Hài hòa giữa phát triển du lịch và bảo tồn văn hóa các dân tộc thiểu số

một giờ trướcBài gốc

Đây là những ý kiến trọng tâm tại hội thảo khoa học “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” tổ chức tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đoài Phương, Hà Nội) ngày 22/11.

Hội thảo do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức, trong khuôn khổ Tuần Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản Văn hóa Việt Nam năm 2025 và Ngày hội Văn hóa Mường lần thứ II. Ảnh: Phạm Sỹ

“Đánh thức” hệ giá trị văn hóa của từng tộc người

Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Trịnh Ngọc Chung cho biết, qua hàng nghìn năm lịch sử, văn hóa Việt Nam đã được hình thành, vun đắp, phát triển, đem lại những giá trị văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần to lớn… để cộng đồng 54 dân tộc anh em vượt qua được mọi khó khăn, thách thức, chung sức, chung lòng xây dựng một Việt Nam hòa bình, ổn định.

Giá trị to lớn của việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, đặc biệt là văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số - nơi lưu giữ những di sản độc đáo, phong phú về tri thức, phong tục, lễ hội, trang phục, tiếng nói và nghệ thuật dân gian đã được khẳng định trong tiến trình phát triển.

Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam Trịnh Ngọc Chung phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: Phạm Sỹ

Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa, việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch là một yêu cầu vừa cấp thiết, vừa lâu dài.

Đây không chỉ là câu chuyện của bảo tồn di sản, mà còn là con đường phát triển bền vững, giúp đồng bào các dân tộc thiểu số vừa giữ gìn bản sắc, tạo sinh kế cho người dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn định và nâng cao đời sống bền vững, tự hào về văn hóa của cộng đồng dân tộc mình, tự tin trong quá trình hội nhập và phát triển.

Theo ông Trịnh Ngọc Chung, thực tiễn thời gian qua cho thấy nhiều giá trị văn hóa có nguy cơ mai một đã được khôi phục hiệu quả; nhiều hoạt động văn hóa lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng và du khách trong nước, quốc tế.

Chủ tịch Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam, PGS. TS. Lâm Bá Nam, trao đổi tại Hội thảo. Ảnh: Phạm Sỹ

Chủ tịch Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam, PGS. TS. Lâm Bá Nam cũng cho rằng, mỗi tộc người đều sở hữu kho tàng tri thức phong phú, được tích lũy qua nhiều thế hệ, liên quan đến đời sống, sản xuất, ứng xử với môi trường. Đây là nguồn lực đặc biệt quý giá cần được trân trọng và khai thác đúng cách trong tiến trình phát triển bền vững.

Theo PGS. TS. Lâm Bá Nam, đã đến lúc cần “đánh thức” hệ giá trị văn hóa của từng tộc người. Bên cạnh chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, quan trọng hơn cả, "muốn phát triển du lịch bền vững, văn hóa tộc người chính là hồn cốt".

Cân bằng giữa bảo tồn và phát triển

Quá trình gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa các tộc người, theo nhiều đại biểu, vẫn còn nhiều thách thức. Đó là cân bằng giữa bảo tồn và phát triển; hài hòa giữa lợi ích kinh tế - văn hóa - môi trường; ứng dụng công nghệ trong bảo tồn; mối quan hệ giữa cộng đồng - doanh nghiệp - quản lý nhà nước; và nguy cơ thương mại hóa di sản.

Đồng bào dân tộc Mường tại Hội thảo. Ảnh: Phạm Sỹ

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, PGS. TS. Nguyễn Duy Thiệu (Hội Dân tộc học và nhân học Việt Nam) nhấn mạnh, cần đặt nguyên tắc bảo tồn lên hàng đầu, không đánh đổi văn hóa vì lợi ích trước mắt. Việc phát huy giá trị văn hóa phải bảo đảm bền vững và mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng.

Ông đề xuất các giải pháp như: xây dựng chiến lược phát triển du lịch bền vững; kiểm soát quy mô du lịch; đầu tư vào du lịch cộng đồng có trách nhiệm; đào tạo kỹ năng cho người dân địa có thể tham gia kinh doanh du lịch và nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa; tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý và quảng bá di sản...

TS. Nguyễn Anh Cường, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, chia sẻ, cần hài hòa giữa lợi ích trong phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số. Ảnh: Phạm Sỹ

TS. Nguyễn Anh Cường, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, chia sẻ, chủ thể văn hóa chính là yếu tố cốt lõi để bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc. Gắn du lịch với bảo tồn văn hóa là tốt, nhưng cần cân bằng.

Ông phân tích, mỗi cộng đồng dân tộc đều có giá trị văn hóa riêng biệt, từ ngôn ngữ, trang phục, lễ hội, kiến trúc đến phong tục, tập quán. Do đó, chiến lược phát triển du lịch phải dựa trên nguyên tắc “bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn”, bảo đảm tính bền vững, không làm biến dạng hay thương mại hóa di sản.

Bên cạnh đó, cần lồng ghép nội dung bảo tồn văn hóa dân tộc vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là chương trình xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển sinh kế địa phương. Việc kết hợp hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế sẽ giúp nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, tạo sinh kế ổn định, đồng thời khơi dậy niềm tự hào, ý thức gìn giữ bản sắc trong cộng đồng.

PGS.TS. Nguyễn Thị Song Hà (Viện Khoa học Xã hội - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) cũng khẳng định: “Các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số là yếu tố cấu thành sản phẩm du lịch đặc thù cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”.

PGS.TS. Nguyễn Thị Song Hà trình bày tham luận tại Hội thảo. Ảnh: Phạm Sỹ

PGS. TS. Nguyễn Thị Song Hà lấy ví dụ thực tế, làng Lô Lô Chải (Tuyên Quang) mới đây được công nhận là “Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025” một phần nhờ đồng bào các dân tộc nơi đây phát triển kinh tế mà vẫn giữ gìn bản sắc và môi trường.

Việc đồng bào các dân tộc tổ chức sự kiện gắn sản phẩm nông nghiệp với du lịch thông qua hoạt động quảng bá, xúc tiến, xây dựng thương hiệu và trải nghiệm hoạt động nông nghiệp cùng với việc thưởng thức ẩm thực đặc trưng đã tạo ra những sản phẩm du lịch tiêu biểu, đem lại sự hài lòng cho du khách và tạo giá trị gia tăng cho các sản phẩm nông nghiệp. Nhờ có du lịch, đời sống của người dân ở những nơi này được nâng cao, tạo sự đa dạng trong ngành nghề và phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương.

Hương Sen

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/hai-hoa-giua-phat-trien-du-lich-va-bao-ton-van-hoa-cac-dan-toc-thieu-so-10396727.html