Hệ lụy khi diện tích băng vùng biển Bắc Cực ngày càng bị thu hẹp

5 giờ trướcBài gốc

Băng tan do nhiệt độ ấm lên tại đảo Greenland thuộc Bắc Cực. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, kết quả quan sát bằng vệ tinh của JAXA và Viện Nghiên cứu Vùng Cực Quốc gia Nhật Bản cho thấy, thời điểm tháng 9/2024, diện tích băng biển Bắc Cực được quan sát bằng vệ tinh đã giảm xuống còn 4,07 triệu km², diện tích nhỏ thứ 5 kể từ khi bắt đầu theo dõi bằng vệ tinh và có xu hướng giảm dần theo thời gian.

Nhóm nghiên cứu quốc tế bao gồm Đại học Colorado (Mỹ) cũng đã công bố trên tạp chí khoa học quốc tế vào năm 2024 rằng nếu xu hướng Trái đất ấm lên hiện nay vẫn tiếp diễn, đến tháng 9/2027, gần như toàn bộ băng biển ở Bắc Cực có thể biến mất.

Bắc Cực vốn hoạt động như một “bộ làm mát” cho Trái Đất, nhưng khi băng biển giảm, chức năng này cũng suy yếu. Băng biển có vai trò phản xạ ánh sáng mặt trời, giúp làm chậm quá trình ấm lên của Trái đất. Đồng thời, vùng cực này cũng như một chiếc “nắp ấm” ngăn sự bốc hơi của nước biển nên khi băng biến mất, chu trình bay hơi nước ở Bắc bán cầu sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, khiến các hiện tượng như mưa lớn và hạn hán xảy ra thường xuyên hơn.

Tình trạng nghiêm trọng tương tự cũng đang diễn ra ở các dòng sông băng và tảng băng lục địa trên khắp thế giới. Theo nhóm nghiên cứu của Đại học Zurich (Thụy Sĩ), từ năm 2000-2023, các dòng sông băng trên thế giới đã giảm trung bình 273 tỷ tấn mỗi năm, khiến mức tăng mực nước biển ước tính khoảng 1,8cm.

Tháng 5/2025, tại khu vực dãy Alps phía Nam Thụy Sĩ, sự sụp đổ của một dòng sông băng đã gây ra trận lở đất và đá quy mô lớn, khiến cả một ngôi làng cổ với những ngôi nhà có lịch sử 600 năm bị chôn vùi trong bùn đất.

Mực nước biển dâng đang chiếm lĩnh nơi sinh sống ở vùng ven biển, buộc nhiều người phải di cư, tạo ra những “người tị nạn vì khí hậu”. Quốc đảo Tuvalu ở Thái Bình Dương được cảnh báo có nguy cơ bị ngập tới 90% diện tích đất liền vào năm 2100. Năm 2023, Tuvalu và Australila đã ký một thỏa thuận cho phép 280 công dân Tuvalu mỗi năm được cấp quyền thường trú tại Australia. Đến hạn chót nộp đơn vào tháng 7/2025, khoảng 90% dân số quốc đảo này đã đăng ký.

Theo Cơ quan Giám sát biến đổi khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu (EU), trong vòng 25 năm từ 1999-2024, mực nước biển đã dâng lên 9,38cm. Trong đó, 60% nguyên nhân là do băng và sông băng tan chảy, 30% là do sự giãn nở nhiệt của nước biển khi nhiệt độ đại dương tăng lên.

Sóng nhiệt kỷ lục do biến đổi khí hậu đang trở thành nguyên nhân chính gây ra cháy rừng ở nhiều nơi trên thế giới. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi đã ghi nhận mức nhiệt cao nhất lịch sử là 50,5 độ C, nhiều vụ cháy rừng đã xảy ra vào cuối tháng 7/2025. Các đám cháy lan rộng, khiến cả thị trấn và làng mạc phải sơ tán, và một số người tham gia chữa cháy đã thiệt mạng.

Diện tích rừng bị thiêu rụi do cháy rừng đang gia tăng trong những năm gần đây. Theo Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), trong năm 2024, diện tích rừng bị cháy là 13,5 triệu ha, tương đương diện tích cả nước Hy Lạp, tăng 13% so với mức 11,9 triệu ha của năm 2023. Cùng với đó, lượng khí carbin dioxit (CO₂) thải ra từ các vụ cháy rừng trên toàn cầu trong năm 2024 đã lên tới 4,1 tỷ tấn, tiếp tục ở mức cao sau con số 4,4 tỷ tấn của năm 2023.

Bước sang năm 2025, cháy rừng lớn tiếp tục xảy ra ở nhiều nơi như bang California (Mỹ), Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada… Các chuyên gia đã công bố kết quả phân tích cho rằng sự thay đổi về nhiệt độ và lượng mưa ở các khu vực này có liên quan đến biến đổi khí hậu do con người gây ra.

Cháy rừng không chỉ gây thiệt hại mà còn tạo ra một vòng luẩn quẩn làm trầm trọng thêm hiện tượng ấm lên toàn cầu. Khi Trái Đất nóng lên, môi trường trở nên khô hạn cực độ, điều kiện thuận lợi cho cháy rừng bùng phát. Một khi lửa lan rộng, lượng CO₂ khổng lồ tích tụ trong cây cối sẽ bị giải phóng vào khí quyển, làm tăng hiệu ứng nhà kính và đẩy nhanh quá trình ấm lên toàn cầu.

Hiện tượng ấm lên toàn cầu đang thúc đẩy sự lây lan nhanh chóng của các bệnh truyền nhiễm do muỗi. Từ tháng 7/2025, tại thành phố Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), dịch sốt chikungunya đã bùng phát với hơn 7.000 ca nhiễm được xác nhận. Người mắc bệnh này thường gặp các triệu chứng như sốt, phát ban và đau khớp. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đây là bệnh hiếm khi gây tử vong, nhưng chưa có vaccine hoặc thuốc điều trị đặc hiệu. Ngoài ra, số người chết vì sốt xuất huyết đã tăng vọt từ 1.355 người vào năm 2015 lên tới 6.991 người vào năm 2024.

Trong bối cảnh nhiệt độ cao trở thành trạng thái "bình thường mới", việc ứng phó với nguy cơ này đã trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Phạm Tuân (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/he-luy-khi-dien-tich-bang-vung-bien-bac-cuc-ngay-cang-bi-thu-hep-20250808145152198.htm