Năm 1979, nhà thơ Dương Soái là phóng viên Đài phát thanh Hoàng Liên Sơn. Ông kể rằng: Gặp ông trên chốt, các chiến sĩ tranh thủ nhờ ông mang thư gửi giúp về gia đình, có lá thư vừa viết xong, chưa ráo mực. Hầu hết thư gửi về các tỉnh thuộc lưu vực sông Hồng, con sông Cái chảy giữa lòng đất Việt (Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Hà Nam, Thái Bình, Nam Định…). Một tứ thơ chợt nảy ra trong ông, và ngay đêm hôm đó tại ga Phố Lu, Lào Cai, ông đã hoàn thành bài thơ “Gửi em ở cuối sông Hồng” với những câu thơ da diết: “Biết em năm ngóng, tháng chờ/ Cứ chiều chiều ra sông gánh nước/ Nên ngày ngày cùng bạn bè lên chốt/ Anh lại xuống sông Hồng cho thỏa nỗi em mong”.
Nhạc sĩ Thuận Yến.
Năm 1980, nhạc sĩ Thuận Yến đọc bài thơ trên báo Văn nghệ, ông đồng cảm đã phổ bài thơ này và gần như giữ nguyên tiêu đề cùng câu chữ trong bài. Thuận Yến chỉ sửa duy nhất câu thơ đầu tiên, khi Dương Soái viết: “Anh ở Lào Cai, nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt”, ông đã sửa lại thành: “Anh ở biên cương…” để ý nghĩa của tác phẩm rộng hơn, có tầm khái quát cao hơn.
Bài hát là lời tâm tình, chứa chan tình cảm của người lính nơi biên giới gửi về cho người vợ ở quê nhà, cùng những lời nguyện thề giữ vững biên cương Tổ quốc. Năm 1999, “Gửi em ở cuối sông Hồng” đã được Bộ Tư lệnh Biên phòng trao giải thưởng “Bài hát được bộ đội biên phòng bình chọn yêu thích và hay nhất”.
Nhạc sĩ Thuận Yến (1932 - 2014) tên thật là Đoàn Hữu Công, quê Quảng Nam, tham gia cách mạng từ rất sớm tại địa bàn Liên khu V và Tây Nguyên. Năm 1961 ông ra Bắc học Trường Âm nhạc Việt Nam và xung phong trở lại miền Nam chiến đấu năm 1965. Ông được phong quân hàm Đại tá, từng là Trưởng ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam.
Nhạc sĩ Thuận Yến nổi tiếng với các ca khúc: “Bác Hồ một tình yêu bao la”, “Vầng trăng Ba Đình”, “Người về thăm quê”, “Mỗi dòng thư Bác sáng ngời niềm tin”, “Chia tay hoàng hôn”… Nhạc sĩ Thuận Yến đã được tặng Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.
Hà Phong