Thời gian gần đây, tình hình tội phạm mua bán người diễn biến hết sức phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ gia tăng cả về quy mô lẫn tính chất. Các đối tượng thường lợi dụng hoàn cảnh khó khăn, sự nhẹ dạ, thiếu hiểu biết của phụ nữ và trẻ em để lừa gạt, hứa hẹn đưa ra nước ngoài làm việc với thu nhập cao, sau đó bán nạn nhân cho các đường dây tội phạm.
Đặc biệt, nhiều băng nhóm xuyên quốc gia đã sử dụng mạng xã hội, ứng dụng nhắn tin, điện thoại thông minh và phương thức thanh toán trực tuyến để che giấu hành vi phạm tội, khiến công tác phát hiện, đấu tranh của lực lượng chức năng càng thêm khó khăn.
Tháng 12/2024, lực lượng chức năng Việt Nam đã tiếp nhận 410 người Việt Nam được Campuchia trao trả do lao động và cư trú bất hợp pháp tại nước này.
Nhằm tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ trong đấu tranh phòng, chống loại tội phạm nguy hiểm này, VKSND tối cao đã phối hợp với Cơ quan phòng chống Ma túy và Tội phạm Liên hợp quốc (UNODC) tổ chức khóa tập huấn “Nâng cao năng lực điều tra, truy tố, kiểm sát xét xử tội phạm mua bán người vào mục đích lừa đảo trực tuyến”.
Chương trình do Vụ 7, VKSND tối cao chủ trì, với sự tham gia của đại diện Vụ 2, Vụ 7, VKSND tối cao, Công an TP Đà Nẵng, Công an tỉnh Quảng Ngãi, VKSND TP Huế và VKSND TP Đà Nẵng. Hội nghị tập huấn được tổ chức tại TP Đà Nẵng.
Trong khuôn khổ tập huấn, các đại biểu tập trung thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong điều tra, truy tố, kiểm sát xét xử loại tội phạm mới nổi này. Nhiều chuyên đề quan trọng được giới thiệu, bao gồm: nhận diện các hình thức mua bán người biến tướng; kỹ năng điều tra, truy tố phù hợp bối cảnh Việt Nam; pháp luật quốc tế về mua bán người và đưa người di cư trái phép; quyền của nạn nhân trong quá trình tố tụng; tiêu chí xác định nạn nhân bị cưỡng ép phạm tội; cũng như các loại chứng cứ cần thiết để chứng minh hành vi phạm tội.
Theo báo cáo của UNODC, mua bán người không chỉ là hành vi phạm pháp đơn lẻ mà còn gắn chặt với các loại tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia khác như: tội phạm mạng, rửa tiền, tham nhũng, lừa đảo và tống tiền. Tình hình khu vực Đông Nam Á đang rất đáng báo động.
Hội nghị tập huấn về buôn bán người do VKSND tối cao phối hợp với UNODC tổ chức.
Tại Myanmar, hơn 7.000 người từ 29 quốc gia đã được giải cứu khỏi các trung tâm lừa đảo trực tuyến, trong khi tại Campuchia, chỉ riêng tháng 7/2025, lực lượng chức năng đã tiến hành trên 15 cuộc đột kích, bắt giữ hơn 3.000 đối tượng, chủ yếu là người nước ngoài.
Ở Việt Nam, từ năm 2022 đến 2024, các cơ quan chức năng đã hỗ trợ hồi hương hơn 4.100 công dân bị bóc lột tại các trung tâm lừa đảo trực tuyến ở Myanmar, Campuchia, Lào và Philippines.
Riêng 6 tháng đầu năm 2025, có 671 người Việt Nam được giải cứu từ các khu phức hợp lừa đảo trực tuyến tại Myawaddy (Myanmar) và 693 người khác bị phát hiện trong các cuộc truy quét tại Campuchia. Những con số này cho thấy sự cấp thiết của việc tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực cho các cơ quan thực thi pháp luật trong nước.
Về loại tội phạm này, đồng chí Nguyễn Quang Dũng - Phó Viện trưởng VKSND tối cao nhấn mạnh, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, sự bùng nổ của không gian mạng đã tạo điều kiện cho tội phạm mua bán người biến tướng tinh vi, gắn liền với thủ đoạn lừa đảo trực tuyến.
Các đối tượng thường nhắm đến thanh thiếu niên, phụ nữ, người lao động nghèo, lợi dụng tính ẩn danh, khó kiểm soát của mạng xã hội để dụ dỗ, đưa nạn nhân ra nước ngoài, ép buộc lao động hoặc khai thác tình dục.
Đồng chí Nguyễn Quang Dũng - Phó Viện trưởng VKSND tối cao phát biểu khai mạc hội nghị tập huấn “Nâng cao năng lực điều tra, truy tố, kiểm sát xét xử tội phạm mua bán người vào mục đích lừa đảo trực tuyến” được tổ chức tại TP Đà Nẵng.
Hành vi này không chỉ xâm phạm nghiêm trọng quyền con người mà còn gây bất ổn xã hội, ảnh hưởng uy tín quốc gia. Vì vậy, Điều tra viên, Kiểm sát viên cần thường xuyên cập nhật kiến thức, nâng cao năng lực để xử lý đúng người, đúng tội, không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội.
Đồng chí Nguyễn Quang Dũng cũng khẳng định, việc học tập kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ các chuyên gia UNODC, là hết sức quan trọng. Đồng chí đề nghị các đại biểu tham gia khóa học cần tích cực trao đổi, chia sẻ khó khăn, đồng thời sau khi kết thúc tập huấn phải phổ biến lại kiến thức đã học cho đồng nghiệp để lan tỏa hiệu quả đào tạo.
Đại diện UNODC tại Việt Nam - Nguyễn Nguyệt Minh, ghi nhận sự phối hợp chặt chẽ của VKSND tối cao và nhấn mạnh mua bán người là vấn đề toàn cầu, với hàng triệu nạn nhân mỗi năm, trong đó Đông Nam Á chiếm tỉ lệ cao.
Bà cho rằng dạng tội phạm mua bán người gắn với lừa đảo trực tuyến đang nổi lên như một biến tướng nguy hiểm, khiến nhiều nạn nhân vừa bị bóc lột, vừa có nguy cơ bị xử lý hình sự. Do đó, việc tăng cường năng lực cho các cơ quan tố tụng là yêu cầu bức thiết.
Các đại biểu dự hội nghị tập huấn chụp ảnh lưu niệm.
Trong khuôn khổ đợt tập huấn, học viên sẽ được tiếp cận các nội dung chuyên sâu về pháp luật quốc tế, các hình thức mua bán người mới nổi, kỹ năng thu thập chứng cứ và nguyên tắc không trừng phạt nạn nhân.
Bà Sylwia Gawronska - Cố vấn chương trình khu vực UNODC Đông Nam Á - Thái Bình Dương bày tỏ tin tưởng rằng khóa học sẽ giúp các Điều tra viên, Kiểm sát viên Việt Nam được trang bị kiến thức, kỹ năng mới, từ đó xử lý hiệu quả các vụ án mua bán người gắn với lừa đảo trực tuyến, góp phần bảo vệ nạn nhân và nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống loại tội phạm nguy hiểm này.
Xuân Nha