Công cụ hành chính được đề cập rõ nhất ở đây là cơ chế giao hạn mức tăng trưởng tín dụng (room tín dụng) hàng năm phải thay đổi bằng một cơ chế khác là bộ tiêu chí kiểm soát an toàn tín dụng. Room tín dụng được áp dụng từ năm 2012, nhiều lần từng được đề nghị thay đổi nhưng chưa được bãi bỏ vì với ngành ngân hàng, đây là công cụ hiệu quả, đặc biệt giai đoạn tín dụng tăng trưởng nóng, lãi suất tăng cao và các ngân hàng rơi vào vòng xoáy cạnh tranh huy động cho vay không lành mạnh.
Giới hạn mức tăng trưởng tín dụng với cơ chế giao chỉ tiêu của Ngân hàng Nhà nước đã giúp nhanh cắt đứt vòng xoáy này.
Bỏ cơ chế room tín dụng tức là yêu cầu ngành ngân hàng bỏ “cách điều hành dễ” chuyển sang “cách điều hành khó”. Điều tiết thị trường bằng các công cụ thị trường đã được chứng minh là cách điều hành tiên tiến, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi trình độ quản lý cao hơn cách điều hành bằng mệnh lệnh hành chính. Điều đáng mừng là ngay sau chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc khẩn trương xem xét dỡ bỏ room tín dụng, ngành ngân hàng đã công bố thông tin về lộ trình thực hiện chỉ đạo, tiến tới dỡ bỏ hoàn toàn giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng.
Gỡ bỏ room tín dụng sẽ giúp các ngân hàng có chất lượng tài sản tốt, đáp ứng được các chuẩn mực quản trị tốt, có những sản phẩm cạnh tranh có cơ hội mở rộng dịch vụ của mình rộng rãi hơn, người đi vay sẽ có sự lựa chọn đa dạng hơn và bản thân ngân hàng có thể đạt được mức lợi nhuận tốt, phát triển nhanh hơn mặt bằng chung. Hay nói đơn giản, điều tiết theo thị trường sẽ giúp các ngân hàng có cơ hội phát triển nhanh, nếu làm tốt, và câu chuyện ở đây là Ngân hàng Nhà nước sẽ phải có công cụ gì để kiểm soát thị trường vận hành lành mạnh và hiệu quả, ủng hộ các nhân tố tốt và lường trước, có giải pháp hạn chế các rủi ro cho hệ thống.
Mọi sự thay đổi sẽ không dễ, nhưng bãi bỏ các biện pháp điều hành theo mệnh lệnh hành chính, chuyển sang các công cụ thị trường là sự thay đổi tư duy, hướng tới những cách điều hành tiên tiến mang lại hiệu quả lớn hơn.
Với ngành ngân hàng, công cụ hành chính không chỉ là room tín dụng, mà còn mở rộng hơn trong các lĩnh vực khác như lãi suất, thanh toán, quản lý ngoại hối. Không khó có thể nhìn thấy những quy định về trần lãi suất tiền gửi bằng VND hay USD, cơ chế cấp phép về nhập khẩu vàng nguyên liệu,…
Công cụ hành chính như đề cập trên không phải là tiêu cực, mà thậm chí còn phát huy hiệu quả tốt trong điều kiện thị trường chưa hoàn hảo và năng lực quản trị điều hành chưa cao. Nhưng trong xu hướng phát triển chung, giảm thiểu can thiệp hành chính là điều cần quyết liệt thực hiện thay vì chọn cách dễ để làm.
Người quan sát