Một trường học được đầu tư, xây mới, sẵn sàng đón học sinh bước vào năm học mới. (Ảnh: TTXVN phát)
Nền tảng vững chắc cho xã hội học tập
Là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và giáo dục hàng đầu của Việt Nam, Hà Nội giữ vai trò then chốt trong việc đào tạo, bồi dưỡng nhân lực chất lượng cao và phát hiện, nuôi dưỡng nhân tài.
Thành phố tập trung hơn 70% trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức khoa học và công nghệ của cả nước; sở hữu 82% số phòng thí nghiệm và hơn 65% đội ngũ nhà khoa học đầu ngành.
Hệ thống giáo dục của Hà Nội trải dài từ mầm non đến đại học với 121 trường đại học, học viện; 352 cơ sở giáo dục nghề nghiệp; 2.913 trường mầm non, phổ thông; 526 trung tâm học tập cộng đồng; 1.192 thư viện, cùng nhiều không gian sinh hoạt cộng đồng, phục vụ nhu cầu học tập suốt đời của nhân dân.
Hà Nội cũng là nơi kết tinh và lan tỏa các giá trị văn hóa nghìn năm, phát triển hiện đại song hành với bảo tồn di sản. Các di tích tiêu biểu như Hoàng Thành Thăng Long, Hồ Gươm, Văn Miếu Quốc Tử Giám-Trường Đại học 949 tuổi, cùng nền ẩm thực đặc sắc đã tạo nên bản sắc riêng có của Thủ đô.
Với tầm nhìn phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng, Hà Nội không chỉ là ngọn hải đăng chính trị, kinh tế mà còn là trung tâm sáng tạo văn hóa, giáo dục hàng đầu của Việt Nam, vươn tầm khu vực và thế giới.
Các em học sinh Hà Nội đọc sách trong lễ phát động Tuần lễ hưởng ứng học tập suốt đời năm 2024. (Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN)
Theo ông Trần Thế Cương, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội ngành Giáo dục và Đào tạo Hà Nội xác định rõ vai trò tiên phong trong việc lan tỏa tinh thần học tập suốt đời. Các cơ sở giáo dục từ mầm non đến phổ thông, giáo dục thường xuyên và nghề nghiệp đã tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy, chú trọng phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu, kỹ năng sống và học tập suốt đời cho học sinh; không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục - những người giữ vai trò truyền cảm hứng cho hành trình học tập không ngừng nghỉ của thế hệ trẻ.
“Tuy nhiên, sự chênh lệch về cơ hội học tập giữa các nhóm dân cư, đặc biệt ở khu vực nông thôn, người lao động tự do, người cao tuổi… vẫn tồn tại. Việc huy động các nguồn lực xã hội vào công tác giáo dục, học tập suốt đời cũng còn những khó khăn, hạn chế. Mô hình học tập linh hoạt, học tập kết hợp, học tập số vẫn cần được mở rộng, đầu tư và nhân rộng hơn nữa,” ông Trần Thế Cương nhấn mạnh.
Đề cao tính hòa nhập như một nguyên tắc cốt lõi trong quá trình xây dựng thành phố học tập, nhằm bảo đảm cơ hội học tập suốt đời cho mọi người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế và dễ bị tổn thương. Thành phố đã áp dụng cách tiếp cận dựa trên quyền con người và công bằng, loại bỏ các rào cản liên quan đến độ tuổi, giới tính, dân tộc và điều kiện kinh tế-xã hội.
Những nỗ lực thúc đẩy học tập suốt đời
Lớp học tại Trường Mầm non Kim Chung (xã Thiên Lộc, Hà Nội) được thiết kế hiện đại, đầy đủ ánh sáng tự nhiên, thoáng mát, an toàn cho trẻ trong các hoạt động, học tập, vui chơi, ăn, ngủ. (Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN)
Với quyết tâm xây dựng thành phố học tập, Hà Nội là địa phương duy nhất trong cả nước ban hành Nghị quyết chuyên đề của Thành ủy về công tác khuyến học, khuyến tài, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập, xác định rõ các mục tiêu trung hạn và dài hạn, cao hơn các mục tiêu quốc gia.
Điển hình như, trong mục tiêu trung hạn (3-5 năm), thành phố hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo; đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2; phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở mức độ 3; 99,5% người trong độ tuổi 15-60 biết chữ.
Về đào tạo nguồn nhân lực, thành phố đặt mục tiêu 100% cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo về an toàn thông tin mạng; 75-80% lực lượng lao động được đào tạo, trong đó 55-60% có bằng cấp, chứng chỉ; 50% người trong độ tuổi lao động có kỹ năng sống và năng lực sử dụng thông tin; 50% dân số từ 15 tuổi trở lên có trình độ chuyên môn kỹ thuật (trong đó 12% có trình độ đại học trở lên).
Về ứng dụng công nghệ trong giáo dục, 60% cơ sở giáo dục triển khai công nghệ số trong quản lý và giảng dạy; 70% trung tâm học tập cộng đồng ứng dụng công nghệ thông tin; 80-85% trường công lập đạt chuẩn quốc gia.
Xây dựng mô hình học tập: 50% công dân đạt chuẩn công dân học tập và kỹ năng số; 60% gia đình, dòng họ, cộng đồng đạt chuẩn học tập; 50% đơn vị và 40% địa phương cấp huyện được công nhận đạt chuẩn học tập.
Những mục tiêu dài hạn (5-10 năm) cũng được thành phố xác định rõ bằng những con số cụ thể: Nâng tỷ lệ người biết chữ trong độ tuổi 15 - 60 lên 99,6%; 100% cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo về an toàn thông tin mạng; 100% lực lượng lao động qua đào tạo, trong đó 60-65% có bằng cấp, chứng chỉ; 80% cơ sở giáo dục và 90% trung tâm học tập cộng đồng ứng dụng công nghệ số; 85-90% trường công lập đạt chuẩn quốc gia; 80% gia đình, dòng họ, cộng đồng; 70% đơn vị và 60% quận, huyện, thị xã đạt chuẩn học tập...
Trong tiến trình xây dựng thành phố học tập, Hà Nội không chỉ thể hiện quyết tâm qua các văn bản chỉ đạo mang tính chiến lược mà còn chủ động triển khai nhiều sáng kiến cụ thể.
Đáng chú ý, ba dự án tiêu biểu đã tạo dấu ấn rõ nét về mặt xã hội, văn hóa và giáo dục, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành thành phố học tập toàn diện và bao trùm theo định hướng của UNESCO, gồm: Mô hình “Trường học hạnh phúc,” Đề án “Sân khấu học đường” và Chương trình “Đẩy mạnh phong trào học tập suốt đời trong gia đình, dòng họ, cộng đồng giai đoạn 2021-2030.”
Có thể thấy, việc Hà Nội được công nhận là Thành phố học tập toàn cầu không đến từ một vài yếu tố riêng lẻ, mà là kết quả của cả quá trình bền bỉ xây dựng tầm nhìn, hoàn thiện chính sách, đầu tư hạ tầng và nuôi dưỡng văn hóa học tập trong cộng đồng.
Những thành tựu này cho thấy Hà Nội đang đi đúng hướng khi coi con người là trung tâm, tri thức là động lực và học tập suốt đời là chìa khóa phát triển.
Danh hiệu của UNESCO vừa là sự ghi nhận vừa là cam kết để Thủ đô tiếp tục mở rộng cơ hội học tập cho mọi công dân, từng bước xây dựng một xã hội hiện đại, nhân văn và phát triển bền vững.
Nguyễn Cúc