Hành trình 15 năm Nhật Bản tìm đường giảm lệ thuộc vào đất hiếm Trung Quốc

4 giờ trướcBài gốc

Đất hiếm chuẩn bị được đưa đi xuất khẩu tại Liên Vân Cảng, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Trên thực tế, theo CNBC (Mỹ) Nhật Bản từng rơi vào tình trạng hoảng loạn năm 2010 khi Bắc Kinh triển khai lệnh cấm xuất khẩu đất hiếm nhắm vào Tokyo, sau bất đồng lãnh thổ.

Lệnh cấm khi đó chỉ kéo dài trong khoảng 2 tháng, nhưng cũng đủ tạo động lực để nền kinh tế lớn thứ tư thế giới thay đổi cách tiếp cận đối với an ninh chuỗi cung ứng. Bên cạnh việc tích trữ, tái chế và tăng cường công nghệ thay thế, Nhật Bản còn đầu tư mạnh vào các dự án đất hiếm ngoài Trung Quốc, đáng chú ý như Lynas của Australia. Theo Viện Lowy, Australia là một trong những quốc gia sản xuất đất hiếm lớn nhất thế giới, đóng góp 5,14% sản phẩm đất hiếm toàn cầu, đứng thứ 4 sau Trung Quốc, Mỹ và Myanmar.

Kết quả là, theo dữ liệu do Argus Media cung cấp, Nhật Bản giảm lượng nhập khẩu đất hiếm Trung Quốc từ hơn 90% xuống còn dưới 60%. Theo CNBC, Nhật Bản còn lên kế hoạch giảm nhập khẩu đất hiếm từ Trung Quốc xuống còn dưới 50% trong năm nay.

CEO của công ty sản xuất nam châm vĩnh cửu không chứa đất hiếm Niron Magnetics (Mỹ) – ông Jonathan Rowntree nhận định: “Bởi vậy, hiện tại Nhật Bản thực tế đã chuẩn bị kỹ lưỡng hơn nhiều so với hầu hết các quốc gia khác. Họ đã dự trữ nhiều hơn, đầu tư vào Lynas và đảm bảo nguồn cung đất hiếm từ phương Tây nhằm đáp ứng một phần nhu cầu thông qua sự kết hợp giữa các mỏ tại Australia và cơ sở tinh luyện tại Malaysia”.

Sự chuyển đổi chuỗi cung ứng của Nhật Bản được coi là hình mẫu cho các quốc gia phương Tây.

Trung Quốc sản xuất gần 70% nguồn cung đất hiếm của thế giới. Hơn nữa, 90% công đoạn tinh luyện đất hiếm diễn ra tại Trung Quốc. Họ nhập khẩu đất hiếm từ các quốc gia khác và tinh chế chúng. Các quan chức phương Tây đã nhiều lần coi sự thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm của Bắc Kinh là một thách thức chiến lược, đặc biệt là khi nhu cầu khoáng sản quan trọng dự kiến sẽ tăng theo cấp số nhân khi quá trình chuyển đổi năng lượng sạch diễn ra nhanh hơn.

Biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm mới nhất của Bắc Kinh được thực hiện nhằm phản ứng trước việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng thuế đối với các sản phẩm của Trung Quốc.

CEO của công ty khai khoáng Amaroq – ông Eldur Olafsson chia sẻ: “Khi cuộc chiến thuế quan bắt đầu và thuế quan được áp dụng đối với Trung Quốc, điều đầu tiên mà Bắc Kinh thực hiện là nói 'chúng tôi sẽ ngừng xuất khẩu đất hiếm'. Vài tuần sau, chúng ta không thể sản xuất ô tô ở Mỹ hoặc châu Âu, vì vậy đây là một vấn đề thực sự. Không quốc gia phương Tây nào muốn một nước khác chi phối thị trường”.

Các nhóm trong ngành công nghiệp ô tô phương Tây đã bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề bởi lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm.

Ông Rowntree cho rằng cần có cách tiếp cận toàn diện giữa chính phủ và ngành công nghiệp để giải quyết tình trạng phụ thuộc vào khoáng sản của Trung Quốc, từ việc đẩy nhanh cấp phép cho các mỏ trong nước đến đầu tư vào các giải pháp thay thế mới nhằm đảm bảo đủ nguồn cung.

Máy móc hoạt động tại mỏ khai thác đất hiếm ở Mountain Pass, California, Mỹ. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Bà Gracelin Baskaran tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Washington, nhận xét rằng Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) cần phối hợp để hình thành thị trường đất hiếm không phụ thuộc Trung Quốc.

Sản xuất đất hiếm tại châu Âu còn hạn chế. Giống như Mỹ, khu vực này phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc, dù hiện đã có kế hoạch phát triển nguồn cung và năng lực chế biến trong nước. Tập đoàn hóa chất Solvay của Bỉ - đơn vị vận hành nhà máy chế biến đất hiếm lớn nhất ngoài Trung Quốc ở La Rochelle (Pháp) - đã đặt mục tiêu đến năm 2030 đáp ứng 30% nhu cầu đất hiếm chế biến phục vụ sản xuất nam châm vĩnh cửu của châu Âu.

Bà Baskaran nhấn mạnh các khoản tín dụng thuế và trợ cấp sẽ là yếu tố “thiết yếu” để các dự án đất hiếm ngoài Trung Quốc có thể xây dựng và mở rộng quy mô, bởi đất hiếm là thành phần quan trọng trong hầu hết các ngành công nghiệp hiện đại.

Nhưng có một vấn đề đáng lưu ý được ông Nils Backeberg – giám đốc công ty tư vấn Project Blue – đề cập, đó là Nhật Bản vẫn còn một chặng đường dài phải đi nếu muốn giảm phụ thuộc vào Trung Quốc ở một số lĩnh vực trọng yếu, như đất hiếm nặng vốn hiếm hơn và có giá trị cao hơn. Ông phân tích rằng các mỏ tại Australia không khai thác được nhiều đất hiếm nặng, và phần lớn trong số đó vẫn phải gửi sang Trung Quốc để tinh luyện

Tuy nhiên, Lynas đang đạt những bước tiến. Gần đây, công ty Australia này đã thông báo những đột phá liên quan hai nguyên tố đất hiếm nặng, lần đầu tiên sản xuất được chúng bên ngoài Trung Quốc.

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/ho-so/hanh-trinh-15-nam-nhat-ban-tim-duong-giam-le-thuoc-vao-dat-hiem-trung-quoc-20250621190640615.htm