Hành trình đưa đàn sếu trở về

2 giờ trướcBài gốc

Trở lại Khu bảo tồn Vườn Quốc gia (VQG) Tràm Chim những ngày cuối tháng 9, nhìn những cá thể sếu đầu đỏ được tiếp nhận từ vườn thú Thái Lan vào cuối tháng 4 đang tung cánh, chúng tôi không khỏi xúc động. Bởi, để có thể đưa đàn sếu trở lại VQG Tràm Chim đó là cả một hành trình dài, là nỗ lực bền bỉ của nhiều cán bộ, nhà khoa học, cộng đồng, cùng sự đồng hành giúp sức của bạn bè quốc tế dành cho Đồng Tháp.

QUYẾT TÂM PHỤC HỒI HỆ SINH THÁI

Có thời điểm, loài sếu đầu đỏ gần như biến mất khỏi VQG Tràm Chim, nơi từng là ngôi nhà của chúng. Nguyên nhân không chỉ đến từ biến đổi khí hậu, mà còn do sự suy giảm sinh cảnh cùng những tác động tiêu cực từ hoạt động sản xuất của con người. Sự vắng bóng của sếu đầu đỏ là hồi chuông báo động, cảnh báo về nguy cơ tổn thương nghiêm trọng của hệ sinh thái Ramsar thứ 2.000 của thế giới.

Các cá thể sếu đầu đỏ phát triển khỏe mạnh và đang bước vào giai đoạn ghép đôi tại Trại Bảo tồn và Phát triển sinh vật, Vườn quốc gia Tràm Chim.

Trước tình hình đó, năm 2022, tỉnh Đồng Tháp có một quyết định quyết liệt, đó là khởi động Đề án “Bảo tồn và phát triển Sếu đầu đỏ tại VQG Tràm Chim, giai đoạn 2022 - 2032”. Đây là một bước đi mang tính chiến lược, thể hiện quyết tâm khôi phục và gìn giữ giá trị thiên nhiên quý giá của địa phương; đồng thời góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam với thế giới về bảo tồn đa dạng sinh học.

Ngay sau đó, Đồng Tháp đã phối hợp chặt chẽ với Hội Sếu Quốc tế cùng nhiều chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước để xây dựng một kế hoạch chi tiết, tiếp nhận các cá thể sếu từ Thái Lan, tái tạo môi trường sống và từng bước phục hồi hệ sinh thái ở khu vực vùng lõi và vùng đệm của VQG Tràm Chim. Một hành trình đầy thách thức bắt đầu, nhưng cũng mở ra một tương lai xanh đầy hy vọng cho VQG Tràm Chim.

Việc phục hồi hệ sinh thái Tràm Chim được xem là trọng tâm của đề án, là bước đi then chốt để tạo tiền đề cho sự trở lại của đàn sếu. Để phục hồi lại hệ sinh thái, VQG Tràm Chim đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp khoa học.

Hệ thống thủy văn được điều tiết hợp lý, nhằm khôi phục lại sinh cảnh đặc trưng ngập nước theo mùa. Các loại thực vật ngoại lai, cạnh tranh với cây bản địa được loại bỏ; đồng thời, chú trọng xới đất, tạo điều kiện thuận lợi cho năng kim, thức ăn “khoái khẩu” của sếu nảy mầm và phát triển.

Ông Đoàn Văn Nhanh, Phó Giám đốc Trung tâm bảo tồn VQG Tràm Chim cho biết: “Hơn 2 năm qua, chúng tôi đã phục hồi được gần 100 ha quần xã năng kim ở khu vực vùng lõi. Điều quan trọng không chỉ là diện tích, mà còn là chất lượng của quần xã năng kim, củ năng đã phát triển tốt. Đây là tiền đề quan trọng, tạo nguồn thức ăn thiên nhiên dồi dào cho sếu đầu đỏ khi chúng trở về”.

Không chỉ có năng kim, các quần thể hoa hoàng đầu ấn, lúa ma và nhiều loài thực vật đặc trưng khác cũng đang hồi sinh mạnh mẽ. Sự phục hồi của hệ sinh thái đã mang lại một sức sống mới cho VQG Tràm Chim.

Được biết, trong vòng 2 năm trở lại đây, lượng chim nước di cư về VQG Tràm Chim ngày càng nhiều, các loài chim quý hiếm như: Giang sen, cà kheo, vịt mồng… cũng đã quay trở lại, chọn nơi đây làm điểm dừng chân và sinh sản. Đặc biệt, trong năm 2024, một tín hiệu vô cùng đáng mừng đã xuất hiện 7 cá thể sếu đầu đỏ hoang dã đã bay về VQG Tràm Chim.

“VƯỜN ƯƠM SẾU” TẠI VQG TRÀM CHIM

Phục hồi môi trường sống là bước đầu, nhưng để đàn sếu có thể trở lại và sinh tồn, cần có một kế hoạch khoa học, bài bản. Đề án “Bảo tồn và phát triển Sếu đầu đỏ tại VQG Tràm Chim đặt mục tiêu trong vòng 10 năm (2022 - 2032) sẽ nuôi và tái thả 100 con sếu về tự nhiên, trong đó ít nhất 50 con sẽ sống sót, tự sinh sản và tồn tại ổn định. Mục tiêu cuối cùng là tái lập một quần thể sếu đầu đỏ cư trú lâu dài ở Đồng Tháp Mười.

Một góc của khu vực vùng lõi của Vườn Quốc gia Tràm Chim. Ảnh: THÀNH HƯNG

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, một “vườn ươm sếu” đã được xây dựng tại VQG Tràm Chim với đầy đủ các hạng mục: Chuồng sếu non, chuồng ghép đôi, chuồng bán hoang dã, phòng thú y… Cơ sở hạ tầng hiện đại này chính là nền tảng vững chắc để chăm sóc và nuôi dưỡng sếu một cách tốt nhất.

Cuối tháng 4-2025, những cá thể sếu đầu tiên đã được vận chuyển từ Vườn thú Nakhon Ratchasima (tỉnh Korat, Thái Lan) về VQG Tràm Chim. Kể từ khi những cá thể sếu này về đến “ngôi nhà” mới, đội ngũ cán bộ VQG Tràm Chim luôn làm việc hết sức tỉ mỉ, tận tâm để sếu có thể làm quen và phát triển khỏe mạnh trong môi trường mới.

Anh Trần Phương Vũ, Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Đồng Tháp, một thành viên của Tổ chăm sóc sếu tự hào chia sẻ: “Chúng tôi phải làm việc với sự tỉ mỉ và trách nhiệm cao nhất. Khẩu phần ăn của sếu đầu đỏ được thiết kế đa dạng, từ thức ăn công nghiệp đến các loại động vật còn sống như: Cua, cá, dế, nhái... Bên cạnh việc chăm sóc đảm bảo sức khỏe cho sếu đầu đỏ, chúng tôi cố gắng thực hiện các phương pháp nhằm kích thích bản năng tự nhiên của sếu, để chúng có thể tự tìm kiếm thức ăn khi được thả ra môi trường sống hoang dã”.

Sau gần nửa năm trở về VQG Tràm Chim, những tín hiệu tích cực đã xuất hiện, đàn sếu thích nghi tốt và bắt đầu có dấu hiệu ghép đôi. Đây là một bước tiến quan trọng, mở ra triển vọng về một thế hệ sếu được sinh ra và lớn lên ngay trên chính vùng đất Tràm Chim. Ông Đoàn Văn Nhanh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn VQG Tràm Chim cho biết: “Trong giai đoạn này, việc giám sát vô cùng quan trọng. Các chuyên gia quốc tế sẽ trực tiếp hỗ trợ để đeo vòng, tách đàn, chuẩn bị cho quy trình ghép đôi và sinh sản trong thời gian tới. Chúng tôi hy vọng lứa sếu thứ hai sẽ sớm được tiếp nhận vào đầu năm sau, mở ra triển vọng phục hồi bền vững quần thể sếu đầu đỏ”.

Tiến sĩ Trần Triết, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á, Hội Sếu Quốc tế khẳng định: “Chương trình bảo tồn sếu đầu đỏ không chỉ đơn thuần là đưa loài chim quý trở lại, mà còn là một chiến lược phục hồi toàn diện hệ sinh thái vùng lõi VQG Tràm Chim. Mục tiêu của chúng tôi không chỉ dừng lại ở việc gây nuôi, mà xa hơn là xây dựng một đàn sếu có thể sinh sống và định cư quanh năm tại Đồng Tháp, chứng tỏ rằng môi trường ở đây đã thực sự được phục hồi”.

MỸ LÝ

Nguồn Đồng Tháp : https://baodongthap.vn/xa-hoi/202510/hanh-trinh-dua-dan-seu-tro-ve-1049983