Hành trình bền vững của di sản xứ Thanh (Bài 2): Gìn giữ hồn xưa

3 giờ trướcBài gốc

Người dân thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông) giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống gắn với phát triển du lịch. Ảnh: Nguyễn Đạt

Về với xứ Thanh, nếu du khách muốn tìm về nét văn hóa cổ xưa, nơi mà cho dù thời gian có chảy trôi, xã hội có hiện đại đến đâu thì ở đây vẫn giữ được dáng dấp, hồn cốt của làng quê Việt Nam và nét rêu phong, trầm mặc đó chính là Làng cổ Đông Sơn (phường Hàm Rồng).

Làng cổ Đông Sơn nằm nép mình bên bờ sông Mã, gắn liền với nền văn hóa Đông Sơn cổ xưa và được công nhận là một trong 10 làng cổ đẹp nhất Việt Nam. Đi sâu vào trong làng, du khách sẽ được tham quan những con ngõ nhỏ có tên gọi là Nhân - Nghĩa - Trí - Dũng chạy dọc từ phía Nam đến phía Bắc của làng. Các con ngõ này không chỉ đơn giản là những con đường dẫn vào các ngôi nhà cổ, mà còn thể hiện một phần quan trọng trong văn hóa và giá trị truyền thống của cộng đồng nơi đây. Dạo một vòng quanh các ngõ, du khách sẽ được tham quan những ngôi nhà cổ có kết cấu gỗ, và tuổi đời cả trăm năm. Trong số đó, nổi bật nhất là ngôi nhà của ông Lương Trọng Duệ được xây dựng dưới triều Nguyễn, cách đây gần 300 năm, đến nay vẫn giữ được nguyên vẹn kết cấu kiến trúc và không gian cảnh quan. Bên trong ngôi nhà còn lưu giữ, trưng bày các bộ sưu tập về tư liệu sản xuất của bà con nông dân, đồ dùng, dụng cụ đồ đá, đồ đồng, gốm, sứ qua các thời kỳ và những di vật của chiến tranh. Cũng bởi vậy, mà từ xưa đến nay ngôi nhà luôn là nơi mà bất cứ du khách nào khi về với làng cổ Đông Sơn cũng muốn ghé thăm.

Ngoài những ngôi nhà cổ, nằm trong không gian văn hóa làng cổ Đông Sơn còn có đền thờ Đức Thánh Cả - Lê Uy - Trần Khát Chân khá nổi tiếng, thu hút khá đông du khách đến tham quan. Hàng năm, phường Hàm Rồng tổ chức lễ hội đền Đức Thánh Cả vào tháng 3 âm lịch tưởng nhớ công ơn của Đức Thánh Cả - Lê Uy một vị tướng tài vào cuối thời Lý. Lễ hội có nhiều hoạt động văn hóa truyền thống nhằm gìn giữ, trao truyền các giá trị vǎn hóa cho thế hệ sau. Đồng thời, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ các giá trị văn hóa, đời sống tâm linh của Nhân dân địa phương và quảng bá rộng rãi hình ảnh, con người nơi đây đến đông đảo bạn bè, du khách.

Du khách cũng có thể đến với các bản làng miền núi để hòa mình vào tiếng khèn rộn rã của người Mông, nhảy những điệu xòe quyến rũ của người Thái, hay cùng khua luống với người Mường... hoặc cùng bà con dân tộc thiểu số dệt thổ cẩm, mặc những bộ trang phục truyền thống với hoa văn rực rỡ sắc màu.

Bà Lò Thị Minh - người gìn giữ nghề dệt thổ cẩm ở thôn Lặn Ngoài (xã Pù Luông), cho hay: "Với người dân tộc Thái chúng tôi, nghề dệt thổ cẩm được coi như là một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Chính vì vậy, bao năm qua chúng tôi không ngừng nỗ lực để giữ lại khung cửi dệt, giữ lại phần hồn cốt của dân tộc. Đặc biệt, khi thôn Lặn Ngoài được đầu tư phát triển du lịch cộng đồng thì người dân chúng tôi lại càng có thêm động lực để gìn giữ nghề dệt thổ cẩm. Nhằm đáp ứng nhu cầu của khách du lịch, bên cạnh việc dệt những mặt hàng thổ cẩm truyền thống như váy, áo, quần, ga, gối, hiện nay chúng tôi đã sáng tạo thêm nhiều mẫu mã, kiểu dáng mới như túi xách, giày, dép, thú nhồi bông và những vật lưu niệm nhỏ"...

Cũng nhờ nghề dệt thổ cẩm ở thôn Lặn Ngoài được gìn giữ mà giờ đây ở hầu khắp các điểm du lịch trên địa bàn xã Pù Luông đều bày bán nhiều mặt hàng thổ cẩm rực rỡ sắc màu, đa dạng các mẫu mã, chủng loại đáp ứng nhu cầu của khách du lịch. Phó Chủ tịch UBND xã Pù Luông, Nguyễn Nam Phong chia sẻ: "Thôn Lặn Ngoài có đa số là đồng bào dân tộc Thái sinh sống, đến nay thôn còn gìn giữ được 100% nếp nhà sàn truyền thống, và có khoảng 83 hộ còn duy trì nghề dệt thổ cẩm thu hút hơn 200 chị em phụ nữ tham gia. Việc giữ gìn và phát triển nghề dệt thổ cẩm không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc Thái mà còn có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của xã. Chính vì vậy, trong những năm qua xã đã đẩy mạnh việc tuyên truyền, khuyến khích người dân giữ gìn khung cửi, truyền dạy lại nghề dệt thổ cẩm cho các thế hệ đi sau. Đồng thời, phối hợp với các đơn vị tổ chức các lớp tập huấn về cách dệt thổ cẩm, cách tìm hiểu đa dạng mẫu mã, phát triển thị trường tiêu thụ cho bà con trong thôn. Tích cực quảng bá các mặt hàng dệt thổ cẩm cho bà con tại các khu, điểm du lịch ở trong và ngoài xã. Từ đó, không chỉ thúc đẩy du lịch của địa phương phát triển, mà còn giúp bà con gìn giữ được “hồn cốt” văn hóa của dân tộc mình".

Di sản văn hóa chính là nguồn tài nguyên đặc biệt hấp dẫn du khách, nhất là đối với loại hình du lịch sinh thái cộng đồng, du lịch văn hóa, du lịch tâm linh... Ngược lại, cũng từ hoạt động du lịch, nếu được tổ chức bài bản sẽ giúp giá trị di sản được lan tỏa rộng rãi, “sống dậy” trong đời sống, góp phần bảo tồn hiệu quả hơn. Chính vì vậy, những năm qua ngành văn hóa, du lịch của tỉnh đã tập trung kiểm kê, phục dựng, tôn tạo di tích, gắn với việc khôi phục lễ hội truyền thống; chú trọng bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, đặc biệt là di sản của đồng bào dân tộc thiểu số. Quan tâm tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng làm du lịch cộng đồng, xây dựng các sản phẩm du lịch gắn với lễ hội, ẩm thực, nghề truyền thống; khơi dậy vai trò chủ thể của người dân trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa...

Nguyễn Đạt

Bài cuối: Giữ mạch sống “văn hóa xanh”

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/hanh-trinh-ben-vung-cua-di-san-xu-thanh-bai-2-gin-giu-hon-xua-264320.htm