Hàn Quốc áp thuế với robot Nhật, Trung Quốc và bài học cho Việt Nam

5 giờ trướcBài gốc

Robot Hàn Quốc trong vai trò nhạc trưởng tại một buổi hòa nhạc

Ngành robot Hàn Quốc đang nhanh chóng đánh mất thị phần nội địa vào tay các đối thủ Trung Quốc và Nhật Bản, đồng thời đối mặt nguy cơ bị áp thuế mới tại Mỹ.

Hàn Quốc áp thuế chống phá giá với robot Trung Quốc và Nhật

Đáp lại lời kêu gọi từ các nhà sản xuất trong nước, Bộ Kinh tế và Tài chính Hàn Quốc hôm 6.11 thông báo áp thuế chống bán phá giá tạm thời từ 21,17% đến 43,6% đối với các loại robot công nghiệp nhiều khớp (từ bốn trục trở lên) nhập khẩu từ Trung Quốc và Nhật Bản. Biện pháp này sẽ có hiệu lực trong bốn tháng, từ ngày 21.11 đến ngày 20.3 năm sau.

Đây là lần đầu tiên sau 20 năm Hàn Quốc thực hiện hành động chống bán phá giá đối với robot công nghiệp, nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong nước trước “chiến lược định giá hủy diệt của các đối thủ ngoại”.

Robot công nghiệp hiện chiếm khoảng một nửa trong tổng giá trị 6.000 tỉ won (tương đương 4 tỉ USD) của thị trường robot Hàn Quốc. Theo số liệu của chính phủ công bố cuối năm 2024, trong số 2.525 doanh nghiệp robot của Hàn Quốc, có 567 công ty tập trung vào lĩnh vực ứng dụng công nghiệp.

Đợt áp thuế nhắm vào các tập đoàn lớn như Kawasaki Heavy Industries, Fanuc và Yaskawa Electric của Nhật Bản, cũng như Kuka Robotics của Trung Quốc. Ủy ban Thương mại Hàn Quốc sẽ tiếp tục điều tra đến ngày 20.3.2026 trước khi đưa ra mức thuế chính thức.

Các doanh nghiệp nội địa tố cáo rằng các công ty nước ngoài đã bán sản phẩm thấp hơn giá thị trường từ 28% đến 44%. Trong đơn khiếu nại nộp hồi tháng 3.2024, một công ty Hàn Quốc cáo buộc Kuka của Trung Quốc và Fanuc của Nhật đã bán robot với giá cực thấp nhằm giải phóng hàng tồn kho.

Sự thâm nhập ngày càng sâu của các nhà sản xuất Trung Quốc và Nhật Bản đã tạo sức ép lớn lên các nhà cung cấp Hàn Quốc. Các doanh nghiệp trong nước, đứng đầu là HD Hyundai Robotics và Yuil Robotics, hiện chỉ chiếm khoảng 30% thị phần nội địa. Ở quy mô toàn cầu, vị thế của họ còn yếu hơn nhiều khi Trung Quốc chiếm tới 54,4% thị phần robot công nghiệp, được hậu thuẫn bởi giá bán thấp hơn 20–30% so với robot Hàn Quốc cùng với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ nhà nước.

Ngay cả khi các biện pháp chống bán phá giá được duy trì, lợi ích đem lại cho các doanh nghiệp trong nước cũng hạn chế, bởi họ đang phải đối mặt với một thách thức mới từ bên kia Thái Bình Dương.

Thách thức từ phía Mỹ

Tháng trước, Bộ Thương mại Mỹ đã khởi động cuộc điều tra theo Mục 232 nhằm xác định xem việc nhập khẩu robot, máy móc công nghiệp và thiết bị y tế có đe dọa đến an ninh quốc gia hay không. Cuộc điều tra bao gồm cả robot công nghiệp và các hệ thống cơ điện tử điều khiển bằng máy tính như thiết bị dập, cắt, hàn và gia công kim loại. Bộ này sẽ trình khuyến nghị lên Nhà Trắng trong vòng 270 ngày, sau đó Tổng thống Donald Trump sẽ đưa ra quyết định về khả năng áp thuế.

Là đồng minh của Mỹ và là nhà cung cấp robot công nghiệp lớn, xuất khẩu của Hàn Quốc hiện đã chịu sự điều chỉnh theo Hiệp định Wassenaar, quy định về các công nghệ lưỡng dụng giữa các quốc gia thành viên. Dù hiệp định này gần như loại trừ nguy cơ rò rỉ công nghệ hay đe dọa an ninh, các doanh nghiệp Hàn Quốc vẫn lo ngại rằng cuộc điều tra mới có thể làm trì hoãn đầu tư và gián đoạn hoạt động tại thị trường Mỹ.

Theo nguồn tin trong ngành, LG Electronics, LG Chem và LG Energy Solution gần đây đã gửi bản ý kiến lên Bộ Thương mạiMỹ, cảnh báo về những rủi ro đối với các cơ sở sản xuất của họ tại Mỹ. Trong văn bản, các công ty này nêu rõ: “Robot và máy móc công nghiệp là tư liệu sản xuất cốt lõi, không thể thiếu trong quá trình vận hành nhà máy”.

Các doanh nghiệp nhấn mạnh thêm: “Việc áp thuế hoặc hạn chế nhập khẩu trên diện rộng đối với robot và máy móc công nghiệp có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực ngoài dự kiến, bao gồm chi phí tăng cao và năng suất, hiệu quả giảm sút”.

Một số công ty Hàn Quốc khác cũng đã đệ trình văn bản tương tự, trong đó có Doosan Robotics – hãng vừa mua lại công ty giải pháp robot của Mỹ ONExia hồi tháng 7 vừa qua.

Dù đối mặt với muôn vàn thách thức, các lãnh đạo trong ngành vẫn nhìn thấy cơ hội trong làn sóng bùng nổ robot ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Trong chuyến thăm Seoul gần đây, Giám đốc điều hành NVIDIA, Jensen Huang, khẳng định Hàn Quốc có đủ năng lực để dẫn đầu kỷ nguyên robot, đồng thời cam kết cung cấp 260.000 GPU nhằm thúc đẩy tiến trình tự động hóa.

Ông Kim Jin-ho, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Robot AI Hàn Quốc, phát biểu trong lễ khai mạc Robot World 2025 hôm 5.11: “Robot đang mang đến những đổi mới vượt ra ngoài phạm vi sản xuất, thông qua sự kết hợp với trí tuệ nhân tạo. Với vai trò ngày càng mở rộng của robot trong lĩnh vực AI vật lý và chăm sóc sức khỏe, thời kỳ hoàng kim của ngành robot đã thực sự bắt đầu”.

Việt Nam có thể rút được bài học gì?

Việt Nam hoàn toàn có thể rút ra nhiều bài học sâu sắc từ động thái của Hàn Quốc trong câu chuyện này — cả về cách ứng phó với cạnh tranh quốc tế lẫn chiến lược phát triển ngành robot nói riêng, công nghiệp công nghệ cao nói chung.

Trước hết, bài học về “phòng vệ thương mại chủ động” là điều rõ ràng nhất. Hàn Quốc, một nền kinh tế có năng lực công nghiệp và công nghệ mạnh, nhưng vẫn không ngần ngại sử dụng công cụ thuế chống bán phá giá để bảo vệ doanh nghiệp trong nước khi bị hàng ngoại “đè giá.” Việt Nam, với tốc độ mở cửa thương mại cao và phụ thuộc mạnh vào nhập khẩu công nghệ, cũng cần sớm chủ động hơn trong việc theo dõi, điều tra và áp dụng các biện pháp tương tự khi có dấu hiệu bán phá giá hoặc thao túng thị trường. Điều đó không chỉ bảo vệ các doanh nghiệp nội địa, mà còn khuyến khích họ đầu tư dài hạn, thay vì bị bóp nghẹt bởi cạnh tranh giá ngắn hạn.

Thứ hai, bài học về việc giữ vững năng lực sản xuất trong nước trước sức ép Trung – Nhật. Hàn Quốc vốn là nước xuất phát sớm và mạnh về robot công nghiệp, nhưng chỉ trong vài năm đã bị Trung Quốc vượt xa nhờ giá rẻ, quy mô lớn và chính sách trợ cấp. Việt Nam hiện cũng đang ở ngưỡng cửa của quá trình phát triển ngành robot, tự động hóa và AI – nhưng nếu không nhanh chóng xây dựng hệ sinh thái nội địa, nâng cấp năng lực sản xuất lõi, ta có thể rơi vào tình thế tương tự: nhập khẩu phần lớn công nghệ từ Trung Quốc, Nhật hay Hàn, và trở thành thị trường tiêu thụ thay vì trung tâm sáng tạo.

Thứ ba, bài học về tầm nhìn chính sách công nghệ gắn với chuỗi giá trị toàn cầu. Hàn Quốc không chỉ đánh thuế để “chống đỡ” mà còn đồng thời tìm cách chuyển hướng chiến lược — họ đầu tư mạnh vào robot kết hợp AI, hợp tác với những tập đoàn công nghệ hàng đầu như NVIDIA để đón đầu xu hướng “robot thông minh”. Việt Nam hoàn toàn có thể học mô hình này: khuyến khích liên doanh, hợp tác công – tư trong nghiên cứu robot ứng dụng AI, hướng tới lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, logistics, y tế, và dịch vụ công.

Cuối cùng, bài học lớn nhất có lẽ là: bảo vệ doanh nghiệp không đồng nghĩa với khép kín, mà là tạo không gian để họ lớn lên. Hàn Quốc vẫn duy trì vai trò tích cực trong thương mại quốc tế, nhưng sẵn sàng can thiệp khi lợi ích công nghiệp cốt lõi bị đe dọa. Việt Nam, trong bối cảnh tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do, vẫn có dư địa để thiết lập “lá chắn chính sách” phù hợp, miễn là dựa trên bằng chứng và tuân thủ chuẩn mực WTO.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/han-quoc-ap-thue-voi-robot-nhat-trung-quoc-va-bai-hoc-cho-viet-nam-240810.html