Chỉ vài giờ trước khi nhóm nhạc jazz Nhật Bản The Blend biểu diễn tại Bắc Kinh (Trung Quốc), bỗng một người đàn ông mặc thường phục bước vào câu lạc bộ âm nhạc DDC khi ban nhạc đang kiểm tra âm thanh.
“Sau đó, chủ địa điểm đến gặp tôi và nói: “Cảnh sát yêu cầu hủy tối nay. Không bàn cãi”, ông Christian Petersen-Clausen, nhà đại diện đã tổ chức hơn 70 buổi hòa nhạc tại Trung Quốc trong 12 tháng qua, kể lại.
Phía DDC sau đó đưa ra thông báo rằng buổi hòa nhạc phải hủy do bất khả kháng, và vé sẽ được hoàn tiền tự động trong vài ngày tới. Giá vé buổi diễn trong khoảng 40 - 70 USD.
Trước đó, buổi biểu diễn của ca sĩ - nhạc sĩ Nhật Bản Kokia cũng bị hủy, theo xác nhận của địa điểm. Nguyên nhân được đưa ra là vì lý do kỹ thuật.
Theo nhà đại diện Petersen-Clausen, địa điểm DDC dự kiến tiếp đón khoảng 200 khán giả đến xem The Blend và khoảng 20 lao động Trung Quốc sẽ được trả công khi làm việc liên quan đến cả hai buổi diễn.
Giống như nhiều trường hợp khác, thông tin gần như không được báo trước. Một bài đăng trên mạng xã hội của người hâm mộ mô tả cảnh chờ bên ngoài địa điểm hơn một giờ đồng hồ, quá cả thời điểm buổi diễn dự kiến bắt đầu.
“Hiện mọi thứ liên quan đến Nhật Bản đều bị hủy hoặc hoãn”, ông Petersen-Clausen chia sẻ với Reuters và nói thêm rằng ông đã mất sáu tháng để xin kiểm duyệt cho phép The Blend biểu diễn tại Trung Quốc. “Không ai thông báo chính sách một cách công khai, vì thế rất khó để lập kế hoạch và chủ động ứng phó”, ông Christian Petersen-Clausen nói. Ông tiết lộ mình vẫn tổ chức buổi biểu diễn của một nghệ sĩ Nhật Bản tại Thượng Hải vào một vài ngày trước mà không gặp vấn đề gì, và cũng không thấy ai nói rằng buổi diễn cuối tuần này chắc chắn bị hủy.
PHẢN ỨNG CHƯA TỪNG CÓ
Đây dường như là hệ quả mới nhất từ căng thẳng leo thang giữa Trung Quốc và Nhật Bản, sau phát biểu hôm 7/11 của Thủ tướng Sanae Takaichi về vấn đề Đài Loan.
“Tốc độ và quy mô phản ứng của Bắc Kinh lần này thực sự chưa từng có”, ông George Chen - đối tác tại công ty tư vấn chính sách kinh doanh The Asia Group, có trụ sở tại Washington - nhận định. Ông cảnh báo rằng rủi ro lớn nhất đối với các thương hiệu Nhật Bản tại Trung Quốc là nguy cơ tẩy chay trên khắp đất nước, dù hiện chưa có dấu hiệu rõ ràng cho thấy người tiêu dùng Trung Quốc đang tránh dùng các thương hiệu Nhật trên diện rộng.
Theo ước tính của ngân hàng Nomura, căng thẳng song phương có thể làm giảm 0,29% GDP của Nhật Bản.
Ngành điện ảnh cũng có thể chịu tác động tương tự. Hãng tin Tân Hoa Xã vào tuần trước đưa tin các lịch chiếu của hai bộ phim hoạt hình Nhật Bản là Crayon Shin-chan và Cells at Work tại Trung Quốc đã bị hoãn vô thời hạn. Tân Hoa Xã mô tả việc hoãn chiếu là thận trọng, do mức độ quan tâm của khán giả Trung Quốc với phim Nhật Bản đã giảm sút.
Cuối tuần trước, chính phủ Trung Quốc bắt đầu cảnh báo công dân hạn chế du lịch và du học tại Nhật Bản. Du khách Trung Quốc hiện là nhóm khách nước ngoài đông nhất tới Nhật Bản trong năm nay.
Bên cạnh đó, có thông tin cho rằng Bắc Kinh cấm nhập khẩu toàn bộ hải sản Nhật Bản, điều mà Bộ Thương mại Trung Quốc từ chối xác nhận hay phủ nhận. Bộ Ngoại giao chỉ tuyên bố rằng trong bối cảnh hiện nay, dù có nhập vào Trung Quốc thì hải sản Nhật Bản cũng không có thị trường.
Diễn biến này tiếp tục cho thấy chính sách của Trung Quốc có xu hướng đột ngột và thiếu rõ ràng, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó trong việc lập kế hoạch cũng như đưa ra phản ứng phù hợp.
“Nếu Trung Quốc tiếp tục gia tăng sức ép, các biện pháp bổ sung có thể bao gồm rào cản nhập khẩu dựa trên điều tra thương mại hoặc vấn đề an toàn sản phẩm. Nhưng Bắc Kinh cũng có nguy cơ bị xem là đang phản ứng thái quá, từ đó làm gia tăng tâm lý chống Trung Quốc tại Nhật Bản, giống như ở Hàn Quốc trước đây”, các chuyên gia của công ty tư vấn chiến lược Teneo chỉ ra.
Tuy nhiên, lập trường của Bắc Kinh vẫn rất cứng rắn. Bộ Ngoại giao Trung Quốc liên tục đưa ra yêu cầu Thủ tướng Nhật Bản Takaichi phải rút lại phát ngôn và cảnh báo: “Nếu Nhật Bản gây rắc rối về vấn đề Đài Loan, Nhật Bản sẽ không thoát khỏi hậu quả”.
NGHỆ THUẬT CHỊU HỆ LỤY
Có một điều khá bất ngờ là các buổi biểu diễn âm nhạc, nghệ thuật quốc tế thường là đối tượng bị ảnh hưởng đầu tiên trong những cuộc đối đầu chính trị.
Sau khi cuộc xung đột Nga - Ukraine nổ ra vào năm 2022, một số địa điểm ở Mỹ và Anh đã ngay lập tức hủy bỏ các buổi biểu diễn của những nghệ sĩ bị coi là ủng hộ Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Trung Quốc cũng hạn chế các chương trình K-pop quy mô lớn gần một thập kỷ để phản đối hệ thống tên lửa mới của Hàn Quốc, dù gần đây có dấu hiệu cho thấy các nhóm nhạc này sẽ sớm được trở lại.
Đối với ông Christian Petersen-Clausen, sự thiếu nhất quán trong chính sách tại Trung Quốc đang gây thiệt hại cho công việc kinh doanh của ông. “Các nghệ sĩ nước ngoài từ chối đặt lịch với chúng tôi vì họ nói không biết liệu buổi diễn có thực sự được diễn ra hay sẽ bị hủy. Thông tin về việc Trung Quốc đôi khi thiếu ổn định đã lan truyền. Điều này là vấn đề lớn nếu chúng tôi muốn thúc đẩy giao lưu nhân dân”, ông Petersen-Clausen chia sẻ.
Nữ ca sĩ Mỹ Taylor Swift với tour diễn 2 tỷ USD The Eras Tour đã không ghé Trung Quốc, trong khi danh ca Mariah Carey và nhóm nhạc Black Eyed Peas vẫn biểu diễn tại đại lục trong năm nay. Trên thực tế, giới hoạch định chính sách Trung Quốc đang nỗ lực khuyến khích một số sự kiện biểu diễn trực tiếp nhằm kích cầu tiêu dùng và hỗ trợ nền kinh tế. Nhưng các nhà lãnh đạo Bắc Kinh cũng có những ưu tiên khác.
“Cùng với thể thao, âm nhạc và nghệ thuật là những lĩnh vực mà các chính phủ thường “tái khám phá” để tạo tương tác hoặc tái gắn kết”, luật sư James Zimmerman, cựu Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc nhận định.
“Còn ngoại giao thì sao?” ông đặt câu hỏi. “Những cuộc tranh luận như thế này sẽ làm xói mòn niềm tin, và việc gây dựng lại ngày càng khó khăn. Điều này đang diễn ra trong nhiều mối quan hệ song phương trên toàn cầu”, ông Zimmerman bình luận.
Lan Anh