Theo thống kê của PV Tiền Phong từ danh sách Hội đồng Giáo sư Nhà nước vừa được thông qua, năm 2025 có 835 ứng viên được đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn giáo sư (GS) và phó giáo sư (PGS), gồm 71 ứng viên GS và 764 ứng viên PGS.
Danh sách cho thấy có sự chênh lệch rõ rệt giữa các ngành, trong đó nhiều hội đồng “trắng” hoàn toàn ứng viên GS.
Nhiều ngành vắng bóng ứng viên GS
Trong 25 Hội đồng giáo sư ngành, liên ngành, dẫn đầu số lượng ứng viên là Hội đồng ngành Kinh tế, khi có tới 136 ứng viên (7 GS, 129 PGS); Y học có 117 ứng viên (14 GS, 103 PGS); Liên ngành Hóa học – Công nghệ thực phẩm: 58 ứng viên (6 GS, 52 PGS); Vật lý: 51 ứng viên (8 GS, 43 PGS); Liên ngành Cơ khí – Động lực: 45 ứng viên (4 GS, 41 PGS); Giao thông Vận tải: 41 ứng viên (4 GS, 37 PGS); Liên ngành Xây dựng – Kiến trúc: 39 ứng viên (7 GS, 32 PGS)...
Tuy nhiên, nhiều lĩnh vực không có ứng viên giáo sư nào được đề nghị xét duyệt, như: Văn học (1 PGS), Luật học (22 PGS), Ngôn ngữ học (13 PGS), Liên ngành Sử học – Khảo cổ học – Dân tộc học/Nhân học (6 PGS), Liên ngành Văn hóa – Nghệ thuật – Thể dục thể thao (13 PGS), Thủy lợi (7 PGS), Liên ngành Nông nghiệp – Lâm nghiệp (31 PGS) và Cơ học (4 PGS).
Theo một số chuyên gia, sự chênh lệch này phản ánh bức tranh học thuật không đồng đều giữa các lĩnh vực. Các ngành kỹ thuật, y – dược, kinh tế vẫn thu hút đông đảo ứng viên nhờ cơ hội công bố quốc tế lớn, trong khi khối nhân văn, xã hội và nông nghiệp gặp nhiều thách thức về môi trường nghiên cứu.
Tình trạng ‘trắng’ giáo sư ở nhiều ngành cho thấy cần thêm chính sách khuyến khích và đầu tư cho nghiên cứu cơ bản, đặc biệt là trong lĩnh vực xã hội và nhân văn.
Thứ trưởng Bộ Y tế là ứng viên học hàm PGS
Trong danh sách ứng viên được đề nghị xét công nhận năm nay, TS.BS Nguyễn Tri Thức – Thứ trưởng Bộ Y tế là ứng viên PGS ngành Y học.
Ông Nguyễn Tri Thức là bác sĩ chuyên khoa hồi sức – cấp cứu, từng giữ chức Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, trước khi được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Y tế vào giữa năm 2024.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức – ứng viên PGS ngành Y học năm 2025
Ông Thức được biết đến với nhiều đề tài nghiên cứu và sáng kiến ứng dụng trong điều trị bệnh nhân nặng, đặc biệt là về hồi sức, tim mạch và cấp cứu chấn thương.
Cùng lĩnh vực y tế, ông Trần Việt Hùng – Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc TPHCM (Bộ Y tế) cũng được đề nghị xét công nhận GS ngành Dược học, với nhiều nghiên cứu ứng dụng trong kiểm định thuốc và quản lý chất lượng dược phẩm.
Năm 2024, ông Hùng là ứng viên duy nhất được đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh GS ở ngành dược học nhưng sau đó đã có đơn xin rút hồ sơ ứng viên.
Giới chuyên môn đánh giá, việc xuất hiện các lãnh đạo bộ, ngành trong danh sách ứng viên GS, PGS là tín hiệu tích cực của nền học thuật Việt Nam. Những người giữ trọng trách hành chính nhưng vẫn duy trì nghiên cứu khoa học cho thấy xu hướng “lãnh đạo học thuật” – kết hợp giữa quản lý và tri thức chuyên sâu.
Hội đồng Giáo sư Nhà nước dự kiến sẽ hoàn tất quy trình thẩm định và công bố danh sách chính thức các tân GS, phó GS vào cuối năm 2025.
Nguyễn Dũng