Hàn Quốc đối phó với khủng hoảng nhân khẩu học và thiếu hụt sức lao động

2 giờ trướcBài gốc

Hiện nay, Hàn Quốc quy định độ tuổi nghỉ hưu là 60 tuổi, nhưng người lao động chỉ bắt đầu nhận lương hưu quốc gia khi họ bước sang tuổi 65. Khoảng trống 5 năm không thu nhập này đang đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế người cao tuổi. Trong khi đó số người cao tuổi tại quốc gia này lại ngày càng tăng lên nhanh chóng. Đây cũng là một trong những nguyên do chính khiến Chính phủ Hàn Quốc phải cân nhắc về việc nâng độ tuổi nghỉ hưu.

Tác động hai mặt

Theo các chuyên gia, việc nâng độ tuổi nghỉ hưu và các điều kiện hưởng phúc lợi sẽ tác động rất lớn, không chỉ đối với nhóm đối tượng trên 60 tuổi, mà đối với toàn xã hội. Điều này cũng được chứng thực tại Việt Nam, khi chúng ta quyết định nâng tuổi nghỉ hưu vào năm 2021. Trong những tác động lớn đó có hai mặt tích cực và tiêu cực.

Về mặt tích cực, việc này sẽ giúp giảm đáng kể những áp lực đối với an sinh xã hội hiện nay của Hàn Quốc và đối với từng cá nhân, sẽ giúp duy trì được thu nhập ở mức cao thêm một thời gian nữa và lấp được khoảng trống 5 năm không có lương hưu quốc gia theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, cũng giúp Hàn Quốc duy trì được lực lượng lao động ổn định hơn. Đây là những lợi ích rất quan trọng đối với Hàn Quốc khi tốc độ lão hóa dân số nhanh hơn dự báo và dân số giảm tự nhiên dẫn tới sự thiếu hụt nguồn nhân lực trầm trọng.

Tốc độ lão hóa dân số của Hàn Quốc nhanh hơn dự báo. Ảnh: Reuters

Theo Tổng cục thống kê Hàn Quốc, dân số nước này bắt đầu giảm tự nhiên từ năm 2020, và nếu tính lũy kế trong 5 năm vừa qua, dân số nước này đã giảm 456.000 người. Theo tính toán của Tổng cục thống kê Hàn Quốc, đến năm 2030, dân số của nước này sẽ giảm xuống khoảng trên 51 triệu người, và đến năm 2072, con số này chỉ còn lại khoảng trên 36 triệu nhân khẩu. Các chuyên gia nhận định Hàn Quốc đang bắt đầu rơi vào một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới sức lao động và sự phát triển của toàn xã hội. Trong bối cảnh đó, việc nâng tuổi về hưu là điều bất khả kháng.

Tuy nhiên, điều này cũng có những tác động tiêu cực, trong đó nổi lên là vấn đề sức khỏe và chăm sóc sức khỏe cho nhóm người trên 60 tuổi mà vẫn phải làm việc. Như chúng ta có câu “khôn đâu đến trẻ, khỏe đâu đến già”. Trên thực tế, không phải ai khi đến tuổi 60 vẫn đủ sức khỏe, tâm thế để tiếp tục làm việc. Và đây cũng là yếu tố khiến Chính phủ Hàn Quốc vẫn đang tiếp tục cân nhắc mà chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Ngoài ra, còn có những băn khoăn về việc gia tăng tâm lý “ăn bám gia đình” của một bộ phận không nhỏ lớp trẻ Hàn Quốc khi bố mẹ vẫn tiếp tục có thu nhập cao, cũng như sự lo ngại về ảnh hưởng tới cơ hội việc làm của thanh niên.

Kỳ vọng của người dân và doanh nghiệp

Do đó, có thể nói, việc chuẩn bị sẵn sàng cho việc nâng tuổi nghỉ hưu của người lao động là vấn đề lớn đối với nhiều doanh nghiệp và cơ quan quản lý Hàn Quốc. Bởi vì, thay đổi độ tuổi nghỉ hưu cũng đồng nghĩa với việc phải thay đổi hàng loạt các chính sách của doanh nghiệp như chính sách tuyển dụng, chính sách bảo hiểm bao gồm cả bảo hiểm lương hưu, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp… Bên cạnh đó, còn là những áp lực không nhỏ đối với hệ thống phúc lợi của doanh nghiệp. Và để thích nghi với những biến động này, không chỉ ngày một ngày hai, mà là cả một quá trình.

Tuy nhiên, đa số các doanh nghiệp Hàn Quốc ủng hộ việc nâng tuổi nghỉ hưu của người lao động. Theo kết quả một cuộc điều tra vừa được công bố, có tới hơn 86% ủng hộ việc nâng tuổi về hưu, trong khi tỷ lệ phản đối chỉ chưa đầy 11%. Lý do được các doanh nghiệp đưa ra là lợi ích thu được lớn hơn nhiều so với các ảnh hưởng tiêu cực. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhận định, điều này còn giúp tận dụng được nguồn nhân lực chất lượng cao. Bởi vì, đa số những người đạt đến độ tuổi từ 50 trở lên và vẫn đang làm việc đều là những người có kinh nghiệm, có kỹ năng và kiến thức chuyên môn vững, thậm chí còn là chuyên gia trong nhiều lĩnh vực. Họ cũng ít bị ảnh hưởng từ công việc gia đình, vì phần lớn con cái của họ đã trưởng thành.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng với nguồn nhân lực trên 60 tuổi tiếp tục làm việc, còn giúp giảm chi phí đào tạo nhân viên mới, giảm thời gian không có hiệu quả lao động khi các nhân viên mới phải tập sự để làm quen với công việc… Từ những nhận định này, nhiều doanh nghiệp cho biết là đã chuẩn bị cơ chế cho việc tiếp tục sử dụng những lao động trên 60 tuổi đang làm việc trong công ty, song song với việc tuyển dụng gối đầu các nhân viên trẻ mới tốt nghiệp các trường đại học và trường nghề, để duy trì tính kế thừa của nguồn nhân lực.

Kết quả các cuộc điều tra do Chính phủ và một số viện nghiên cứu xã hội học của Hàn Quốc tiến hành gần đây cho thấy, mặc dù chưa có quyết định chính thức của Chính phủ, nhưng hầu hết các doanh nghiệp của nước này đều đang sử dụng lao động trên 60 tuổi. Đây là bằng chứng về việc các doanh nghiệp Hàn Quốc mong đợi và đã sẵn sàng thực hiện cơ chế lao động mới. Trong khi đó, Chính phủ và các cơ quan quản lý của Hàn Quốc đang tiến hành đồng loạt nhiều biện pháp nhằm hạn chế tác động tiêu cực và phát huy hiệu quả của chính sách mới.

Lộ trình thận trọng

Như đã nêu trên, trong số những dự đoán về tác động tiêu cực của chính sách này, nổi lên là những lo ngại về việc người cao tuổi tiếp tục đi làm có thể ảnh hưởng đến cơ hội việc làm cho lớp trẻ. Mặc dù chỉ là ý kiến thiểu số, những đây cũng là lo ngại đúng đắn và có cơ sở, cần được cân nhắc biện pháp đối phó một cách nghiêm túc. Trước vấn đề này, Chính phủ Hàn Quốc chủ trương không lập tức tăng tuổi nghỉ hưu lên ngay mức 65 tuổi, mà sẽ áp dụng một lộ trình phù hợp, nhằm tạo tính thích nghi cao hơn cho người lao động và người sử dụng lao động.

Bên cạnh đó, là việc thiết lập khung pháp lý cho chế độ tuyển dụng lại, tái cơ cấu chính sách lương – thưởng cho người lao động, cùng các chính sách ưu đãi dành cho lao động trẻ, lồng ghép với các chương trình mục tiêu quốc gia liên quan đến dân số, y tế, phúc lợi và lao động – việc làm, bình đẳng giới…. Biện pháp này đã bắt đầu được triển khai từ năm 2024 bằng chương trình thử nghiệm nâng tuổi nghỉ hưu từ 60 lên 65 với 2.300 đối tượng tham gia. Đồng thời, Bộ Y tế Hàn Quốc cũng cho biết đang xem xét nâng độ tuổi tối thiểu đủ điều kiện hưởng phúc lợi cho người cao tuổi từ 65 lên 75 tuổi. Đây được coi là bước nhằm đồng bộ hóa các chính sách khi nâng tuổi nghỉ hưu.

Tuy nhiên, cũng có nhiều động thái cho thấy Chính phủ Hàn Quốc sẽ rút ngắn lộ trình này. Bởi vì, theo tính toán của giới chuyên môn, việc người lao động nghỉ hưu vào tuổi 60 như quy định hiện nay sẽ gây những thiệt hại nặng nề cho cả nền kinh tế. Ngân hàng trung ương Hàn Quốc dự báo, nếu thế hệ sinh từ năm 1964 đến 1974 ở Hàn Quốc bắt đầu nghỉ hưu từ năm 2024, sẽ khiến tăng trưởng hằng năm của cả nền kinh tế giảm khoảng 0,4%/năm trong vòng 10 năm tới. Trong khi đó, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) cũng cho rằng việc kéo dài thời gian làm việc và tăng cường sử dụng người cao tuổi sẽ là biện pháp hiệu quả cải thiện tình trạng kinh tế của Hàn Quốc hiện nay.

Với xã hội lã hóa nhanh chóng, Hàn Quốc đang nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ nhóm người cao tuổi, những người đang đối diện với khó khăn tài chính, đồng thời, chủ trương tận dụng sức lao động chất lượng cao và sự nhiệt tình của những người trong độ tuổi này. Mặc dù vậy, Chính phủ và các cơ quan quản lý của nước này vẫn đang tiếp tục cân nhắc nhiều yếu tố, giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề trước khi đưa chính sách vào cuộc sống, nhằm lấy lại và đảm bảo sự lành mạnh, ổn định của thị trường lao động - việc làm trong tương lai.

Tuấn Nhật/VOV-Tokyo

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/han-quoc-doi-pho-voi-khung-hoang-nhan-khau-hoc-va-thieu-hut-suc-lao-dong-post1161122.vov