Hành trình tâm linh trong lòng Phố Hiến

một giờ trướcBài gốc

Tồn tại hơn 400 năm, Phố Hiến (Hưng Yên) không chỉ là dấu tích "thứ nhất Kinh Kỳ, thứ nhì Phố Hiến" thời mở cửa giao thương mà còn là không gian văn hóa - tín ngưỡng đặc sắc. Trong lòng thành phố Hưng Yên hôm nay, hệ thống 16 di tích thuộc Quần thể di tích Phố Hiến được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt (2014) vẫn bảo lưu gần như nguyên vẹn dấu ấn giao thoa của Việt - Hoa - Nhật - phương Tây từng hiện diện nơi đô thị cổ này.

Hành trình khám phá Phố Hiến vì thế không chỉ là chuyến viếng thăm di tích mà còn là cuộc trở về cội nguồn tinh thần, nơi tín ngưỡng dân gian, Nho - Phật - Đạo và văn hóa biển của cộng đồng người Hoa hợp thành một bản đồ tâm linh độc đáo bên sông Hồng.

Đền Thiên Hậu.

Đền Thiên Hậu - "trái tim" tín ngưỡng người Hoa giữa Phố Hiến, nằm trên đường Trưng Trắc, phường Quang Trung, là một trong những kiến trúc quan trọng nhất của cộng đồng người Hoa tại Phố Hiến. Ngôi đền thờ Lâm Tức Mặc, quê Bồ Điền, Phúc Kiến (Trung Quốc) - vị thần biển linh thiêng được tôn vinh là Thánh Mẫu Thiên Hậu.

Tương truyền, bà sinh ngày 23/3 âm lịch, từ nhỏ đã có khí chất khác thường: khi chào đời tỏa hương thơm, hào quang bao quanh và đặc biệt đầy tháng không khóc nên được gọi là Lâm Mặc Nương. Bà thông minh, nhân hậu, giỏi y thuật, từng chỉ dạy người dân chống dịch bệnh, tìm ra rong biển làm thức ăn khi mất mùa và phát hiện loại cây Ma Mộc cho hạt giúp dân nghèo vượt qua nạn đói. Bà còn thu phục hai tướng Thiên Lý Nhãn và Thiên Lý Nhĩ - những vị thần có khả năng nghe nhìn vạn dặm, bảo vệ dân chài trước giặc biển.

Cuối thế kỷ XVI – đầu XVII, 14 dòng họ người Hoa từ Quảng Đông, Quảng Tây, Phúc Kiến đã quyên góp vật liệu, đưa theo thợ giỏi, kết hợp với nghệ nhân Việt dựng nên ngôi đền. Đến nay, đây là một trong số rất ít kiến trúc người Hoa còn nguyên vẹn tại Phố Hiến.

Ngay trước Tam quan là đôi nghê đá hoa cương nổi tiếng - hình ảnh đã đi vào câu ca: "Ai về tỉnh lỵ Hưng Yên/ Thăm đền Thiên Hậu đôi bên nghê chầu…".

Từ vùng người Hoa, hành trình tâm linh dịch chuyển qua nét đẹp Việt thuần túy tại Văn Miếu - Xích Đằng (phường Lam Sơn), thờ Khổng Tử, các bậc hiền triết Nho gia và thầy Chu Văn An. Khởi dựng từ thời Hậu Lê, trùng tu lớn vào năm Minh Mệnh 20 (1839), Văn Miếu nổi bật với kiến trúc kiểu cung đình Huế: Tam quan, lầu chuông, lầu khánh, hai giải vũ đối xứng.

Tại đây hiện còn 9 bia đá ghi danh các nhà khoa bảng Hưng Yên, cùng chuông đồng, khánh đá, cửa võng chạm khắc tinh xảo. Mùng 4-5 Tết hàng năm, Văn Miếu trở thành không gian hội xuân, dâng hương, hát ca trù, khai bút đầu năm - điểm hội tụ tinh hoa tri thức xứ nhãn lồng.

Hưng Yên không chỉ lưu giữ những giá trị lịch sử đặc sắc mà còn sở hữu kho tàng di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú.

Đến đền Mây - dấu tích vị tướng Phạm Bạch Hổ (phường Lam Sơn), thờ Phạm Bạch Hổ - 1 trong 12 sứ quân thời Đinh Bộ Lĩnh ngoài việc chiêm bái, du khách có thể chiêm ngưỡng kiến trúc tiêu biểu cho nghệ thuật chạm khắc thời Lê - Nguyễn. Đền còn lưu giữ 18 đạo sắc phong và nhiều cổ vật quý.

Tới chùa Chuông - Phố Hiến đệ nhất danh lam, biểu tượng tâm linh của Phố Hiến, nổi tiếng qua câu "thứ nhất kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến". Khởi dựng sớm, trùng tu lớn vào 1702 và 1711, chùa mang kiến trúc "nội công ngoại quốc" cùng "tứ thủy quy đường", hài hòa từ Tam quan đến nhà Mẫu. Chùa còn lưu tấm bia đá năm 1711 ghi danh hơn 20 phường - thị Phố Hiến thời hưng thịnh. Hệ thống tượng Phật đa dạng: Thập Bát La Hán, Thập Điện Diêm Vương, Bát Bộ Kim Cương… tạo nên một không gian linh thiêng và thanh tịnh.

Đền Mẫu uy nghi nằm ven hồ bán nguyệt thơ mộng.

Hành trình tâm linh Phố Hiến đưa du khách đi qua những điểm linh thiêng nhuốm màu lịch sử: từ đền Kim Đằng thờ danh tướng Đinh Điền, đình An Vũ mang linh khí thời Hùng Vương, đến đền Nam Hòa - nơi hội tụ 3 vị thiên thần. Tiếp đó là đền Trần gắn dấu ấn Hưng Đạo Vương, đền Mẫu uy nghi bên hồ Bán Nguyệt, chùa Phố và Võ Miếu đậm dấu ấn người Hoa. Kết thúc tại đền Bà Chúa Kho, hành trình mở ra một Phố Hiến đa văn hóa, giàu tín ngưỡng và bền bỉ qua thời gian.

Theo bà Bùi Thị Lương - Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Hưng Yên, những điểm đến tâm linh đã trở thành thương hiệu của Phố Hiến. Với nhiều chiến lược đầu tư bài bản, cách tiếp cận hiện đại và sự chung tay của cộng đồng, Hưng Yên đang từng bước biến di sản văn hóa trở thành sức mạnh mềm, góp phần định hình bản sắc, thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển du lịch bền vững.

Tình Lê

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/hanh-trinh-tam-linh-trong-long-pho-hien-hung-yen-2468757.html