Tàu sân bay của Mỹ. Ảnh: IRNA/TTXVN
Theo Wall Street Journal, trong những năm gần đây, Hải quân Mỹ, lực lượng từng được coi là hùng mạnh nhất thế giới, đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng trầm trọng ngay tại các xưởng sửa chữa của mình. Cuộc khủng hoảng này không chỉ dừng lại ở những con số khô khan mà đã gây ra một bi kịch đau lòng: cái chết của kỹ thuật viên sonar trẻ tuổi Timothy Sanders trên tàu ngầm tấn công USS Helena. Nhân viên này đã bị điện giật tử vong vào tháng 5 năm ngoái do dây điện hở, một sai sót do công nhân sửa chữa để lại. Cái chết của Sanders không chỉ là một tai nạn cá nhân, mà là hồi chuông cảnh tỉnh về những vấn đề sâu xa đang làm xói mòn khả năng sẵn sàng chiến đấu của hạm đội Mỹ.
Vụ việc trên tàu USS Helena, vốn đã trải qua hơn 6 năm liên tục trong xưởng sửa chữa, là một ví dụ điển hình cho thấy những nỗ lực duy trì hạm đội của Hải quân Mỹ đang gặp phải những thách thức lớn. Tổng thống Donald Trump từng chỉ trích những thiếu sót trong việc đóng tàu mới, nhưng vấn đề nghiêm trọng hơn là việc Mỹ đang chật vật để sửa chữa những con tàu chiến và tàu ngầm hiện có.
Nguyên nhân sâu xa của cuộc khủng hoảng
Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đáng báo động này. Đầu tiên là cơ sở hạ tầng cũ kỹ. Bốn xưởng đóng tàu công thuộc sở hữu của chính phủ, vốn được giao nhiệm vụ bảo dưỡng tàu sân bay và tàu ngầm hạt nhân, đều được thành lập cách đây hơn một thế kỷ. Chúng được thiết kế để phục vụ cho các tàu chạy bằng năng lượng gió và hơi nước, không phù hợp với công nghệ hiện đại. Theo Văn phòng Trách nhiệm Giải trình của Chính phủ Mỹ, hơn một nửa số thiết bị tại các xưởng này đã quá tuổi thọ dự kiến.
Thứ hai là tình trạng thiếu hụt nhân sự có kinh nghiệm. Báo cáo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ chỉ ra rằng mức lương của thợ hàn đóng tàu đôi khi gần bằng công nhân nhà máy thức ăn nhanh, khiến nhiều người bỏ nghề. Sự thiếu nhân lực có chuyên môn và kinh nghiệm này không chỉ làm giảm năng suất mà còn gia tăng tai nạn, góp phần gây ra tình trạng chậm trễ. Bryan Clark, chuyên gia hải quân tại Viện Hudson, nhấn mạnh rằng sự chậm trễ này đồng nghĩa với việc Hải quân Mỹ có ít tàu hơn để triển khai vào thời điểm hoạt động gia tăng.
Cuối cùng là việc thiếu đầu tư vào các xưởng đóng tàu công sau thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Vào những năm 1990, Mỹ đã giảm một nửa số lượng xưởng đóng tàu công, dẫn đến tình trạng tồn đọng công việc bảo dưỡng ngày càng nghiêm trọng.
Những con số biết nói và hệ lụy nhãn tiền
Sự chậm trễ trong bảo trì không chỉ là lý thuyết. Một quan chức Hải quân Mỹ tiết lộ khoảng một phần ba công tác bảo dưỡng tàu mặt nước đã không hoàn thành đúng hạn vào năm ngoái. Tệ hơn nữa, trong những năm gần đây, con số này có thể lên tới hai phần ba.
Hệ quả của tình trạng này là rất rõ ràng. Tàu ngầm USS Boise đã phải ngừng hoạt động trước khi dự kiến quay trở lại với đại dương vào năm 2029, với chi phí bảo trì lên tới hơn 1,2 tỷ USD. Tàu USS Abraham Lincoln từng phải trải qua chuyến đi kéo dài 295 ngày đến Trung Đông, chuyến triển khai tàu sân bay dài nhất trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh, một phần vì tàu thay thế gặp sự cố điện và mất quá nhiều thời gian để khắc phục.
Những sự cố trên đã làm gián đoạn việc huấn luyện và triển khai của lực lượng Thủy quân Lục chiến Mỹ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sẵn sàng chiến đấu. Các chuyên gia lo ngại rằng công việc chậm trễ hoặc kém chất lượng tại các xưởng sửa chữa sẽ khiến các tàu nổi và tàu ngầm không thể hoạt động trong một cuộc chiến tranh tiềm tàng ở châu Á, một cuộc xung đột được dự đoán sẽ diễn ra phần lớn trên biển.
Hải quân Mỹ đã bị thu hẹp đáng kể, từ khoảng 600 tàu vào cuối những năm 1980 xuống còn khoảng 295 tàu hiện nay. Ít tàu hơn cùng với thời gian bảo trì kéo dài đã tạo ra một vòng luẩn quẩn. Những con tàu hiện có phải hoạt động liên tục, chịu nhiều hao mòn hơn và sau đó lại cần được bảo trì, bảo dưỡng nhiều hơn khi trở về cảng.
Đô đốc Daryl Caudle, chỉ huy tác chiến hải quân được Tổng thống Trump bổ nhiệm, thừa nhận rằng việc sửa chữa tàu đúng hạn đã trở thành một thách thức dai dẳng. Ông cho biết Hải quân Mỹ cần một "cách tiếp cận tốt hơn" và có thể học hỏi từ các hãng tàu du lịch, những hãng thường có khả năng sẵn sàng hoạt động tốt hơn.
Hiện tại, Hải quân Mỹ đã có những động thái nhằm giải quyết vấn đề, bao gồm 49 dự án xây dựng trị giá khoảng 6 tỷ USD để củng cố cơ sở hạ tầng sửa chữa. Tuy nhiên, trước mắt, cuộc khủng hoảng này vẫn đang là một thách thức lớn, đòi hỏi những cải cách sâu rộng và đầu tư mạnh mẽ để đưa Hải quân Mỹ trở lại vị thế mà họ từng có.
Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc