Hà Nội sống và yêu: Kẻ Kẻ làng văn hiến

2 giờ trướcBài gốc

Kẻ là từ Việt cổ chỉ một vùng đất, một làng. Đứng sau từ Kẻ là tên của vùng đất, tên làng chỉ có một từ còn được gọi là tên Nôm như Kẻ Giàn, Kẻ Cáo nay là phường Xuân Đỉnh, các phố Bạch Mai, Mai Động, Hoàng Mai, Tương Mai xưa gọi là Kẻ Mơ… Nhưng Hà Nội xưa có một địa danh là Kẻ Kẻ.

Vùng Kẻ Kẻ nay là phường Thượng Cát ở phía Tây Bắc thành phố ngay sát chân đê sông Hồng với, các phố là tên địa danh cổ gồm: Kỳ Vũ, Châu Đài, Đống Ba… Có lẽ trong các phường nội thành, hiện không phường nào còn nhiều hồ như Thượng Cát cho dù một thời bị san lấp.

Hồ rải rác trong phường là dấu tích của vùng cửa sông Hồng khi chưa có đê, nơi mà đầu Công nguyên, ba anh em là Quách Lãng, Đinh Bạch Nương, Đinh Tĩnh Nương từ Hoa Lư (Ninh Bình) theo Hai Bà Trưng về đây chiêu tập nghĩa sĩ, luyện tập thủy binh đánh đuổi quân xâm lược nhà Hán.

Đình Vẽ nằm trên đất kẻ Vẽ, Hà Nội (Ảnh: Nhịp sống Hà Nội)

Sau khi ba anh em lần lượt hy sinh hoặc qua đời, dân Kẻ Kẻ tôn làm thành hoàng. Hàng năm từ ngày 10/12 âm lịch, Thượng Cát tổ chức lễ hội tưởng nhớ ba danh tướng, trong đó tái hiện nghi thức đua thuyền ở hồ lớn trước cửa đình cùng lễ rước nước từ sông Hồng về đình, một nghi thức nguyên thủy của nền văn minh lúa nước.

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử thăng trầm, nhưng cho đến hôm nay, dạo quanh phường đâu đó vẫn còn gò đất, cổng xóm có kiến trúc dân gian đậm màu thời gian nằm xen bên cạnh những ngôi nhà kiểu mới.

Cái hay nhất là Thượng Cát vẫn gìn giữ, bảo tồn các công trình tín ngưỡng với quy hoạch đẹp đẽ, gọn gàng rất trang nghiêm mà gần gũi, gồm chùa Kỳ Vũ, đình làng và đặc biệt là ngôi đền Châu Đài. Đền được xây trên một bán đảo, là ngôi đền hiếm hoi ở Việt Nam cùng thờ Phật, Nho và Đạo nên còn gọi là đền Tam giáo.

Việc thờ ba tôn giáo trong một ngôi đền là tiếp nối tư tưởng hòa hiếu, hòa hợp của dân tộc Việt. Trên ban thờ có 42 pho tượng, ở vị trí cao nhất là Lạc Long Quân và Âu Cơ, hai vị Tổ của dân tộc Việt Nam trong truyền thuyết. Nhiều đồ thờ tự có giá trị như bộ tam sự, bình hương đồng, bộ bát bửu bằng đồng, đôi hạc cao 2,3m...

Đình Thượng Cát

Năm 1907, đền là nơi tổ chức các lớp học của phong trào Đông Kinh nghĩa thục. Khi Đông Kinh nghĩa thục bị thực dân Pháp đàn áp bắt đóng cửa, thì Hội Thiện được thành lập tại đây. Cho đến nay, hội vẫn hoạt động với rất đông hội viên và hội là thành viên trong Mặt trận Tổ quốc phường.

Thượng Cát xưa được coi là đất học và đỗ đạt. Làng có 4 tiến sĩ, hơn 10 người đỗ trung khoa. Theo hương ước, làng có chế độ khuyến học thỏa đáng, người đỗ tiến sĩ được làng mừng 100 quan, biếu một mẫu đất bãi, đỗ cử nhân được mừng 60 quan, biếu 6 sào đất bãi, đỗ tú tài được mừng 20 quan, biếu 3 sào đất bãi. Thượng Cát được coi là làng văn hiến của đất Từ Liêm xưa.

Từ làng lên phố song điều rất thú vị là Thượng Cát vẫn giữ được chất làng, phần lớn nhà hai tầng xinh xinh, rất ít cửa hàng, ngày nghỉ cũng không ồn ào, đông đúc. Trong giai đoạn thành phố náo nhiệt từ sáng sớm đến khuya, giao thông ùn tắc song Thượng Cát lại yên ả và thanh bình rất đáng để thăm viếng.

Ngọc Tiến/VOV Giao thông

Nguồn VOV : https://vov.vn/van-hoa/ha-noi-song-va-yeu-ke-ke-lang-van-hien-post1244342.vov