Hạ thủy những 'giấc mơ thép': Việt Nam dần làm chủ chuỗi giá trị đóng tàu

4 giờ trướcBài gốc

Tàu Việt vươn ra biển lớn

Theo báo cáo Mineral Commodity Summaries 2024, Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 7 trong bảng xếp hạng năng lực đóng tàu thế giới, chiếm 0,61% thị phần toàn cầu, vượt qua nhiều quốc gia có truyền thống lâu đời trong lĩnh vực này. Đây là dấu mốc quan trọng phản ánh sự chuyển mình mạnh mẽ của ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam trong những năm gần đây.

Với lợi thế địa lý có đường bờ biển dài, nằm tại trung tâm các tuyến vận tải biển quốc tế nối liền Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng lớn trong phát triển vận tải biển và công nghiệp đóng tàu. Các chuyên gia cho rằng, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu về châu Á đang mở ra cơ hội lịch sử cho ngành đóng tàu trong nước.

Tàu dịch vụ điện gió CSOV do Công ty Đóng tàu Hạ Long hạ thủy thành công là dòng tàu có hệ thống phức tạp,đòi hỏi trình độ và kỹ năng cao trong thi công

Hiện nay, các nhà máy đóng tàu từ Bắc vào Nam liên tục hạ thủy các sản phẩm phục vụ thị trường trong và ngoài nước. Theo ông Nguyễn Tuấn Anh, Tổng giám đốc Công ty Đóng tàu Hạ Long, doanh nghiệp này đang thi công nhiều dòng tàu như tàu khách nghỉ đêm dài 120m, tàu rải cáp, tàu khách 5 sao và tàu hàng rời 45.000 tấn.

"Với các hợp đồng đã ký, công ty hiện có đủ việc làm cho người lao động đến hết năm 2027. Nhiều đơn hàng mới công ty phải từ chối dù chủ tàu tha thiết đặt hàng", ông Tuấn Anh nói và cho biết thêm, doanh nghiệp đang xúc tiến sản xuất các dòng tàu có giá trị gia tăng cao hơn cho giai đoạn 2027-2030, gồm tàu du lịch, tàu chở dầu, tàu hàng chuyên dụng.

Công ty TNHH Đóng tàu Hyundai Việt Nam (HVS) - một liên doanh giữa Hàn Quốc và Việt Nam sẽ đầu tư thêm 100 triệu USD để nâng công suất đóng tàu tại Việt Nam. Từ năm 2008, công ty chuyển sang đóng mới tàu biển và đã bàn giao thành công 189 tàu (tính đến ngày 25/7/2025), bao gồm tàu hàng với tải trọng lên đến 87.000 tấn, tàu dầu đến 115.000 tấn cho các khách hàng tại Italy, Nhật Bản, Hàn Quốc, Bỉ, Singapore,...

Điều đó giúp công ty nhận được sự tin cậy từ khách hàng quốc tế với các đơn hàng đến cuối năm 2028 và dự kiến sẽ ký kết nhiều hợp đồng trong thời gian tới. Những năm qua, với thành tích xuất sắc trong lĩnh vực xuất khẩu, HVS đã nhiều lần được Bộ trưởng Bộ Công Thương tặng Bằng khen.

Nhiều hợp đồng đóng mới tàu đã được ký kết tại triển lãm Công nghệ đóng tàu và Công trình ngoài khơi (Vietship 2025)

Trước đó, tại triển lãm quốc tế Công nghệ đóng tàu và Công trình ngoài khơi (Vietship 2025) tổ chức vào tháng 3/2025 ở Hà Nội, nhiều hợp đồng và biên bản ghi nhớ trong lĩnh vực đóng tàu đã được ký kết giữa các đối tác trong và ngoài nước, với tổng giá trị ước tính khoảng 60 triệu USD.

Trực tiếp kiểm tra kỹ càng cả 3 con tàu dịch vụ điện gió do Công ty Đóng tàu Hạ Long thực hiện, ông Willem, Giám đốc điều hành của Windcat, đánh giá cao chất lượng tàu đóng tại Việt Nam, cho rằng chúng không thua kém tàu cùng loại sản xuất tại châu Âu. "Chiếc tàu điện gió thứ 3 được hạ thủy đúng tiến độ thể hiện sự cam kết và uy tín của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế", ông Willem khẳng định.

Theo ông Phạm Hoài Chung, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (SBIC), hiện ngành đã có thể sản xuất hầu hết các loại tàu phổ biến như tàu hàng rời, tàu dầu, tàu chở ôtô. Đồng thời, một số cơ sở công nghiệp phụ trợ cũng đã được hình thành để hỗ trợ sản xuất và bảo trì tàu.

Ông Chung cho biết, từ nay đến năm 2050, nhu cầu trong nước trung bình khoảng 100 tàu/năm, mở ra nhiều cơ hội phát triển. Tuy nhiên, để tận dụng tốt thị trường, ngành cần chiến lược đầu tư bài bản từ Nhà nước về cơ sở hạ tầng, công nghệ, chính sách khuyến khích nguồn nhân lực chất lượng cao và phát triển công nghiệp phụ trợ.

Tăng nội địa hóa, nâng tỷ trọng công nghệ

Theo ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, quy mô thị trường đóng tàu toàn cầu trong giai đoạn 2024-2028 dự kiến tăng thêm hơn 22 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng trung bình gần 4%/năm và có thể đạt khoảng 195 tỷ USD vào năm 2030. Riêng nhu cầu vận tải biển của Việt Nam cũng được dự báo tăng khoảng 10%/năm, kéo theo nhu cầu đóng mới và thay thế tàu tăng mạnh.

Hiện Việt Nam có 88 doanh nghiệp đóng tàu biển và 411 cơ sở đóng phương tiện thủy nội địa, trong đó có 120 cơ sở đủ năng lực đóng, sửa chữa tàu trên 1.000 tấn. Tổng công suất đóng mới đạt khoảng 3,5 triệu DWT/năm. Trong đó, các đơn vị lớn như SBIC và PVN chiếm phần lớn năng lực. Nhiều nhà máy đã sản xuất được các dòng tàu lớn, tàu chuyên dụng, tàu công nghệ cao phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu.

Tuy nhiên, theo ông Chung, ngành vẫn còn nhiều khó khăn. Hạ tầng và công nghệ đầu tư từ lâu nên thiếu tính đồng bộ; tỷ lệ gia công lắp ráp còn cao; các ngành công nghiệp phụ trợ như luyện kim, chế tạo máy chưa phát triển. Hầu hết vật tư chính vẫn phải nhập khẩu, làm giảm tính chủ động và sức cạnh tranh. Trình độ thiết kế và năng suất lao động còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng phát triển sản phẩm theo nhu cầu thị trường.

"Các nước và vùng lãnh thổ mới nổi như Philippines, Ấn Độ, Indonesia hay Đài Loan (Trung Quốc) đang nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ trong phát triển ngành đóng tàu, điều này tạo nên sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế", ông Chung nói và nhấn mạnh để nâng cao năng lực cạnh tranh, Việt Nam cần tận dụng xu thế chuyển dịch ngành từ châu Âu và Bắc Mỹ về châu Á, đồng thời đẩy mạnh liên kết quốc tế, đầu tư công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.

Việt Nam đã có bước tiến vượt bậc, vươn lên vị trí thứ 7 trên bảng xếp hạng năng lực đóng tàu thế giới

Vừa qua, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đã trình dự thảo đề án "Nâng cao năng lực các doanh nghiệp đóng tàu Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050". Theo đề án, đến năm 2030, ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam phấn đấu đạt 0,8-0,9% sản lượng đóng tàu toàn cầu. Với thị trường nội địa, sẽ đáp ứng nhu cầu đóng mới 4-5 triệu DWT; với thị trường xuất khẩu, mục tiêu là khoảng 30% sản lượng tàu mới, tương đương 1 triệu tấn.

Từ năm 2030-2040, tỷ lệ nội địa hóa trong đóng tàu sẽ tăng từ 30% lên 40%, với 10% là vật liệu và trang thiết bị do Việt Nam sản xuất. Giai đoạn 2040-2050, tỷ lệ này sẽ tiếp tục tăng lên trên 50%, trong đó vật liệu và trang thiết bị chiếm khoảng 20%. Mục tiêu đến năm 2050, Việt Nam sẽ chiếm 2% tổng sản lượng đóng tàu toàn cầu.

Theo các chuyên gia, để đạt được các mục tiêu trên, cần xây dựng chiến lược phát triển bài bản, có chính sách thuế, tín dụng, ưu đãi đầu tư phù hợp. Vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước cần được củng cố, đồng thời thúc đẩy liên kết với các tập đoàn lớn để tiếp cận công nghệ mới và mô hình quản trị tiên tiến. Ngoài ra, việc hình thành các cụm công nghiệp đóng tàu, gắn với chuỗi cung ứng nội địa và hạ tầng giao thông, cũng là hướng đi cần thiết nhằm phát triển bền vững ngành công nghiệp đóng tàu trong nước.

Nguyên Thảo

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/ha-thuy-nhung-giac-mo-thep-viet-nam-dan-lam-chu-chuoi-gia-tri-dong-tau-413547.html