nghiệp đã chi trả theo luật), tổng kinh phí khoảng 25 nghìn tỷ đồng.
Ngân sách không chi toàn bộ ngay năm 2026 mà thực hiện theo lộ trình, ưu tiên nhóm chính sách, trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số. Người có thẻ BHYT có thể được chi trả từ quỹ bảo hiểm y tế. Nhà nước sẽ huy động linh hoạt nhiều nguồn để bảo đảm tính bền vững.
- Với quy mô lớn như vậy, liệu hệ thống y tế có quá tải khi triển khai?
- Đây là vấn đề Bộ Y tế đặc biệt quan tâm. Các địa phương phải lập kế hoạch cụ thể để phân luồng, tránh dồn người dân lên tuyến trên. Kinh nghiệm tổ chức tiêm chủng cho thấy nếu chuẩn bị tốt, huy động lực lượng tuyến tỉnh, huyện hỗ trợ tuyến xã, sẽ không xảy ra quá tải.
Trạm y tế xã là nơi tổ chức chính, vừa thuận tiện cho người dân, vừa củng cố mạng lưới y tế cơ sở. Bộ đang đánh giá năng lực từng tuyến, giao nhiệm vụ và hướng dẫn quy trình tổ chức khám theo địa bàn dân cư, thời điểm trong năm.
Các trạm y tế xã ở Quảng Trị ngày càng thu hút đông người dân đến khám
- Trạm y tế xã liệu có đủ điều kiện triển khai ngay năm 2026?
- Hiện nhân lực ở trạm y tế xã còn thiếu bác sĩ chuyên khoa. Các địa phương sẽ chỉ đạo các bệnh viện tuyến trên cử bác sĩ, mang thiết bị, máy móc về xã khám theo đợt. Cách làm này vừa bảo đảm chất lượng, vừa giúp đào tạo, chuyển giao kỹ năng cho tuyến dưới.
Song song, địa phương phải đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị để đến năm 2026, trạm y tế có thể đáp ứng yêu cầu cơ bản và từng bước chủ động hơn những năm sau.
- Người dân có bắt buộc phải tham gia khám định kỳ không, hay đây là quyền tự nguyện?
- Đây là quyền lợi, không phải nghĩa vụ. Nhà nước vận động, khuyến khích người dân chủ động đi khám để phát hiện sớm bệnh tật và phòng ngừa từ xa.
Chính sách này nhằm bảo đảm công bằng trong chăm sóc sức khỏe, giúp người dân – đặc biệt nhóm yếu thế – được kiểm tra định kỳ mà không phải lo chi phí.
- Theo bà, điều gì quyết định thành công của chính sách này?
- Làm sao để người dân thực sự được hưởng lợi. Muốn vậy, phải làm tốt hai việc: truyền thông để người dân hiểu và tham gia; tổ chức triển khai khoa học, đồng bộ từ Trung ương tới địa phương. Khi hệ thống vận hành trơn tru, người dân được phục vụ chu đáo, chương trình sẽ góp phần phát hiện sớm bệnh, giảm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Xin cảm ơn bà đã trao đổi!
Thanh Hằng