GS.TS Nguyễn Tiến Dũng: 'Cẩn thận với những mầm bệnh mỗi mùa bão qua'

một giờ trướcBài gốc

Sau những cơn bão, hình ảnh dễ thấy nhất là cảnh người dân dọn dẹp bùn đất, thu gom đồ đạc, dựng lại nhà cửa. Nhưng ít ai để ý rằng, khi dòng nước rút đi, hàng loạt mầm bệnh vẫn còn âm thầm ẩn náu trong từng vũng nước, từng góc nhà và trên chính cơ thể con người.

Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ rằng: “Thiên tai nào cũng để lại hai dạng hậu quả, cái thấy ngay là nhà cửa, đường sá, cơ sở vật chất; còn cái đến sau, lặng lẽ mà dai dẳng, chính là bệnh tật.”

GS.TS Nguyễn Tiến Dũng là chuyên gia y tế cộng đồng, Giảng viên cao cấp Trường Đại học Thăng Long, Giáo sư danh dự Đại học Quốc tế California Hoa Kỳ.

Giữ an toàn là bước đầu tiên để vượt qua bão

“Trong mưa bão, bệnh đầu tiên phải phòng là đuối nước,” bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ. Nghe tưởng chừng đơn giản, nhưng năm nào cũng có những cái chết thương tâm chỉ vì một phút chủ quan. Nhiều người cố gắng vớt đồ, lội qua dòng nước tưởng nông mà bị cuốn trôi chỉ trong chớp mắt.

“Không ai biết được chỗ nào sâu hay nông, dòng chảy mạnh hay yếu. Cho nên nguyên tắc đầu tiên là không được lao xuống nước lũ, dù chỉ vài phút,” ông nhấn mạnh.

Trong bối cảnh đó, tìm nơi cao, an toàn và giữ liên lạc với chính quyền địa phương là điều tiên quyết. Đặc biệt, với sinh viên ở ký túc xá hoặc nhà trọ, việc kiểm tra tòa nhà, đường thoát nước, nguồn điện và phương án di chuyển tạm thời cần được thực hiện từ trước khi bão đến.

Nước rút là lúc bệnh đến...

Nếu trong bão là hiểm nguy của nước cuốn, thì sau bão là hiểm nguy của nước bẩn. Bác sĩ Dũng liệt kê bốn nhóm bệnh phổ biến nhất sau lũ: tiêu chảy, bệnh ngoài da, bệnh truyền nhiễm và bệnh về đường hô hấp.

Thứ nhất, tiêu chảy và bệnh đường ruột. Nước sinh hoạt bị ô nhiễm, thực phẩm dễ hỏng do mất điện và người dân thường chủ quan nghĩ nước trong là nước sạch. “Nước lũ dù có trong tới đâu vẫn chứa vô số vi khuẩn, kim loại nặng và chất độc hại.”

Ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của Oresol (ORS), loại dung dịch bù nước và điện giải: “Trong vùng ngập, chỉ cần vài gói Oresol là có thể cứu người. Khi tiêu chảy, cơ thể mất nước rất nhanh. Nếu chưa đến được bệnh viện, hãy pha Oresol với nước sạch. Khi đi tiểu nhiều là cơ thể đã được bù đủ dịch.”

Thứ hai là các bệnh ngoài da và nhiễm trùng. Nguy cơ của căn bệnh này thường đến từ chính những vết xước nhỏ mà người dân chủ quan bỏ qua. Sau khi lũ rút, nước bẩn và bùn đất chứa vô số vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng dễ xâm nhập qua da khi tiếp xúc trực tiếp. Nhiều người chỉ cảm thấy ngứa nhẹ hoặc rát, nghĩ rằng rửa qua là hết, nhưng thực tế, các tổn thương da có thể tiến triển nhanh thành viêm loét, sưng tấy, thậm chí nhiễm trùng toàn thân nếu không được vệ sinh và xử lý đúng cách.

Khi tắm rửa trong vùng ngập lụt, cần dùng nước sạch và xà phòng diệt khuẩn, không nên kỳ cọ quá mạnh để tránh làm trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Sau đó nên lau khô người, mặc quần áo sạch và giữ cơ thể khô thoáng. Nếu thấy da nổi mẩn đỏ, ngứa rát kéo dài hoặc có dấu hiệu sưng tấy, cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra kịp thời.

Bác sĩ Nguyễn Tiến Dũng trong buổi trao đổi tại Bệnh viện Đại học Phenikaa.

Thứ ba là bệnh về đường hô hấp, đặc biệt là viêm phổi. Sau mưa bão, nhiều người dân, cán bộ địa phương và cả các đội sinh viên tình nguyện thường trực tiếp tham gia dọn bùn, vận chuyển hàng cứu trợ, thu gom rác thải trong điều kiện ẩm thấp. Quần áo ướt, giày dép không chống thấm, lại làm việc nhiều giờ dưới mưa khiến thân nhiệt giảm nhanh, sức đề kháng yếu đi, tạo điều kiện cho virus và vi khuẩn tấn công.

“Chỉ cần ngâm mình trong nước lạnh quá hai tiếng, phổi đã có thể bị viêm,” bác sĩ Dũng cảnh báo.

Đối với sinh viên tham gia cứu trợ hoặc các đội hình tình nguyện, nguy cơ này còn cao hơn bởi phần lớn chưa có nhiều kỹ năng phòng hộ. Không ít bạn chỉ mặc áo mưa mỏng, đi dép lê hoặc giày vải, làm việc liên tục nhiều giờ liền trong nước bẩn. Có trường hợp bị cảm lạnh, ho, sốt sau khi về ký túc xá nhưng ngại đi khám, dẫn đến bệnh nặng thêm. “Tinh thần xung phong là điều rất đáng quý, nhưng đi cùng đó cần có kiến thức về an toàn sức khỏe. Chỉ khi biết cách tự bảo vệ mình, các bạn mới có thể giúp đỡ người khác,” bác sĩ Dũng nhấn mạnh.

Sinh viên tình nguyện tham gia hỗ trợ dọn dẹp sau bão lũ. (Ảnh: Facebook)

Để phòng bệnh, người dân và sinh viên tình nguyện nên thay ngay quần áo khô sau khi làm việc dưới nước, giữ ấm cơ thể, đặc biệt là ngực, cổ và bàn chân. Buổi tối cần uống nước ấm, tránh nằm nơi có gió lùa hoặc điều hòa, đồng thời ăn đủ chất, nghỉ ngơi hợp lý để cơ thể phục hồi. Nếu xuất hiện các dấu hiệu như ho kéo dài, sốt, đau tức ngực hoặc khó thở, tuyệt đối không tự ý uống thuốc hạ sốt mà nên đến cơ sở y tế để kiểm tra.

Thứ tư, là bệnh truyền nhiễm. Bệnh truyền nhiễm cũng thường xuất hiện khi nước bắt đầu rút sau bão. Lúc này, môi trường ẩm ướt, rác thải, xác động vật và nước đọng trở thành nơi lý tưởng để ruồi, muỗi, chuột và các loại vi khuẩn sinh sôi mạnh mẽ. Nhiều loại bệnh có thể bùng phát chỉ sau vài ngày như đau mắt đỏ, cảm cúm, sốt xuất huyết,…

“Nguyên tắc là bất kỳ ai bị sốt sau bão đều phải đi khám, không được chủ quan. Không thể tự suy đoán đó chỉ là cảm cúm thông thường hay sốt xuất huyết nhẹ. Một sự chậm trễ nhỏ trong chẩn đoán và điều trị có thể phải trả giá bằng tính mạng,” bác sĩ nhấn mạnh, đồng thời khuyến cáo người dân không nên tự ý dùng thuốc hạ sốt hoặc kháng sinh khi chưa có chỉ định của nhân viên y tế.

Kỹ năng bảo vệ bản thân

Theo bác sĩ Dũng, “phòng bệnh không phải là phản ứng sau bão, mà là hành động trước bão.”

Ông khuyên mỗi người, đặc biệt là sinh viên sống trong khu vực được dự báo có mưa bão, ngập lụt nên chuẩn bị sẵn “túi chống bão” với vài vật dụng thiết yếu: nước sạch đóng bình, Oresol, thuốc hạ sốt, đồ ăn khô, pin sạc dự phòng, đèn pin, vài bộ quần áo khô gói trong túi nilon chống nước.

Vệ sinh môi trường là yếu tố then chốt để phòng bệnh sau bão. Bác sĩ Dũng cho biết: “Không ít người chủ quan nghĩ rằng chỉ cần nước rút là an toàn, trong khi thực tế, môi trường ẩm thấp và bùn đất còn sót lại chính là mảnh đất màu mỡ cho vi khuẩn, nấm mốc và muỗi sinh sôi.”

Ông lý giải, có hai nguồn nguy cơ chính. Thứ nhất, nước lũ không tự sinh ra mầm bệnh, mà nó cuốn theo rác thải, phân, xác động vật khiến mầm bệnh lan tỏa khắp nơi. Thứ hai, ngay trong mỗi ngôi nhà, vi khuẩn, nấm và côn trùng vốn “ẩn mình” sẵn; khi gặp môi trường ẩm và thiếu vệ sinh, chúng dễ dàng phát triển và gây bệnh.

“Nếu nhà cửa, phòng trọ được lau dọn kỹ, nguy cơ nhiễm bệnh sẽ giảm đi rõ rệt,” bác sĩ nhấn mạnh. Ông khuyến cáo, trước bão nên dọn dẹp, khơi thông cống rãnh, che chắn thực phẩm, đậy kín thùng rác và vật chứa nước. Sau bão, cần phun khử khuẩn, tiêu diệt muỗi, rắc vôi bột, dọn sạch nước đọng và đồ ẩm mốc để tránh bùng phát sốt xuất huyết hay bệnh đường ruột.

Riêng với sinh viên ở tập thể, bác sĩ lưu ý thêm: “Nếu có ai sốt hoặc ho, nên báo ngay cho quản lý ký túc. Đừng ngại, vì đó là cách bảo vệ cả tập thể. Nhiều ca bệnh lan rộng chỉ vì tâm lý e dè, tự điều trị vài hôm cho qua.”

Bão qua rồi, nhưng hậu quả của nó không dừng ở bùn đất hay nhà cửa đổ sập. Những mầm bệnh vô hình mới là điều khiến con người yếu đi cả về thể chất lẫn tinh thần. Khi mỗi người biết tự bảo vệ mình, chuẩn bị cho điều xấu nhất, thì mùa bão tới cũng không còn là nỗi ám ảnh.

Nguồn SVVN : https://svvn.tienphong.vn/gsts-nguyen-tien-dung-can-than-voi-nhung-mam-benh-moi-mua-bao-qua-post1786520.tpo