Theo hồ sơ đất 299, khu đất của Trường HT2 thuộc thửa đất số 24, tờ bản đồ 04, loại đất T, diện tích trên bản đồ là 19.895m2, diện tích trong sổ mục kê là 22.583m2; cột tên chủ sử dụng ruộng đất ghi: Bộ Văn hóa (Trường HT2). Sau khi Trường HT2 giải thể, khu đất này đã được chuyển giao cho Xí nghiệp thủ công mỹ nghệ xuất khẩu huyện Châu Giang và Trường bồi dưỡng giáo dục huyện Châu Giang quản lý, sử dụng. Ngày 19/10/1992, UBND huyện Châu Giang ban hành Quyết định số 185/QĐ-UB về việc nhượng bán toàn bộ tài sản thuộc Xí nghiệp thủ công mỹ nghệ xuất khẩu huyện Châu Giang và Quyết định số 186/QĐ-UB về việc nhượng bán toàn bộ tài sản thuộc Trường Bồi dưỡng giáo dục huyện Châu Giang. Ngày 23/10/1992, Ban thanh lý tài sản huyện Châu Giang thực hiện bàn giao tài sản cố định trên đất thuộc Xí nghiệp Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu huyện Châu Giang và Trường Bồi dưỡng giáo dục huyện Châu Giang cho Doanh nghiệp Minh Hải do ông Lê Như Liễu làm giám đốc. Tài sản bàn giao là các tài sản hiện có trên đất tại thời điểm bàn giao, không bao gồm đất. Đối với diện tích đất sử dụng, tại biên bản bàn giao tài sản năm 1992 nêu rõ: “Doanh nghiệp Minh Hải với sự giúp đỡ về chuyên môn của Ban quản lý ruộng đất huyện làm đầy đủ thủ tục để xin cấp có thẩm quyền ra quyết định về quyền sử dụng đất”.
Ngày 15/10/1992, Xí nghiệp tư doanh Minh Hải đã làm đơn xin đất, có xác nhận của UBND xã Yên Phú và UBND huyện Châu Giang (trong đơn có dấu hiệu chỉnh sửa ngày, tháng), đề nghị UBND tỉnh Hải Hưng cấp 16.270m2 đất tại thửa đất số 24, tờ bản đồ số 04 (khu đất của Trường HT2). Trích lục bản đồ giải thửa tỉ lệ 1/2000 tờ bản đồ số 04 có xác nhận của UBND xã Yên Phú ngày 30/10/1992 thể hiện: Phần xin đất của Doanh nghiệp Minh Hải là thửa 24, loại đất XDCB, diện tích 16.270m2. Trên bản vẽ không thể hiện diện tích đất của hộ gia đình, cá nhân.
Ngày 30/12/1995, UBND huyện Châu Giang ban hành Thông báo số 02/TB-UB thông báo về Nghị quyết họp UBND huyện. Theo đó, UBND huyện giao Phòng Địa chính huyện, Phòng Tài chính và Doanh nghiệp Minh Hải cùng với UBND xã trên cơ sở bản đồ địa chính xã và biên bản bàn giao trước khi chuyển nhượng của Hội đồng giải thể và Hội đồng thanh lý huyện về tài sản trên diện tích đất cho doanh nghiệp để làm căn cứ xác định mốc giới cho phép doanh nghiệp xây cổng và tường rào xung quanh. Về đất, UBND huyện giao các phòng chức năng của huyện, Doanh nghiệp Minh Hải, UBND xã làm đầy đủ thủ tục về chuyển quyền sử dụng đất theo đúng Luật Đất đai hiện hành của Nhà nước.
Tại Kết luận thanh tra số 01/KL-UBND (Kết luận số 01) ngày 20/4/2023 của UBND huyện Yên Mỹ đã khẳng định, sau khi nhận chuyển nhượng toàn bộ tài sản cố định trên đất thuộc Xí nghiệp Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu huyện và Trường Bồi dưỡng giáo dục huyện, Xí nghiệp tư doanh Minh Hải đã làm thủ tục xin đất nhưng chưa được UBND tỉnh Hải Hưng (nay là tỉnh Hưng Yên) xem xét, quyết định. Như vậy, toàn bộ đất Xí nghiệp tư doanh Minh Hải quản lý, sử dụng của Xí nghiệp Thủ công mỹ nghệ xuất khẩu huyện và Trường Bồi dưỡng giáo dục huyện đều chưa được cơ quan có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật về đất đai.
Tuy chưa được giao đất, cho thuê đất, nhưng ngày 14/9/1996, Xí nghiệp tư doanh Minh Hải đã thanh lý một phần tài sản cho UBND xã Yên Phú với diện tích 1.980m2, tại thửa đất số 05 (theo hồ sơ địa chính năm 1993). Phần diện tích này hiện nay Trường Tiểu học Yên Phú đang sử dụng nhưng chưa làm thủ tục về đất, chưa được cấp GCNQSDĐ. Đặc biệt, sau khi Xí nghiệp tư doanh Minh Hải giải thể vào khoảng năm 2000, toàn bộ diện tích đang quản lý, sử dụng của đơn vị đều do gia đình ông Lê Như Liễu sử dụng (trừ phần đất có tài sản thanh lý cho UBND xã Yên Phú). Trong quá trình sử dụng, đã có 5 cá nhân kê khai và được cấp GCNQSDĐ, trong đó, 4 thửa đất được UBND huyện Châu Giang cấp GCNQSDĐ ngày 4/10/1996 (1 thửa có diện tích 450m2, 3 thửa có diện tích 400m2/thửa), 1 thửa đất được UBND huyện Yên Mỹ cấp GCNQSDĐ năm 2013 có diện tích 416m2, mục đích sử dụng là đất nuôi trồng thủy sản.
Việc cấp GCNQSDĐ đối với 5 thửa đất trên chưa bảo đảm theo quy định của pháp luật bởi nguồn gốc các thửa đất là đất của tổ chức quản lý và không có hồ sơ chứng minh cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giao đất. Chủ sử dụng các thửa đất không cung cấp được căn cứ chứng minh việc nộp tiền, mua bán, nhận bàn giao đất đối với các thửa đất trên. Ngoài ra, trong đơn đề nghị xét cấp GCNQSDĐ đối với 4 thửa đất vào năm 1992 và 1993 (4 thửa đất được cấp GCNQSDĐ năm 1996) của các ông Lê Văn Chu, Phùng Ngọc Tú, Lê Văn Hải, Lê Xuân Trường, thể hiện nguồn gốc các thửa đất là đất cấp năm 1984 là không đúng vì hồ sơ địa chính 299 (năm 1987), thể hiện khu đất trên là của Bộ Văn hóa (Trường HT2) chứ không phải là đất của hộ gia đình, cá nhân. Điều này cho thấy, các cá nhân khi làm thủ tục xin cấp GCNQSDĐ đã cố tình kê khai không trung thực về nguồn gốc đất. Đối với thửa đất được cấp GCNQSDĐ năm 2013, có mục đích sử dụng đất là đất nuôi trồng thủy sản nhưng hiện trạng đã bị san lấp và sử dụng làm sân đá bóng. Vị trí xây dựng nhà ở cao tầng kiên cố hiện nay cũng không thuộc diện tích đã được cấp GCNQSDĐ…
Với sự nhập nhèm, không trung thực trong kê khai về nguồn gốc đất, ông Liễu và những người thân quen đã “phù phép” biến đất công thành đất của hộ gia đình, cá nhân. Sự việc diễn ra trong thời gian dài nhưng không được phát hiện, xử lý kịp thời dẫn đến khó khăn trong khắc phục hậu quả. Hiện trạng khu đất đã bị chia tách thành nhiều thửa đất với nhiều mục đích sử dụng khác nhau. Tại Kết luận số 01, nêu rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong việc để xảy ra sai phạm trong quản lý, sử dụng đất tại xã Yên Phú như: UBND xã Yên Phú đã buông lỏng quản lý đất đai, không phát hiện, ngăn chặn kịp thời các vi phạm dẫn đến quá trình vi phạm diễn ra trong thời gian dài, khó khắc phục hậu quả. Nguồn gốc khu đất là do tập thể quản lý, ngày 23/10/1992, Xí nghiệp tư doanh Minh Hải được thanh lý tài sản nhưng chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giao, cho thuê đất. Sau khi Xí nghiệp tư doanh Minh Hải giải thể, gia đình ông Liễu sử dụng toàn bộ khu đất trên là chưa có cơ sở pháp lý, trong khi đó, UBND xã qua các thời kỳ không có phương án quản lý. Hộ gia đình ông Liễu và các cá nhân kê khai vào hồ sơ địa chính qua các thời kỳ và kê khai nguồn gốc sử dụng đất tại đơn xin cấp GCNQSDĐ để được cấp GCNQSDĐ không trung thực và đã có sự chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với một số thửa đất. Việc Xí nghiệp tư doanh Minh Hải thanh lý tài sản và bàn giao một phần diện tích đất cho UBND xã Yên Phú để mở rộng trường học là vi phạm pháp luật về đất đai. Việc để xảy ra các vi phạm trên, trách nhiệm thuộc về: Lãnh đạo UBND xã, cán bộ địa chính xã qua các thời kỳ lập bản đồ các năm 1993, 1996, 2005, 2015 để Xí nghiệp tư doanh Minh Hải và các cá nhân tự kê khai, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ Xí nghiệp tư doanh Minh Hải; lãnh đạo UBND xã, cán bộ địa chính xã năm 1993, 2013 trong thực hiện xét nguồn gốc đất khi đề nghị cấp GCNQSDĐ; lãnh đạo Xí nghiệp tư doanh Minh Hải và các cá nhân khi thực hiện kê khai vào hồ sơ địa chính qua các thời kỳ, kê khai nguồn gốc đất…
Để khắc phục hậu quả, UBND huyện Yên Mỹ đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường trình UBND tỉnh phương án thu hồi đất (có phương án xử lý đối với các tài sản có trên đất), giao UBND xã Yên Phú quản lý, sử dụng theo quy định. Ngoài ra, UBND huyện giao Phòng Tài nguyên và Môi trường căn cứ quy định của pháp luật, tham mưu UBND huyện ban hành quyết định thu hồi GCNQSDĐ có số phát hành BI 453577, do UBND huyện Yên Mỹ cấp ngày 21/4/2012 đối với thửa đất số 422, tờ bản đồ số 26 (GCNQSDĐ cũ do UBND huyện Châu Giang cấp ngày 4/10/1996 tại thửa đất số 07, tờ bản đồ số 06) và GCNQSDĐ có số phát hành BK 918377 do UBND huyện Yên Mỹ cấp ngày 2/10/2013. Đồng thời, UBND huyện Yên Mỹ chuyển hồ sơ vụ việc sang Công an huyện để điều tra, xác minh, xử lý theo quy định của pháp luật.
PV