GS-TS Nguyễn Kim Lợi, Trường đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh: Ứng phó biến đổi khí hậu ở Đồng Nai, không ai ngoài cuộc

một ngày trướcBài gốc

GS-TS Nguyễn Kim Lợi

GS-TS NGUYỄN KIM LỢI, (Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu biến đổi khí hậu (BĐKH), Trưởng bộ môn Tài nguyên và GIS, Trường đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh - người trực tiếp tham gia xây dựng Chương trình Cập nhật kịch bản BĐKH và Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH cho tỉnh Đồng Nai đã có những chia sẻ với Đồng Nai cuối tuần liên quan đến vấn đề này.

Nguồn dữ liệu quan trọng phục vụ chiến lược phát triển

* Là người trực tiếp tham gia xây dựng kịch bản BĐKH và Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH cho tỉnh Đồng Nai, ông có thể chia sẻ về những định hướng chiến lược mà nhóm nghiên cứu đề xuất?

- Thông tin về đặc điểm khí hậu và kịch bản BĐKH địa phương là một trong những nguồn dữ liệu đầu vào cơ bản và quan trọng phục vụ cho công tác định hướng xây dựng chính sách, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Thực tế cho thấy hiện nay các phương án quy hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực đều cần phải lồng ghép yếu tố thay đổi khí hậu để có thể đưa ra được những phương án hợp lý và bền vững.

Từ những ngày đầu tham gia xây dựng chương trình Cập nhật kịch bản BĐKH và Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH cho tỉnh Đồng Nai, nhóm nghiên cứu chúng tôi đã luôn tích cực phối hợp chặt chẽ và hiệu quả với các bên liên quan tại Đồng Nai để có thể nắm bắt được một cách chi tiết nhất về thực trạng diễn biến khí hậu và tác động của BĐKH diễn ra tại địa phương.

Trên cơ sở đó, nhóm phát triển một khung đánh giá tổng hợp nhất để cung cấp một bức tranh chi tiết về diễn biến khí hậu Đồng Nai và phát triển nhiều tổ hợp kịch bản BĐKH cho địa phương. Chúng tôi tin rằng đây sẽ là nguồn thông tin hữu ích cho các bên liên quan.

* Do đặc điểm địa hình và điều kiện sinh thái khiến Đồng Nai trở thành khu vực dễ bị tổn thương trước tác động của BĐKH. Theo giáo sư thì việc cập nhật kịch bản BĐKH có ý nghĩa như thế nào đối với công tác quy hoạch phát triển bền vững và quản lý tài nguyên của địa phương?

- Việt Nam nói chung và nhiều địa phương trên cả nước trong đó có tỉnh Đồng Nai nói riêng được đánh giá là khu vực có tính dễ bị tổn thương rất cao trước những tác động bất lợi từ những yếu tố cực đoan khí hậu như mưa lớn cục bộ, ngập lụt đô thị, nắng nóng, hạn hán và xâm nhập mặn. Bên cạnh những yếu tố tự nhiên, mức độ đô thị hóa và công nghiệp hóa tại tỉnh Đồng Nai đã diễn ra nhanh chóng trong những năm qua, góp phần gia tăng mức độ tập trung dân số và gia tăng giá trị tài sản tại địa phương. Điều này cũng đồng nghĩa với mức độ phơi nhiễm và tính nhạy cảm trước các yếu tố cực đoan khí hậu cũng tăng cao hơn.

GS-TS Nguyễn Kim Lợi trình bày tại hội thảo ứng dụng GIS toàn quốc.

Việc cập nhật kịch bản BĐKH ở cấp tỉnh có ý nghĩa quan trọng đối với công tác quy hoạch phát triển bền vững tại địa phương. Kịch bản BĐKH được chi tiết hóa cho địa phương là một nguồn thông tin hữu ích, cung cấp nhiều cơ sở khoa học về diễn biến khí hậu, đặc biệt là các hiện tượng cực đoan trong tương lai. Từ đó, các bên liên quan có thể khai thác tối đa thông tin khí hậu và đặc biệt là lồng ghép yếu tố rủi ro khí hậu có xét đến nhiều mức độ cực đoan khác nhau cho công tác hoạch định chiến lược phát triển tại địa phương, đặc biệt là cho các nhóm ngành có mức độ nhạy cảm cao đối với các hiện tượng cực đoan khí hậu.

“Tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc liên kết của các bên liên quan từ người dân, doanh nghiệp, nhà khoa học và chính quyền địa phương. Theo đó, khả năng liên kết, chia sẻ thông tin và chia sẻ nguồn lực góp phần định hình và quyết định đến mức độ hiệu quả của các chính sách. Khả năng tiếp cận đến các nguồn lực tài chính và tiềm năng khoa học công nghệ của các bên liên quan sẽ góp phần đẩy mạnh hiệu quả và tăng tính bền vững về lâu dài của các chính sách hơn” - GS- TS Nguyễn Kim Lợi.

Ứng dụng quan trọng cho vùng cây ăn trái Đồng Nai

* Đồng Nai là khu vực sản xuất nông nghiệp trọng điểm với nhiều loại cây trồng chủ lực như sầu riêng, chôm chôm, bưởi, mít… Theo giáo sư, BĐKH đang và sẽ ảnh hưởng như thế nào đến năng suất, chất lượng, mùa vụ và khả năng cạnh tranh của các loại cây trồng này?

- BĐKH đang tác động đến phần lớn các khía cạnh của cuộc sống chúng ta. Đối với ngành trồng trọt, cụ thể là đối với các cây trồng chủ lực tại địa phương, sự thay đổi bất định của các yếu tố khí hậu có tác động bất lợi đến năng suất và chất lượng cây trồng.

Như vậy, để có thể đánh giá được những bất lợi từ BĐKH đến các cây trồng chủ lực tại địa phương, dữ liệu kịch bản biến đổi khí hậu cần thiết phải được lồng ghép vào ngành trồng trọt. Theo đó, một trong những công việc quan trọng là cần xác định rõ mức độ thích nghi và xây dựng bản đồ phân vùng thích nghi tự nhiên cho từng nhóm cây trồng chủ lực tương ứng với từng kịch bản BĐKH.

Bên cạnh đó, dữ liệu khí hậu cần được tích hợp với nhiều bộ mô hình toán cho từng loại cây trồng chủ lực để xác định năng suất và chất lượng cây trồng theo từng kịch bản dự tính khí hậu khác nhau, trong đó nhấn mạnh vào bài toán cân bằng nước và nhu cầu nước theo từng giai đoạn trong vòng đời sinh trưởng và phát triển của cây trồng.

Từ đó, chúng ta có thể ước tính được tiềm năng cây trồng tốt hơn và tối ưu được năng suất, chất lượng cây trồng chủ lực một cách hiệu quả hơn trước những rủi ro khí hậu khác nhau.

* Trong kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH, nhóm nghiên cứu đã đề xuất những nhóm giải pháp nào nhằm bảo vệ và phát triển bền vững vùng cây ăn trái của Đồng Nai?

- Để có thể bảo vệ và phát triển bền vững vùng cây ăn trái của tỉnh, chúng ta cần quan tâm đồng thời đến nhiều yếu tố khác nhau và cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Trong đó, nhu cầu về nước tưới cho cây trồng là bài toán quan trọng hàng đầu. Việc đánh giá tính sẵn có và tiềm năng về nguồn nước tưới cho cây trồng cần được xác định chi tiết. Trên cơ sở phân vùng nước tưới, chúng ta có thể xác định hợp lý hơn về cơ cấu phân bố cây trồng trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, quản lý dịch bệnh trên cây trồng cũng là một vấn đề cần được chú trọng quan tâm. BĐKH rõ ràng đã thay đổi đáng kể tập tính sinh thái của nhiều loại dịch bệnh theo hướng bất lợi cho cây trồng. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống giám sát và quản lý dịch bệnh hại cây trồng có xét đến điều kiện thay đổi khí hậu cũng là một trong những giải pháp mang lại hiệu quả cho công tác bảo vệ và phát triển bền vững vùng cây trồng chủ lực tại địa phương.

* Giáo sư có những khuyến nghị với Đồng Nai, các nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học và cộng đồng nông dân trong việc ứng phó hiệu quả với BĐKH?

- Trong công cuộc thích ứng và ứng phó với BĐKH, chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu trong tất cả các nhóm ngành, góp phần từng bước đi đến sự phát triển bền vững về lâu dài. Chúng ta cần xem chuyển đổi xanh là động lực để phát triển, không phải là gánh nặng mà là một cơ hội để các bên liên quan phát huy vai trò của mình. Trong quá trình chuyển đổi xanh để thích ứng với biến đổi khí hậu, chắc chắn không ai có thể đứng ngoài cuộc.

* Xin cảm ơn ông!

Lê Phương Khanh (thực hiện)

Nguồn Đồng Nai : https://baodongnai.com.vn/dong-nai-cuoi-tuan/202506/gs-ts-nguyen-kim-loi-truong-dai-hoc-nong-lam-thanh-pho-ho-chi-minh-ung-pho-bien-doi-khi-hau-o-dong-nai-khong-ai-ngoai-cuoc-cb80f5d/