Nhận diện rõ nguy cơ và thủ đoạn vi phạm
Theo Ban Chỉ đạo 389 TP. Hà Nội, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm ngày càng lớn kéo theo nhiều nguy cơ mất an toàn thực phẩm (ATTP) tại tất cả các khâu: sản xuất, chế biến, vận chuyển tới phân phối. Trên thị trường, không khó để phát hiện thực phẩm nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, phụ gia ngoài danh mục… vẫn được tuồn vào các chợ truyền thống, cửa hàng nhỏ lẻ hoặc bán rộng rãi trên mạng.
Đáng lo ngại hơn, các đối tượng vi phạm liên tục thay đổi phương thức hoạt động. Nhiều kho lạnh được đặt tại khu vực xa khu dân cư, giao dịch diễn ra vào ban đêm, thanh toán qua thương mại điện tử, giao hàng bằng xe máy không biển hiệu nhằm né tránh lực lượng chức năng. Không ít sản phẩm được gắn mã QR hoặc bao bì “mới tinh” để tạo cảm giác an toàn cho người tiêu dùng.
Nếu trước đây vi phạm chủ yếu nằm ở nhóm thực phẩm bình dân thì thời gian gần đây xuất hiện thêm các mặt hàng “nhạy cảm” như thực phẩm chức năng, sản phẩm dinh dưỡng, đồ ăn kiêng, thực phẩm cho người già hoặc người bệnh. Việc sử dụng các sản phẩm này mà không rõ nguồn gốc tiềm ẩn nguy cơ lớn đối với sức khỏe.
Ngoài ra, hoạt động kinh doanh thức ăn đường phố, bếp ăn tập thể tại trường học, khu công nghiệp… vẫn còn nhiều rủi ro. Một số cơ sở không bảo đảm quy trình vệ sinh, nhân viên không khám sức khỏe định kỳ, không được tập huấn ATTP đầy đủ. Đây là nhóm dịch vụ liên quan trực tiếp đến bữa ăn hằng ngày của học sinh, người lao động, nên chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể gây hậu quả lớn.
Tổng hợp các dấu hiệu cho thấy nguy cơ mất ATTP trên địa bàn Thủ đô vẫn hiện hữu, trong khi yêu cầu đảm bảo chất lượng bữa ăn của người dân ngày một cao hơn. Điều này đặt ra trách nhiệm lớn đối với hệ thống quản lý từ cấp thành phố tới cơ sở.
Tăng kiểm tra, xử lý mạnh nhưng còn nhiều kẽ hở
Trong vòng gần 1 năm qua, công tác kiểm tra, xử lý vi phạm ATTP tại Hà Nội được tăng cường đáng kể. Các lực lượng Công an, Quản lý thị trường, Y tế, Nông nghiệp… đã kiểm tra 2.283 vụ, làm việc với hơn 2.100 cá nhân và gần 90 tổ chức, khởi tố 15 vụ với 33 bị can, xử phạt hành chính hàng chục tỷ đồng và tịch thu hàng tấn thực phẩm không đảm bảo chất lượng.
Gần 1,7 tấn xúc xích không rõ nguồn gốc, món ăn đường phố khoái khẩu của giới trẻ, vừa bị lực lượng chức năng phát hiện tại một kho hàng ở phường Từ Liêm (Hà Nội) vào tháng 10/2025.
Những kết quả này góp phần quan trọng trong việc “làm sạch” thị trường, hạn chế thực phẩm bẩn len lỏi vào bữa ăn của người dân. Tuy vậy, thực tế cho thấy còn nhiều “nút thắt” lớn ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác quản lý.
Thứ nhất, hệ thống quản lý ATTP hiện do ba cơ quan cùng phụ trách (Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp) khiến việc phân công nhiệm vụ chồng chéo, khó phối hợp. Công tác hậu kiểm vẫn còn hạn chế, nhất là đối với thương mại điện tử, nơi nhiều đối tượng lợi dụng lỗ hổng trong quản lý để kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc.
Thứ hai, lực lượng thanh tra, kiểm tra tại cơ sở còn mỏng trong khi phạm vi địa bàn rộng. Nhiều cán bộ chưa được đào tạo chuyên sâu về truy xuất nguồn gốc, nhận diện hàng giả, hàng kém chất lượng. Điều này khiến quá trình kiểm tra khó bắt kịp các thủ đoạn tinh vi của các đối tượng vi phạm.
Thứ ba, chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe ở một số trường hợp. Với những nhóm lợi nhuận lớn như kinh doanh thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, mức phạt hành chính hiện hành chưa tương xứng, khiến vi phạm vẫn tái diễn.
Bên cạnh đó, nhận thức của một bộ phận người tiêu dùng còn hạn chế. Không ít người vẫn có tâm lý ham rẻ, mua thực phẩm trôi nổi trên mạng mà không quan tâm tới chất lượng hay kiểm chứng nguồn gốc, vô tình tiếp tay cho vi phạm.
Những bất cập này cho thấy Hà Nội cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý ATTP, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh chóng và thị trường thực phẩm ngày càng đa dạng.
Những nỗ lực của lực lượng chức năng cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Hà Nội trong việc làm sạch thị trường thực phẩm. Tuy vậy, để bảo đảm từng bữa ăn an toàn cho người dân, Thành phố cần tiếp tục bịt kín các “kẽ hở” quản lý, nâng cao hiệu quả phối hợp và đẩy mạnh tuyên truyền tới cộng đồng. Khi cơ chế hoàn thiện và ý thức xã hội cùng nâng lên, Hà Nội sẽ từng bước đạt mục tiêu xây dựng thị trường thực phẩm minh bạch, an toàn và bền vững./.
Lê Minh