Năm 2020, UBND xã Cẩm Quan (huyện Cẩm Xuyên) nhận được đơn xác nhận quyền thừa kế từ bà Nguyễn Thị Thanh (SN 1960, xã Cẩm Quan). Nội dung đơn ghi rõ, bố mẹ bà Thanh sinh được 5 người con; trước đây, hai cụ sở hữu mảnh đất rộng hơn 1.500 m2 (địa chỉ tại xã Cẩm Quan). Năm 2019, thân sinh của bà Thanh lần lượt qua đời nhưng không để lại di chúc đối với mảnh đất này. Trong khi các anh chị em đã lập gia đình và ổn định cuộc sống, cô em gái út của bà Thanh - chị Nguyễn Thị Hồng (SN 1972) lại kém may mắn: không chồng, một mình chị nuôi dưỡng con gái 15 tuổi là cháu Nguyễn Khánh Vy. Cuối năm 2020, chị Hồng mất, cháu Vy được gửi vào Làng trẻ em mồ côi Hà Tĩnh.
Luật sư Phan Văn Chiều - Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Châu tư vấn pháp luật cho khách hàng.
Thương cảm cho số phận thiệt thòi của Vy, người thân đã tiến hành họp gia đình, thống nhất dành một phần diện tích đất của ông bà để lại (500 m2) cho cháu. Sau khi trưởng thành, nếu Vy muốn chuyển nhượng cho người khác thì phải được sự đồng ý của đại diện dòng họ và những người thân còn lại.
Thời điểm họp gia đình (năm 2020), Vy vẫn chưa đủ 18 tuổi nên mọi người thống nhất, mảnh đất này do bà Thanh đứng tên thay trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Đến khi Vy đủ điều kiện, mọi thủ tục pháp lý sẽ được bà Thanh hoàn trả lại cho Vy. Bà Thanh không có quyền bán hay chuyển nhượng cho bất kỳ ai hoặc cho người khác thế chấp. Quá trình họp, cháu Vy đang ở làng trẻ nên không được biết.
Lá đơn xác nhận quyền thừa kế bà Thanh gửi UBND xã Cẩm Quan đã được cán bộ Tư pháp và Chủ tịch UBND xã Cẩm Quan công nhận. Không lâu sau, bà Nguyễn Thị Thanh kê khai, đề nghị UBND xã Cẩm Quan xây dựng hồ sơ trình UBND huyện Cẩm Xuyên cấp GCNQSDĐ cho mình (gồm cả phần đất thừa kế của cháu Nguyễn Khánh Vy). Tuy vậy, đến năm 2022, đất đai lên giá, thấy lợi ích trước mắt, vợ chồng bà Thanh đã giấu giếm mọi người, tự ý chuyển nhượng toàn bộ thửa đất cho người khác. Trên phần đất này còn có nhà thờ ông bà ngoại, cậu và mẹ cháu Vy. Lúc này, Vy đã rời làng trẻ và theo học đại học tại TP Hồ Chí Minh. Việc làm của người dì khiến Vy trở về không còn nơi ở cũng như thắp hương, thờ cúng cho những người đã khuất.
Đầu năm 2023, việc làm trái luân thường đạo lý của vợ chồng bà Thanh bị phanh phui. Đại diện dòng họ đã nhiều lần khuyên răn người dì ruột nhưng không có kết quả. Cực chẳng đã, người thân đã hướng dẫn cháu Nguyễn Khánh Vy tìm đến Công ty Luật TNHH Hà Châu (đường Vũ Quang, TP Hà Tĩnh) để đòi lại công lý.
Thời gian qua, đội ngũ luật sư và chuyên viên tư vấn pháp lý Công ty Luật TNHH Hà Châu tích cực hướng dẫn, giúp sức cho người yếu thế trong xã hội.
Nhận thấy Vy thuộc đối tượng yếu thế trong xã hội, công ty luật đã thống nhất trợ giúp miễn phí cho cháu, luật sư Phan Văn Chiều - Giám đốc công ty đã nhận bảo vệ quyền lợi cho Vy để cháu không bị gián đoạn việc học tập. Đồng thời, phân công các luật sư, chuyên viên pháp lý thu thập toàn bộ tài liệu, hồ sơ tại các cơ quan có thẩm quyền để chứng minh nguồn gốc, quá trình gia đình họp để lại đất cho Vy và nhờ bà Thanh đứng tên thay; làm rõ hồ sơ chuyển nhượng của vợ chồng bà Thanh cho bên thứ 3. Trên cơ sở những tài liệu, chứng cứ thu thập được, công ty đã hướng dẫn cháu Vy xây dựng hồ sơ khởi kiện ra tòa.
Đến tháng 3/2023, Nguyễn Khánh Vy đã làm đơn khởi kiện đòi tài sản là di sản thừa kế; hủy GCNQSDĐ và phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.
Theo hồ sơ tại các cơ quan chức năng, người khởi kiện là Nguyễn Khánh Vy, người bị kiện gồm bà Nguyễn Thị Thanh và bên thứ 3 được chuyển nhượng đất. Theo Vy, việc những người thân của mình họp bàn để làm biên bản, đơn xác nhận quyền thừa kế không đúng quy định của pháp luật. Bởi lẽ, văn bản thỏa thuận phân chia di sản chỉ được tiến hành khi có mặt tất cả những người thừa kế, trong khi Vy không hề hay biết. Đồng thời, chứng minh hàng thừa kế thứ nhất là con đẻ Nguyễn Thị Hồng nhưng đã mất nên Nguyễn Khánh Vy đương nhiên trở thành hàng thừa kế thứ nhất.
Bên cạnh đó, hợp đồng chuyển nhượng sử dụng đất giữa bà Thanh với bên thứ 3 không đảm bảo quy định, vi phạm về hình thức và nội dung của hợp đồng, không thể hiện ngày/tháng/năm các bên chuyển nhượng, vi phạm quy định về công chứng, chứng thực. Mặc dù trên thửa đất có nhà thờ để thờ cúng ông bà ngoại và mẹ của Vy nhưng bà Thanh đã chuyển nhượng toàn bộ di sản cho người khác mà không đề cập tới việc có tài sản gắn liền trên đất trong hợp đồng, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của bà Vy. Thửa đất này đã được UBND huyện Cẩm Xuyên cấp GCNQSDĐ.
Từ những lý do đưa ra, Vy yêu cầu TAND tỉnh Hà Tĩnh đòi lại di sản thừa kế mà mình đương nhiên được hưởng, hủy GCNQSDĐ đã cấp cho bà Thanh (trước đó) và bên thứ 3 (sau chuyển nhượng), phân chia lại di sản thừa kế cho Vy và các đồng thừa kế.
Ròng rã 2 năm đòi lại quyền và lợi ích hợp pháp cho Nguyễn Khánh Vy, cuối cùng, công lý đã được thực thi. Tháng 2/2025 vừa qua, TAND tỉnh Hà Tĩnh đã ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Theo đó, giao Nguyễn Khánh Vy có quyền quản lý, sử dụng phần diện tích được thừa kế (gồm đất ở và đất trồng cây lâu năm); phần còn lại được giao cho 3 người dì và bên thứ 3 đã mua lại đất từ bà Thanh. Đồng thời, hủy GCNQSDĐ đã được chuyển nhượng đối với bên thứ 3.
Phán quyết thấu tình, đạt lý của tòa án đã làm hài lòng đương sự và nhận được sự đồng tình từ người tham gia tố tụng. Vụ việc cũng là bài học cho những ai trong hoàn cảnh tương tự, có ý định bất chấp tình thân, tình người để vụ lợi cá nhân; ứng xử đúng đạo lý, tránh mất cả tình lẫn tiền.
______
(Tên các nhân vật đã được thay đổi).
Thùy Dương