Hàng loạt trạm quan trắc ghi nhận mức lũ lịch sử ở miền Trung
Ông Hoàng Văn Đại, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, đêm qua (19/11), lũ trên nhiều sông ở miền Trung tiếp tục lên mức báo động. 3 trạm vượt lũ lịch sử gồm 2 trạm trên sông Ba là Củng Sơn và Phú Lâm và 1 trạm là Hà Bằng trên Sông Kỳ Lộ.
Lúc 1 giờ ngày 20/11, mực nước trên các sông như sau: Sông Hương tại trạm Kim Long là 1,51m, trên báo động (BĐ)1 0,51m; Sông Bồ tại trạm Phú Ốc là 2,75m, dưới BĐ2 0,25m; Sông Vu Gia tại trạm Ái Nghĩa là 7,65m, dưới BĐ2 0,35m; Sông Thu Bồn tại trạm Câu Lâu là 3,28m, trên BĐ2 0,28m; Sông Trà Khúc tại trạm Trà Khúc là 4,54m, dưới BĐ2 0,46m; Sông Kôn tại trạm Thạnh Hòa là 8,95m, trên BĐ3 0,95m;
Mưa lũ, ngập úng ở miền Trung diễn biến rất phức tạp.
Sông Ba tại trạm Củng Sơn là 40,99m, trên BĐ3 6,49m, vượt mức lũ lịch sử (năm 1993) 1,09m; tại trạm Phú Lâm 5,36m, trên BĐ3 1,66m, vượt lũ lịch sử năm 1993 (5,21m) 0,15m; Trên sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa) tại trạm Ninh Hòa là 6,62m, trên BĐ3 0,92m, vượt mức lũ lịch sử năm 1986 (6,58m) 0,04m;
Trên sông Cái Nha Trang (Khánh Hòa) tại trạm Đồng Trăng là 12,68m, trên BĐ3 1,68m; Trên sông Cái Phan Rang (Khánh Hòa) tại trạm Phan Rang là 4,66m, trên mức BĐ3 0,16m; Sông Krông Ana tại trạm Giang Sơn là 422,90m, trên BĐ2 0,9m.
Trong 6 giờ tới, lũ trên sông Ba có khả năng đạt đỉnh ở trên mức BĐ3 (vượt mức lũ lịch sử năm 1993: 5,21m), sau xuống chậm. Trong 12 giờ tới, lũ trên sông Ba tiếp tục xuống và ở mức cao trên BĐ3; lũ trên ông Kôn xuống dưới mức BĐ3; sông Krông Ana tiếp tục lên và ở dưới mức BĐ3; lũ trên sông sông Thu Bồn xuống dưới BĐ2.
Trong 12-24 giờ tiếp theo, lũ trên sông Ba dao động ở mức cao trên BĐ3; lũ trên sông Kôn xuống dưới mức BĐ2; sông Krông Ana tiếp tục lên và ở mức BĐ3; lũ trên sông Thu Bồn xuống và ở trên mức BĐ1.
Trong 24 giờ tới, lũ trên sông Hương, sông Bồ, sông Vu Gia, sông Trà Khúc dao động ở mức BĐ1-BĐ2 và trên BĐ2; các sông khác ở Đắk Lắk, Khánh Hòa tiếp tục lên và ở mức BĐ2-BĐ3, có sông trên BĐ3.
Mưa lũ khiến hàng chục nghìn ngôi nhà phía đông Gia Lai, Đăk Lăk bị ngập sâu, nhiều người dân leo lên mái tránh lũ, chờ cứu hộ và tiếp tế lương thực. Các lực lượng Bộ đội, dân quân, công an tiếp cận các khu vực nguy hiểm để đưa người dân ra ngoài.
Ông Đại lưu ý, hiện tại, nguy cơ lũ quét trên các sông suối nhỏ và sạt lở đất tại các sườn dốc ở Trung Bộ và Tây Nguyên đang ở mức rất cao. Nhiều khu vực dân cư, đặc biệt là vùng trũng thấp, vùng hạ lưu hồ chứa và khu vực ven sông, có khả năng ngập sâu trong những giờ tới.
Trung tâm khuyến cáo người dân hạn chế di chuyển qua khu vực ngập sâu, ngầm tràn, sườn dốc dễ sạt lở; đồng thời, chủ động sơ tán khỏi khu vực nguy hiểm theo yêu cầu của chính quyền địa phương. Các bản tin tiếp theo sẽ được cập nhật liên tục, nhất là khi có sự thay đổi vận hành điều tiết của các hồ chứa thượng lưu.
Ngập lụt diện rộng diễn ra tại các tỉnh/thành phố từ thành phố Huế đến Khánh Hòa. Nguy cơ cao xảy ra lũ quét trên các sông suối và sạt lở đất trên các sườn dốc các tỉnh/thành phố từ thành phố Huế đến Khánh Hòa. (thông tin cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất thời gian thực được cung cấp trực tuyến trên trang thông tin điện tử của Cục Khí tượng Thủy văn tại địa chỉ: https://luquetsatlo.nchmf.gov.vn và trong bản tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất). Tình hình lũ, ngập lụt trên các sông ở khu vực Trung Bộ có khả năng kéo dài nhiều ngày.
Cách gì ứng phó với lũ ngày càng phức tạp ở miền Trung
Mưa lớn kéo dài từ tối 18 đến 19/11 khiến nhiều khu vực hạ du ở Đăk Lăk ngập sâu 1-2 m, nhiều tuyến đường bị chia cắt, hàng trăm hộ dân phải sơ tán. Lưu lượng xả lũ từ thượng nguồn sông Ba tăng mạnh, làm nước dâng nhanh tại các xã phía đông tỉnh. Chính quyền ban hành cảnh báo thiên tai cấp độ 4, huy động lực lượng hỗ trợ người dân di dời, tiếp cận các điểm bị cô lập. Một số nơi xảy ra sạt lở, có nhà đổ sập và ghi nhận một trường hợp tử vong.
Do mưa lớn kéo dài khiến lưu lượng nước đổ về tăng nhanh, hồ thủy điện Sông Ba Hạ mở 12 cửa xả tràn, tổng lượng xả 16.100 m3/s - mức cao nhất từ trước đến nay. Hồ Sông Ba Hạ dung tích hơn 350 triệu m3, nằm trên lưu vực sông Ba, hạ du gồm các huyện Sơn Hòa, Sông Hinh, Phú Hòa và TP Tuy Hòa của Phú Yên (cũ) nay thuộc Đăk Lăk.
Đơn vị vận hành cho biết việc xả lũ tuân thủ quy trình vận hành liên hồ, nằm trong giới hạn kỹ thuật và được giám sát 24/24. Thông tin xả lũ đã được cập nhật cho cơ quan quản lý và chính quyền địa phương để cảnh báo người dân vùng hạ du.
Theo Đài Khí tượng Thủy văn Trung bộ, nước từ thượng nguồn đổ về tiếp tục tăng; dự báo lúc 19h, lưu lượng có thể đạt 20.400 m3/s. Phía Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ cho biết đã chuẩn bị nhiều phương án ứng phó, thực hiện nghiêm túc ý kiến của Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự - Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Đăk Lăk trong việc điều tiết nước qua tràn.
PGS.TS Vũ Thanh Ca, Giảng viên cao cấp Đại học Tài nguyên và Môi trường cho rằng, vấn đề lớn nhất với miền Trung khi gió mùa Đông Bắc dịp cuối năm là lượng ẩm do gió mang vào. Vào mùa này, nước biển vẫn còn khá ấm nên bốc hơi rất mạnh.
Điều đó có nghĩa là khi gió mùa Đông Bắc thổi từ biển vào đất liền sẽ mang vào một lượng hơi nước rất lớn, gây mưa rất khủng khiếp ở khu vực núi cao. Biến đổi khí hậu làm nước biển ấm hơn và do vậy lượng bốc hơi mạnh hơn, tức là nhiều hơi nước hơn và gây ra mưa còn khủng khiếp hơn. Mưa lớn sẽ gây ngập lụt, sạt lở đất từ thượng nguồn tới hạ nguồn, do địa hình miền Trung rất dốc.
Địa hình miền Trung không cho phép xây một hệ thống đê vững chãi tại bờ các con sông như ở miền Bắc hoặc đê bao các khu dân cư như ở miền Nam. Việc khôi phục lại rừng miền Trung là rất cần thiết, nhưng cũng chỉ giảm được lũ lụt phần nào. Vì vậy, miền Trung là khu vực cần phải "sống chung với lũ".
"Giải pháp căn cơ để giảm lũ lụt và thiệt hại do lũ lụt ở miền Trung là chú trọng xây dựng các đường thoát lũ khi xây dựng các đường cao tốc dọc đất nước; nghiêm cấm chiếm dụng hành lang thoát lũ làm bất cứ việc gì; nạo vét các khu vực cửa sông; xây dựng nhà cửa có khả năng chống lũ (nhà phao, nhà chòi), củng cố, nâng cấp các công cộng (bệnh viện, trường học, các cơ quan công quyền.. ) để đảm bảo chống được lũ và làm nơi sơ tán lũ cho người dân. Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng dự báo mưa, rà soát và chỉnh sửa quy trình vận hành hồ chứa, liên hồ chứa để các hồ chứa có thể điều tiết và giảm lũ ở mức độ cao nhất", PGS.TS Vũ Thanh Ca nói.
Tô Hội