Hé lộ những bí ẩn Hầm Cơ yếu từ lòng đất Hoàng thành Thăng Long

3 giờ trướcBài gốc

Dấu ấn từ lòng đất Hoàng thành

Ngày 19/8/2025, tại khu di sản Hoàng thành Thăng Long, nơi hội tụ những lớp trầm tích nghìn năm của Thăng Long Hà Nội, lần đầu tiên Hầm Cơ yếu, di tích cách mạng kháng chiến từng được bảo vệ tuyệt đối bí mật, chính thức mở cửa đón công chúng. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong hành trình phát huy giá trị của các di tích cách mạng nằm trong quần thể Hoàng thành.

Hầm Cơ yếu được coi là “mạch máu” thông tin, nơi từng giải mã, truyền đi những bức điện mật sống còn với tiền tuyến. Giữa không gian sâu dưới lòng đất, từng tờ giấy, từng dòng mật mã đã góp phần quyết định vận mệnh dân tộc.

Hầm Cơ yếu lần đầu mở cửa đón du khách tham quan

Từng trực tiếp làm việc tại hầm trong những năm tháng kháng chiến, nhớ lại về Ký ức 12 ngày đêm Hà Nội đánh B-52, bà Dương Thị Bột (sinh năm 1947) kể, những ngày tháng mà cả tiểu đội gần như không biết đến khái niệm ngủ.

“Nếu quá mệt, thì chỉ lên bậc cầu thang nghỉ một chút, người này dựa vào người kia, chứ không được lên nhà mà ngủ, vì phải luôn sẵn sàng, để máy bay có chạy thì còn kịp. Thời gian lúc đó không tính bằng phút mà tính bằng giây…”, bà Bột bồi hồi.

Bà Bột kể, 12 ngày đêm ấy, tuy vô cùng vất vả, nhưng cũng là niềm tự hào: “Dù sao, đó cũng là một vinh dự, vì chúng tôi được tham gia chiến đấu vì Tổ quốc, để giành lại độc lập cho Tổ quốc”.

So với ký ức xưa, hầm cơ yếu ngày nay đã được phục dựng, chỉnh trang khang trang hơn nhiều. “Ngày xưa làm gì có những cái kệ để hòm đẹp như bây giờ, chỉ đặt trên những cái bàn con con thôi. Thời cách đây 50 năm thì khác nhiều lắm. Nhưng một số hiện vật là thật, như bút, giấy điện mật, đèn, dao, đồng hồ… Những thứ này chúng tôi từng dùng”, bà Bột cho biết.

Bà Dương Thị Bột (áo dài đỏ) cùng các đồng đội trở lại Hầm Cơ yếu, nơi bà từng làm việc trong 12 ngày đêm Hà Nội đánh B-52

Cảm xúc của bà Bột trong ngày hầm mở cửa đón khách gói gọn trong niềm hạnh phúc giản dị: “Hôm nay, hầm cơ yếu nơi tôi từng làm việc ngày xưa chính thức mở cửa cho du khách tham quan, khi nhìn thấy rất nhiều bạn trẻ đến dù trời mưa, tôi thực sự rất phấn khởi. Vì tôi vừa là nhân chứng trực tiếp thực hiện công việc ở đây ngày xưa, vừa là nhân chứng chứng kiến khoảnh khắc hầm được mở cho các thế hệ sau được vào tìm hiểu về lịch sử”.

Qua lời kể của bà Dương Thị Bột có thể cho thấy, những ngày tháng xưa cũ ấy không chỉ khắc họa chân thực sự gian khổ, cường độ làm việc khắc nghiệt dưới lòng đất, mà còn mang đến cho công chúng hôm nay một trải nghiệm lịch sử sống động, giúp hình dung rõ hơn giá trị vô giá của Hầm Cơ yếu.

Giáo trình “sống” cho thế hệ tương lai

Việc Hầm Cơ yếu lần đầu mở cửa công chúng không đơn thuần là hoạt động bảo tồn, mà còn mở ra tầm nhìn mới trong phát huy giá trị di tích cách mạng kháng chiến, gắn với phát triển du lịch văn hóa, lịch sử.

Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng nhưng hiện vật mà còn được bước vào chính nơi từng “nóng” nhất trong chiến tranh. Hơi ẩm từ vách hầm, ánh sáng vàng vọt, những chiếc bàn sắt, tờ giấy điện mật… tất cả tạo nên cảm giác “sống lại” quá khứ. Khác với bảo tàng tĩnh, Hầm Cơ yếu đem đến trải nghiệm nhập vai, nơi lịch sử được cảm bằng giác quan, chứ không chỉ đọc từ sách. Điều này tạo ra lợi thế đặc thù để phát triển du lịch trải nghiệm, đáp ứng nhu cầu của thế hệ trẻ vốn ưa thích “chạm vào” quá khứ một cách trực quan.

Những kỷ vật được trưng bày

Câu chuyện của bà Dương Thị Bột và đồng đội, những con người làm việc 12 ngày đêm liên tục, “thời gian tính bằng giây” chính là minh chứng sống động về ý chí và sự hy sinh thầm lặng.

Với học sinh, sinh viên, một buổi tham quan hầm có thể giá trị hơn nhiều bài giảng lý thuyết. Bạn Lê Đức Minh, học sinh lớp 11 trường THPT Cầu Giấy, Hà Nội cho rằng, lịch sử không còn xa lạ, khô cứng, mà trở thành câu chuyện nhân văn, gần gũi, truyền cảm hứng về tinh thần trách nhiệm và tình yêu Tổ quốc.

“Khi bước xuống hầm, em cảm thấy như được sống lại trong bầu không khí khẩn trương của những năm tháng chiến tranh. Những chiếc bàn sắt, giấy điện mật, ánh đèn vàng… khiến lịch sử trở nên gần gũi, chân thực hơn nhiều so với những trang sách. Em hiểu rõ hơn sự hy sinh thầm lặng của các thế hệ cha anh, và điều đó khiến em thêm tự hào, cũng như thấy mình cần có trách nhiệm hơn với đất nước”, bạn Đức Minh bộc bạch.

Bà Dương Thị Bột kể, đây là bức ảnh bà cùng các đồng đội được 1 người bạn có máy ảnh tới thăm và chụp tặng làm kỷ niệm

Việc mở cửa Hầm Cơ yếu là bước đi quan trọng trong xu thế “đưa lịch sử về gần công chúng” ở Hà Nội. Cùng với Nhà D67, Kỳ đài Hà Nội hay Thành cổ Sơn Tây, một mạng lưới di tích cách mạng, kháng chiến có thể hình thành, tạo nên “hành trình ký ức” kết nối với du lịch văn hóa Thủ đô. Khi ấy, Hà Nội không chỉ là Thủ đô nghìn năm văn hiến, mà còn là “thủ đô ký ức”, nơi kết nối giữa triều đại phong kiến và cách mạng hiện đại.

Bà Dương Thị Bột xúc động nói: “Chúng tôi từng sống trong bóng tối của căn hầm để bảo vệ ánh sáng ngoài kia. Giờ đây, hầm được mở ra để thế hệ trẻ thấy được sự thầm lặng ấy”.

Và chính từ bóng tối ấy, hôm nay Hầm Cơ yếu lại trở thành “điểm sáng”, một địa chỉ đỏ trên bản đồ du lịch lịch sử, nơi ký ức chiến tranh hòa quyện cùng khát vọng hòa bình.

Việc lần đầu mở cửa Hầm Cơ yếu cho công chúng tham quan dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, sau quá trình nghiên cứu phục hồi được xem là điểm nhấn đặc biệt, có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục truyền thống, đáp ứng mong muốn hiểu biết sâu sắc hơn, cụ thể hơn của du khách về các di tích cách mạng, kháng chiến; góp phần phát huy giá trị các di tích cách mạng kháng chiến trong Khu di sản Hoàng thành Thăng Long.

Minh Trang

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/he-lo-nhung-bi-an-ham-co-yeu-tu-long-dat-hoang-thanh-thang-long-416164.html